خلافت اجتماعی: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان مدخل  = [[خلافت]]

| مداخل مرتبط = [[خلافت اجتماعی در قرآن]] - [[خلافت اجتماعی در حدیث]] - [[خلافت اجتماعی در جامعه‌شناسی اسلامی]]

| پرسش مرتبط  = خلافت اجتماعی (پرسش)

* آغاز [[جانشینی]] [[انسان]] از [[خدا]] به صورت فردی بود، اما در نهایت این [[جانشینی]] به صورت جمعی است؛ زیرا [[خداوند]] "[[استخلاف]] جمعی" را [[اراده]] کرده و می‌فرماید: {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ}}<ref>«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند» سوره نور، آیه ۵۵.</ref>.

* البته [[جانشینی]] جمعی با [[رهبری امام]] [[معصوم]] - که از طرف [[خدا]] مشخص می‌شود - آغاز می‌شود. او با [[رهبری]] خاص خود امتی را پرورش می‌دهد که [[توانایی]] [[اقامه عدل]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]] دارند {{متن قرآن|كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ}}<ref>«شما بهترین گروهی بوده‌اید که (به عنوان سرمشق) برای مردم پدیدار شده‌اید؛ به کار پسندیده فرمان می‌دهید و از (کار) ناپسند باز می‌دارید» سوره آل عمران، آیه ۱۱۰.</ref>.

* با گذر از این مسیر تربیتیِ کامل است که [[جانشینی]] جمعی شکل می‌گیرد و [[امت اسلامی]] اعم از [[رئیس]] و مرئوس، [[امام]] و [[مأموم]] دنبال [[حق]] و [[عدل]] هستند و بدین سبب [[جانشین خدا]] روی [[زمین]] هستند {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُواْ شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا}}<ref>«و بدین گونه شما را امّتی میانه کرده‌ایم تا گواه بر مردم باشید و پیامبر بر شما گواه باشد» سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref>.

* در واقع، [[اراده]] جمعی [[مردم]] بر [[یاری]] و [[پیروی]] از [[رهبری الهی]] است که [[جانشینی]] جمعی را محقق می‌سازد و در این هنگام، [[هدف]] بزرگ از [[جانشینی]] [[انسان]] بر [[زمین]] به دست می‌آید. آن [[هدف]] عبارت است از: آبادی [[زمین]]، [[آسایش]] و [[رفاه]] فراگیر و [[سعادت]] نهایی. [[خداوند]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُواْ وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِم بَرَكَاتٍ مِّنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ}}<ref>«و اگر مردم آن شهرها ایمان می‌آوردند و پرهیزگاری می‌ورزیدند بر آنان از آسمان و زمین برکت‌هایی می‌گشودیم» سوره اعراف، آیه ۹۶.</ref>.

* اما اگر [[مردم]] از [[رهبری الهی]] و [[پیروی]] از او سر باز زنند، دچار عواقبی تلخ می‌شوند که در [[آینده]] گریبان آنان را می‌گیرد. در ادامه [[آیه]] گذشته می‌خوانیم: {{متن قرآن|وَلَكِن كَذَّبُواْ فَأَخَذْنَاهُم بِمَا كَانُواْ يَكْسِبُونَ}}<ref>«اما (پیام ما را) دروغ شمردند بنابراین برای آنچه می‌کردند آنان را فرو گرفتیم» سوره اعراف، آیه ۹۶.</ref>.

* این [[عاقبت]] دردناک نتیجه دوری از [[هدایت]] [[خدا]] و [[پیروی]] نکردن از [[رهبری الهی]] است. بنابراین [[انسان]]، خود [[مسئول]] آثار تلخی است که از سوء اختیارش سرچشمه می‌گیرد. [[خداوند]] می‌فرماید: {{متن قرآن|قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيْهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَيْكُم مَّا حُمِّلْتُمْ وَإِن تُطِيعُوهُ تَهْتَدُوا وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ}}<ref>«بگو: از خداوند فرمانبرداری کنید و از پیامبر فرمان برید و اگر رو بگردانید جز این نیست که آنچه بر گردن او نهاده‌اند بر اوست و آنچه بر گردن شما نهاده‌اند بر شماست و اگر از او فرمان برید راهیاب می‌شوید و بر (عهده) پیامبر جز پیام‌رسانی آشکار نیست» سوره نور، آیه ۵۴.</ref> و {{متن قرآن|وَمَا أَرْسَلْنَا فِي قَرْيَةٍ مِّن نَّبِيٍّ إِلاَّ أَخَذْنَا أَهْلَهَا بِالْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء لَعَلَّهُمْ يَضَّرَّعُونَ * ثُمَّ بَدَّلْنَا مَكَانَ السَّيِّئَةِ الْحَسَنَةَ حَتَّى‌ عَفَوْا وَقَالُوا قَدْ مَسَّ آبَاءَنَا الضَّرَّاءُ وَالسَّرَّاءُ فَأَخَذْنَاهُمْ بَغْتَةً وَهُمْ لَايَشْعُرُونَ}}<ref>«و ما در هیچ دیاری پیامبری نفرستادیم مگر آنکه مردمش را به سختی و رنج دچار کردیم باشد که (به درگاه خدا) لابه کنند * سپس به جای خشکسالی، فراوانی آوردیم تا بسیار شدند و گفتند: به پدران ما (نیز) رنج و شادی رسیده است؛ ناگاه آنان را در حالی که خود آگاه نبودند فرو گرفتیم» سوره اعراف، آیه ۹۴-۹۵.</ref>.  

* این دو [[آیه]] بر این دلالت دارند که [[سنت الهی]] بر [[جامعه انسانی]] [[حاکم]] است و به [[تربیت]] و [[آماده‌سازی]] او برای پذیرش [[مسئولیت]] [[جانشین]] [[الهی]] و [[اطاعت]] از [[رهبری الهی]] تا [[برپایی عدل]] و [[تقوا]] بر [[زمین]] می‌پردازد.

* این دو [[آیه]] از [[آزمایش الهی]] نسبت به [[امت]] [[انبیا]] برای [[بیداری]]، هشیاری، [[تربیت]] و [[آماده سازی]] آنان حکایت می‌کنند تا شاید مسئولیت‌های بزرگ خود نسبت به [[پیامبران]] را جامه عمل پوشانند و از آنان [[پیروی]] کرده و در راه تشکیل [[جامعه الهی]] [[عادل]] روی [[زمین]] به آنان [[یاری]] رسانند.

* [[قرآن کریم]]، [[رهبری الهی]] - که منّت [[خداوند]] بر [[جامعه بشری]] است - را به عنوان "[[اتمام نعمت]] [[الهی]]" بر [[انسان]] معرفی می‌کند و بر [[نعمت]] تام بودن آن تأکید می‌کند؛ آن‌جا که [[یعقوب]] پسرش [[یوسف]] را مورد خطاب قرار داد و گفت: {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ وَيُعَلِّمُكَ مِن تَأْوِيلِ الأَحَادِيثِ وَيُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَعَلَى آلِ يَعْقُوبَ كَمَا أَتَمَّهَا عَلَى أَبَوَيْكَ مِن قَبْلُ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ إِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«متن ترجمه» سوره یوسف، آیه ۶.</ref>.

* [[خداوند]] پس از اعلام عمومی [[امامت علی]] توسط [[پیامبر اکرم]] فرمود: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلامَ دِينًا}}<ref>«امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref>. {{متن قرآن|وَاخْشَوْنِي وَلأُتِمَّ نِعْمَتِي عَلَيْكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ * كَمَا أَرْسَلْنَا فِيكُمْ رَسُولاً مِّنكُمْ يَتْلُو عَلَيْكُمْ آيَاتِنَا}}<ref>«متن ترجمه» سوره بقره، آیه ۱۵۰-۱۵۱.</ref>.

* تمامیت [[نعمت]] بر [[رهبر]]، به معنای توجه خاص [[خدا]] و [[هدایت]] ربانی به [[امام]] [[الهی]] است، به‌گونه‌ای که او را [[شایسته]] [[رهبری]] و [[جایگاه امامت]] می‌کند و تمامیت [[نعمت]] بر [[جامعه بشری]]، [[شایستگی]] برای به عهده گرفتن [[جانشینی]] [[خدا]] بر روی [[زمین]] است و این امر با تعیین [[رهبر]] [[الهی]] که [[سرپرستی]] [[جامعه]] را به عهده گیرد حاصل می‌شود»<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[مهدویت و سنت‌های رهبری الهی در قرآن (مقاله)|مهدویت و سنت‌های رهبری الهی در قرآن]].</ref>.

* [[پرونده:11235.jpg|22px]] [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[مهدویت و سنت‌های رهبری الهی در قرآن (مقاله)|'''مهدویت و سنت‌های رهبری الهی در قرآن''']]

[[رده:خلافت اجتماعی]]