قاضی عیاض: تفاوت میان نسخه‌ها

== آشنایی اجمالی ==

[[ابوالفضل عیاض بن موسی بن عیاض یحصبی سبتی]] معروف به «قاضی عیاض» در نیمه [[ماه شعبان]] [[سال]] ۴۷۶ و بنا به روایتی در ۴۹۶ه در [[شهر]] فاس متولد شد.<ref>شذرات الذهب ۴ / ۱۳۸.</ref> ولی تبارش اندلسی است. اجداد وی از [[اندلس]] به منطقه فاس کوچ کردند<ref>تذکرة الحفاظ ۴ / ۱۳۰. </ref> و ابوالفضل در شهر فاس و سپس در شهر سبته رشد ونمو کرد؛ ازاین رو سبتی نیز خوانده شده است. همچنین به دلیل انتسابش به [[مالک بن یحصب]] قبیله‌ای از [[قبایل]] [[حمیر]] به این [[لقب]] [[شهرت]] یافت. <ref>وفیات الاعیان ۳ / ۴۸۳. </ref> در [[دوران کودکی]] در سبته نزد [[قاضی]] [[ابوعبداللّه بن عیسی]] و [[ابواسحاق بن فاسی]] [[کسب دانش]] کرد و برای تکمیل تحصیلات خود به اندلس [[سفر]] نمود<ref> الصله ۲ / ۴۵۳.</ref> و نزد [[ابن عتاب]]، [[ابن حاج]]، [[ابوولید بن رشد]] و برخی دیگر [[دانش]] آموخت و از افرادی چون [[ابوعلی غسانی]]، [[ابوعبداللّه خولانی]] و [[ابوبکر طرطوشی]] [[اجازه]] [[نقل حدیث]] گرفت. وی بعد از مراجعت از اندلس که در رشته‌های گوناگون [[علوم]] ازجمله [[حدیث]]، [[فقه]]، [[تفسیر]]، اصول، [[علم نحو]]، لغت، [[کلام]] و [[انساب]] [[عرب]] تبحر یافته بود،<ref>وفیات الاعیان ۳ / ۴۸۳.</ref> به [[تدریس]] و [[تربیت شاگرد]] مشغول شد. علاوه بر آن در سال ۵۱۵ ه وارد [[فعالیت‌های اجتماعی]] شد و متولی [[امور قضایی]] سبته گردید. <ref>الاعلام ۵ / ۹۹.</ref> در [[شعر]] و [[خطابه]] نیز دستی داشت. از [[تربیت]] یافتگان محضر [[قاضی عیاض]] می‌‌توان به [[ابوجعفر احمد بن عبدالرحمان]] و [[ابوعلی حسین بن محمد صیرفی]] اشاره نمود. <ref>الصلة ۲ / ۴۵۳. </ref> وی در سال ۵۳۱ه به درخواست تاشفین [[حاکم]] غرناطه، امور قضایی آن [[دیار]] را بر عهده گرفت؛ ولی این امر چندان دوام نیاورد و پس از اندک زمانی از [[مقام]] خویش [[عزل]] و به سبته بازگشت و برای دومین بار [[مسند]] [[قضاوت]] سبته را بر عهده گرفت. <ref> ترتیب المدارک ۱ / ۲۰. </ref> درباره [[علم]] و [[دیانت]] وی گفته شده وی از لحاظ [[علمی]] بی‌نظیر و از نوادر دوران بود. در [[دین]] نیز [[تعصب]] داشت. وی از علمای [[مالکی]] [[مذهب]] بود، با [[فلسفه]] میانه خوبی نداشت؛ ازاین رو به [[سوزاندن]] کتب غزالی که در باب فلسفه بود امر کرد.<ref> شذرات الذهب ۴ / ۱۳۸. </ref> قاضی به جمع‌آوری [[حدیث]] اهتمام بسیاری داشته و از [[اهل]] تفنن در [[علم]] و [[ذکاوت]] در [[فهم]] بود. [[قاضی]] در نهم [[جمادی الثانی]] ۵۴۴ه درگذشت. او را در باب ایلان مراکش [[دفن]] کردند. <ref>بغیة الملتمس ۴۳۷. </ref>