پرش به محتوا

حمزة بن عبدالمطلب در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۵۲: خط ۵۲:
=== [[شهادت]] [[حمزه]] {{ع}} ===
=== [[شهادت]] [[حمزه]] {{ع}} ===
# [[امام علی]] {{ع}} [[آیه]] {{متن قرآن|مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا}}<ref>«از مؤمنان، کسانی هستند که به پیمانی که با خداوند بستند وفا کردند؛ برخی از آنان پیمان خویش را به جای آوردند و برخی چشم به راه دارند و به هیچ روی (پیمان خود را) دگرگون نکردند» سوره احزاب، آیه ۲۳.</ref> را در مورد خویش، حمزه و [[عبیده]] دانسته است که آنان به شهادت رسیدند و ایشان هنوز در [[انتظار]] شهادت بر سر [[عهد]] خویش با خداست<ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۱۸۸ - ۱۸۹؛ شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۶؛ التبیان، ج ۸، ص ۳۲۹.</ref>.
# [[امام علی]] {{ع}} [[آیه]] {{متن قرآن|مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا}}<ref>«از مؤمنان، کسانی هستند که به پیمانی که با خداوند بستند وفا کردند؛ برخی از آنان پیمان خویش را به جای آوردند و برخی چشم به راه دارند و به هیچ روی (پیمان خود را) دگرگون نکردند» سوره احزاب، آیه ۲۳.</ref> را در مورد خویش، حمزه و [[عبیده]] دانسته است که آنان به شهادت رسیدند و ایشان هنوز در [[انتظار]] شهادت بر سر [[عهد]] خویش با خداست<ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۱۸۸ - ۱۸۹؛ شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۶؛ التبیان، ج ۸، ص ۳۲۹.</ref>.
# ذیل آیه {{متن قرآن|وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ}}<ref>«و اگر کیفر می‌کنید مانند آنچه خود کیفر شده‌اید کیفر کنید و اگر شکیبایی پیشه کنید همان برای شکیبایان بهتر است» سوره نحل، آیه ۱۲۶.</ref> [[روایت]] شده است پس از [[جنگ احد]] [[مسلمانان]] تصمیم گرفتند به تلافی کشته و مثله شدن دردناک حمزه که [[دل]] [[پیامبر]] {{صل}} را سخت آزرده بود، از [[کافران]] سخت [[انتقام]] بگیرند که این آیه نازل شد <ref>تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۲۷۴ - ۲۷۵؛ تفسیر قمی، ج ۱، ص ۱۲۳،۳۹۲؛ اسباب النزول، ص ۲۹۱ - ۲۹۲.</ref> و [[دستور]] داد که [[مجازات]] باید به اندازه همان تعدّی باشد و [[شکیبایی]] ورزیدن [و دست کشیدن از این کار] بهتر است. همین [[شأن نزول]] برای آیه {{متن قرآن|لَيْسَ لَكَ مِنَ الْأَمْرِ شَيْءٌ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ أَوْ يُعَذِّبَهُمْ فَإِنَّهُمْ ظَالِمُونَ}}<ref>«- تو را در این کار هیچ دستی نیست- چه (خداوند) توبه آنان را بپذیرد یا عذابشان کند، که آنان بی‌گمان ستمگرند» سوره آل عمران، آیه ۱۲۸.</ref>؛ نیز گزارش شده است <ref> المغازی، ج ۱، ص ۳۲۰؛ تفسیر ثعلبی، ج ۳، ص ۱۴۶؛ مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۸۳۲.</ref> که [[خدا]] در این آیه [[حکم]] کافران را به دست خویش می‌داند که یا آنان را می‌بخشاید یا [[کیفر]] می‌کند. برخی منابع، [[نزول آیه]] {{متن قرآن|وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ}}<ref>«و اگر کیفر می‌کنید مانند آنچه خود کیفر شده‌اید کیفر کنید و اگر شکیبایی پیشه کنید همان برای شکیبایان بهتر است» سوره نحل، آیه ۱۲۶.</ref> را پس از [[فتح مکه]] و هنگام [[تسلط]] مسلمانان بر کافران ذکر کرده‌اند.<ref>مسند احمد، ج ۵، ص ۱۳۵؛ دلائل النبوه، ج ۳، ص ۲۸۹؛ تاریخ الاسلام، ج ۲، ص ۲۱۰.</ref> واحدی به گزارش از [[ابن عباس]]، [[آیه]] پیش و دو آیه پس از این آیه را نیز در همین زمینه می‌داند.<ref> السیرة النبویه، ج ۲، ص ۹۶؛ الاستیعاب، ج ۱، ص ۳۷۳؛ اسباب النزول، ج ۱، ص ۲۹۰.</ref> از ابن عباس [[نقل]] شده که [[آیات]] {{متن قرآن|وَلاَ تَشْتَرُواْ بِعَهْدِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِيلاً إِنَّمَا عِندَ اللَّهِ هُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ مَا عِندَكُمْ يَنفَدُ وَمَا عِندَ اللَّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُواْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ}}<ref>«و پیمان با خداوند را به بهایی اندک مفروشید؛ جز این نیست که آنچه نزد خداوند است برای شما بهتر است اگر بدانید آنچه نزد شماست پایان می‌یابد و آنچه نزد خداوند است پایاست و البته ما پاداش شکیبایان را نیکوتر از آنچه انجام می‌دادند خواهیم داد. کسانی از مرد و زن که کار شایسته‌ای کنند؛ و مؤمن باشند، بی‌گمان آنان را با زندگانی پاکیزه‌ای زنده می‌داریم و به یقین نیکوتر از آنچه انجام می‌دادند پاداششان را خواهیم داد» سوره نحل، آیه ۹۵-۹۷.</ref> پس از [[شهادت]] [[حمزه]] نازل شدند.<ref>تفسیر ماوردی، ج ۳، ص ۱۷۷؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۱، ص ۶۵.</ref> این آیات به نابودی [[دنیا]] و ماندگاری آنچه نزد خداست می‌پردازند و به [[اجر]] [[شکیبایی]] و [[پاداش]] دو چندان [[کار نیک]] اشاره می‌کنند. می‌توان این آیات را گونه‌ای [[دلداری]] [[خدا]] به پیامبرش خواند.
# ذیل آیه {{متن قرآن|وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ}}<ref>«و اگر کیفر می‌کنید مانند آنچه خود کیفر شده‌اید کیفر کنید و اگر شکیبایی پیشه کنید همان برای شکیبایان بهتر است» سوره نحل، آیه ۱۲۶.</ref> [[روایت]] شده است پس از [[جنگ احد]] [[مسلمانان]] تصمیم گرفتند به تلافی کشته و مثله شدن دردناک حمزه که [[دل]] [[پیامبر]] {{صل}} را سخت آزرده بود، از [[کافران]] سخت [[انتقام]] بگیرند که این آیه نازل شد <ref>تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۲۷۴ - ۲۷۵؛ تفسیر قمی، ج ۱، ص ۱۲۳،۳۹۲؛ اسباب النزول، ص ۲۹۱ - ۲۹۲.</ref> و [[دستور]] داد که [[مجازات]] باید به اندازه همان تعدّی باشد و [[شکیبایی]] ورزیدن [و دست کشیدن از این کار] بهتر است. همین [[شأن نزول]] برای آیه {{متن قرآن|لَيْسَ لَكَ مِنَ الْأَمْرِ شَيْءٌ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ أَوْ يُعَذِّبَهُمْ فَإِنَّهُمْ ظَالِمُونَ}}<ref>«- تو را در این کار هیچ دستی نیست- چه (خداوند) توبه آنان را بپذیرد یا عذابشان کند، که آنان بی‌گمان ستمگرند» سوره آل عمران، آیه ۱۲۸.</ref>؛ نیز گزارش شده است <ref> المغازی، ج ۱، ص ۳۲۰؛ تفسیر ثعلبی، ج ۳، ص ۱۴۶؛ مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۸۳۲.</ref> که [[خدا]] در این آیه [[حکم]] کافران را به دست خویش می‌داند که یا آنان را می‌بخشاید یا [[کیفر]] می‌کند. برخی منابع، نزول آیه {{متن قرآن|وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ}}<ref>«و اگر کیفر می‌کنید مانند آنچه خود کیفر شده‌اید کیفر کنید و اگر شکیبایی پیشه کنید همان برای شکیبایان بهتر است» سوره نحل، آیه ۱۲۶.</ref> را پس از [[فتح مکه]] و هنگام [[تسلط]] مسلمانان بر کافران ذکر کرده‌اند.<ref>مسند احمد، ج ۵، ص ۱۳۵؛ دلائل النبوه، ج ۳، ص ۲۸۹؛ تاریخ الاسلام، ج ۲، ص ۲۱۰.</ref> واحدی به گزارش از [[ابن عباس]]، [[آیه]] پیش و دو آیه پس از این آیه را نیز در همین زمینه می‌داند.<ref> السیرة النبویه، ج ۲، ص ۹۶؛ الاستیعاب، ج ۱، ص ۳۷۳؛ اسباب النزول، ج ۱، ص ۲۹۰.</ref> از ابن عباس [[نقل]] شده که [[آیات]] {{متن قرآن|وَلاَ تَشْتَرُواْ بِعَهْدِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِيلاً إِنَّمَا عِندَ اللَّهِ هُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ مَا عِندَكُمْ يَنفَدُ وَمَا عِندَ اللَّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُواْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ}}<ref>«و پیمان با خداوند را به بهایی اندک مفروشید؛ جز این نیست که آنچه نزد خداوند است برای شما بهتر است اگر بدانید آنچه نزد شماست پایان می‌یابد و آنچه نزد خداوند است پایاست و البته ما پاداش شکیبایان را نیکوتر از آنچه انجام می‌دادند خواهیم داد. کسانی از مرد و زن که کار شایسته‌ای کنند؛ و مؤمن باشند، بی‌گمان آنان را با زندگانی پاکیزه‌ای زنده می‌داریم و به یقین نیکوتر از آنچه انجام می‌دادند پاداششان را خواهیم داد» سوره نحل، آیه ۹۵-۹۷.</ref> پس از [[شهادت]] [[حمزه]] نازل شدند.<ref>تفسیر ماوردی، ج ۳، ص ۱۷۷؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۱، ص ۶۵.</ref> این آیات به نابودی [[دنیا]] و ماندگاری آنچه نزد خداست می‌پردازند و به [[اجر]] [[شکیبایی]] و [[پاداش]] دو چندان [[کار نیک]] اشاره می‌کنند. می‌توان این آیات را گونه‌ای [[دلداری]] [[خدا]] به پیامبرش خواند.
# حمزه یکی از مصادیق "زندگان" در آیه {{متن قرآن|وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ}}<ref>«و کسانی را که در راه خداوند کشته شده‌اند مرده مپندار که زنده‌اند، نزد پروردگارشان روزی می‌برند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۹.</ref>.<ref>شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۲۴۳؛ اسباب النزول، ج ۱، ص ۱۳۳؛ مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۸۸۰.</ref> معرفی شده که دو آیه پسین نیز در وصف حال همین زندگان‌اند: {{متن قرآن|فَرِحِينَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُواْ بِهِم مِّنْ خَلْفِهِمْ أَلاَّ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللَّهَ لاَ يُضِيعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«به آنچه خداوند با بخشش خویش به آنان داده است شادمانند و برای کسانی که از پس آنها هنوز به آنان نپیوسته‌اند شاد می‌شوند که آنها نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند به نعمتی از خداوند و بخششی (از وی) شاد می‌شوند و اینکه خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمی‌گرداند» سوره آل عمران، آیه ۱۷۰-۱۷۱.</ref> [[خدای سبحان]] [[شادی]] و [[پیام]] این کشتگان در راه خودش را به بازماندگان [[جنگ]] اعلام می‌دارد که آنان از هر [[ترس]] و اندوهی مصون‌اند و از [[نعمت]] و فضل الهی و پاداش [[آخرتی]] برخوردارد<ref>[[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[حمزة بن عبدالمطلب (مقاله)|مقاله «حمزة بن عبدالمطلب»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱]].</ref>.
# حمزه یکی از مصادیق "زندگان" در آیه {{متن قرآن|وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ}}<ref>«و کسانی را که در راه خداوند کشته شده‌اند مرده مپندار که زنده‌اند، نزد پروردگارشان روزی می‌برند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۹.</ref>.<ref>شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۲۴۳؛ اسباب النزول، ج ۱، ص ۱۳۳؛ مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۸۸۰.</ref> معرفی شده که دو آیه پسین نیز در وصف حال همین زندگان‌اند: {{متن قرآن|فَرِحِينَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُواْ بِهِم مِّنْ خَلْفِهِمْ أَلاَّ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللَّهَ لاَ يُضِيعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«به آنچه خداوند با بخشش خویش به آنان داده است شادمانند و برای کسانی که از پس آنها هنوز به آنان نپیوسته‌اند شاد می‌شوند که آنها نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند به نعمتی از خداوند و بخششی (از وی) شاد می‌شوند و اینکه خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمی‌گرداند» سوره آل عمران، آیه ۱۷۰-۱۷۱.</ref> [[خدای سبحان]] [[شادی]] و [[پیام]] این کشتگان در راه خودش را به بازماندگان [[جنگ]] اعلام می‌دارد که آنان از هر [[ترس]] و اندوهی مصون‌اند و از [[نعمت]] و فضل الهی و پاداش [[آخرتی]] برخوردارد<ref>[[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[حمزة بن عبدالمطلب (مقاله)|مقاله «حمزة بن عبدالمطلب»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱]].</ref>.


خط ۶۸: خط ۶۸:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:اعلام]]
[[رده:حمزة بن عبدالمطلب]]
[[رده:اصحاب پیامبر]]
[[رده:اصحاب پیامبر]]
۲۴٬۴۴۹

ویرایش