توبه: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط

| موضوع مرتبط = فضایل اخلاقی

| عنوان مدخل  =  

| مداخل مرتبط = [[توبه در قرآن]] - [[توبه در حدیث]] - [[توبه در نهج البلاغه]] - [[توبه در اخلاق اسلامی]] - [[توبه در معارف دعا و زیارات]] - [[توبه در معارف و سیره سجادی]] - [[توبه در معارف و سیره نبوی]] - [[توبه در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]

| پرسش مرتبط  =  

}}

'''توبه''' به‌معنای بازگشت و عبارت از [[پشیمانی]] و [[ترک گناه]] و بازگشت به سوی [[خداوند]] است و کسی را که توبه می‌‌کند "تائب" می‌‌نامند. براساس [[آیات]] و [[روایات]] توبه از [[گناهان]] [[واجب]] است، مانند: {{متن قرآن|وَ تُوبُواْ إِلىَ اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكمُ‏ تُفْلِحُونَ}}. البته توبه شرایطی مانند: پشیمانی از گذشته؛ [[عزم]] بر ترک گناه برای همیشه و ... نیز دارد.

توبه در لغت به معنای بازگشت است<ref>لسان العرب، ج ۲، ص ۶۱؛ المنجد، ص ۶۶، «توب».</ref> و در اصطلاح [[دینی]]، عبارت از [[پشیمانی]] و [[ترک گناه]] و بازگشت به سوی [[خداوند]] و کسی را که توبه می‌‌کند "تائب" می‌‌نامند. [[خداوند]] برای [[بخشش]] [[انسان‌ها]] و [[عبرت‌پذیری]] [[بندگان]] از [[گناه]] و عدم تکرار آن، باب توبه را باز کرده است<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۹۸؛ [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص ۲۱۵ ـ ۲۱۶؛ [[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۲۸۶.</ref>.

توبه عبارت است از “قیام [[انسان]] علیه خودش”، یک [[قیام]] اصلاحی<ref>اسلام و مقتضیات زمان، ج۲، ص۱۶۵؛ گفتارهای معنوی، ص۱۵۸.</ref> به انگیزه [[پاکیزه]] کردن خود<ref>گفتارهای معنوی، ص۷۲.</ref>. توبه یعنی حرکت دادن [[انسان‌ها]] از نفس‌پرستی به سوی حقیقت‌پرستی<ref>سیری در سیره نبوی، ص۱۸۶.</ref>. توبه یک حالت روانی و [[روحی]] و بلکه یک [[انقلاب]] روحی در انسان است، که لفظ {{متن حدیث|أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّي‏ وَ أَتُوبُ‏ إِلَيْهِ‏}} بیان این حالت است<ref>گفتارهای معنوی، ص۱۰۸.</ref>.<ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۲۸۶.</ref>

# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: «چون [[بنده]] به توبه بی‌بازگشت رو آورد، [[خداوند]] او را [[دوست]] خواهد داشت؛ از این رو در [[دنیا]] و [[آخرت]] پرده‌ای بر او می‌‌افکند تا گناهانش آشکار نشود. راوی می‌‌گوید: از [[امام]] سؤال کردم: چگونه او را می‌‌پوشاند؟ فرمودند: دو فرشته‌اش گناهانی که از او ضبط کرده‌اند را محو می‌‌نمایند و [[خداوند]] به اندام‌های او [[فرمان]] می‌‌دهد که [[گناهان]] او را [[کتمان]] کنید و به مناطق [[زمین]] [[فرمان]] می‌‌دهد گناهانی که بر شما انجام داده را [[کتمان]] نمایید. بدین ترتیب آن [[بنده]] [[خداوند]] را [[ملاقات]] می‌‌کند در حالی که هیچ چیزی وجود ندارد که بر [[گناهان]] او [[شهادت]] بدهد»<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ {{ع}}: إِذَا تَابَ الْعَبْدُ تَوْبَةً نَصُوحًا أَحَبَّهُ اللَّهُ فَسَتَرَ عَلَیْهِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فَقُلْتُ وَ کَیْفَ یَسْتُرُ عَلَیْهِ قَالَ یُنْسِی مَلَکَیْهِ مَا کَتَبَا عَلَیْهِ مِنَ الذُّنُوبِ وَ یُوحِی إِلَی جَوَارِحِهِ اکْتُمِی عَلَیْهِ ذُنُوبَهُ وَ یُوحِی إِلَی بِقَاعِ الْأَرْضِ اکْتُمِی مَا کَانَ یَعْمَلُ عَلَیْکِ مِنَ الذُّنُوبِ فَیَلْقَی اللَّهَ حِینَ یَلْقَاهُ وَ لَیْسَ شَیْءٌ یَشْهَدُ عَلَیْهِ بِشَیْءٍ مِنَ الذُّنُوبِ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۴۳۰.</ref>.

# [[امام صادق]] {{ع}} دربارۀ آیۀ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا}}<ref>«ای مؤمنان! به سوی خداوند توبه‌ای راستین کنید» سوره تحریم، آیه ۸.</ref> فرمودند: «منظور از توبۀ نصوح، آن است که [[بنده]] از [[گناه]] توبه کند و پس از آن هرگز به آن روی نیاورد»<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا قَالَ یَتُوبُ الْعَبْدُ مِنَ الذَّنْبِ ثُمَّ لَا یَعُودُ فِیهِ. قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ الْفُضَیْلِ سَأَلْتُ عَنْهَا أَبَا الْحَسَنِ {{ع}} فَقَالَ یَتُوبُ مِنَ الذَّنْبِ ثُمَّ لَا یَعُودُ فِیهِ وَ أَحَبُّ الْعِبَادِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی الْمُفَتَّنُونَ التَّوَّابُونَ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۴۳۲.</ref>.  

# [[امام باقر]] {{ع}} فرمودند: «[[خداوند]] از توبۀ بنده‌اش بیشتر از مردی که شتر و توشه‌اش را در شبی تاریک گم کرده و بعد آن را می‌‌یابد، شادمان می‌گردد؛ [[خداوند]] از توبۀ بنده‌اش بیشتر از این مرد به هنگام یافتن توشه‌اش، شادمان می‌‌شود»<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ {{ع}}: إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی أَشَدُّ فَرَحاً بِتَوْبَةِ عَبْدِهِ مِنْ رَجُلٍ أَضَلَّ رَاحِلَتَهُ وَ زَادَهُ فِی لَیْلَةٍ ظَلْمَاءَ فَوَجَدَهَا فَاللَّهُ أَشَدُّ فَرَحاً بِتَوْبَةِ عَبْدِهِ مِنْ ذَلِکَ الرَّجُلِ بِرَاحِلَتِهِ حِینَ وَجَدَهَا}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۴۳۵.</ref>.

# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: «چون [[بنده]] گناهی انجام دهد از صبح تا شب به او فرصت داده می‌‌شود اگر در این مدت [[استغفار]] کرد آن [[گناه]] بر او نوشته نمی‌شود»<ref>{{متن حدیث|عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} یَقُولُ إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا أَذْنَبَ ذَنْباً أُجِّلَ مِنْ غُدْوَةٍ إِلَی اللَّیْلِ فَإِنِ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ لَمْ یُکْتَبْ عَلَیْهِ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۴۳۷.</ref> و...<ref>ر.ک: [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۳ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی ج۳]]، ص ۳۳۱ـ ۳۳۸.</ref>.