پرش به محتوا

بداء در معارف و سیره علوی: تفاوت میان نسخه‌ها

 
خط ۸۱: خط ۸۱:
[[شهرستانی]] نیز در الملل والنحل<ref>الملل والنحل، ج۱، ص۱۹۲، ۱۸۳، ۱۶۵.</ref> به مناسبت معرفی «[[کیسانیه]]» و «[[غالیان]]» و پیروان [[امام باقر]]{{ع}} و [[امام صادق]]{{ع}} از [[اعتقاد]] آنان به بداء یاد و برای آن چند معنا و مراد ذکر کرده است: یکی بداء در [[علم]] به معنای پیدایی آگاهی جدید، دیگری بداء در [[اراده]] به معنای صواب‌دید امر جدید، و سومی بداء در [[امور تشریعی]] است.
[[شهرستانی]] نیز در الملل والنحل<ref>الملل والنحل، ج۱، ص۱۹۲، ۱۸۳، ۱۶۵.</ref> به مناسبت معرفی «[[کیسانیه]]» و «[[غالیان]]» و پیروان [[امام باقر]]{{ع}} و [[امام صادق]]{{ع}} از [[اعتقاد]] آنان به بداء یاد و برای آن چند معنا و مراد ذکر کرده است: یکی بداء در [[علم]] به معنای پیدایی آگاهی جدید، دیگری بداء در [[اراده]] به معنای صواب‌دید امر جدید، و سومی بداء در [[امور تشریعی]] است.
باید توجه داشت که برخی از این اظهارات با [[عقیده شیعه]] درباره بداء به هیچ وجه همخوانی ندارد. چنان‌که گفته شد، [[علمای شیعه]] از [[شیخ صدوق]] گرفته تا معاصران، همه بر اساس [[روایات]] رسیده از [[امامان معصوم]]{{ع}} بداء را منافی با [[علم احاطی]] [[الهی]] نمی‌دانند؛ بلکه تصریح دارند که بداء از علم باری سر می‌زند. افزون بر اینکه [[نسخ شرایع]] و [[احکام]] از اموری است که همه [[مذاهب اسلامی]] آن را قبول دارند و با بیانی که ذکر شد و تصریحی که بیشتر صاحب‌نظران دارند، [[نسخ]] در تشریعیات همانند بداء در تکوینیات است. پس اگر نسخ در احکام - به معنای برداشتن حکمی و قرار دادن حکمی دیگر در جای آن - برای [[خداوند]] جایز باشد، بداء هم به معنای محو امری ثابت و [[اثبات]] امری غیر ثابت در جای آن، جایز خواهد بود.<ref>[[حسن طارمی|طارمی، حسن]]، [[بداء - طارمی (مقاله)| مقاله «بداء»]]، [[دانشنامه امام علی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۲]] ص ۳۰۲.</ref>.
باید توجه داشت که برخی از این اظهارات با [[عقیده شیعه]] درباره بداء به هیچ وجه همخوانی ندارد. چنان‌که گفته شد، [[علمای شیعه]] از [[شیخ صدوق]] گرفته تا معاصران، همه بر اساس [[روایات]] رسیده از [[امامان معصوم]]{{ع}} بداء را منافی با [[علم احاطی]] [[الهی]] نمی‌دانند؛ بلکه تصریح دارند که بداء از علم باری سر می‌زند. افزون بر اینکه [[نسخ شرایع]] و [[احکام]] از اموری است که همه [[مذاهب اسلامی]] آن را قبول دارند و با بیانی که ذکر شد و تصریحی که بیشتر صاحب‌نظران دارند، [[نسخ]] در تشریعیات همانند بداء در تکوینیات است. پس اگر نسخ در احکام - به معنای برداشتن حکمی و قرار دادن حکمی دیگر در جای آن - برای [[خداوند]] جایز باشد، بداء هم به معنای محو امری ثابت و [[اثبات]] امری غیر ثابت در جای آن، جایز خواهد بود.<ref>[[حسن طارمی|طارمی، حسن]]، [[بداء - طارمی (مقاله)| مقاله «بداء»]]، [[دانشنامه امام علی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۲]] ص ۳۰۲.</ref>.
==[[بداء]] و رابطه آن با [[علم غیب]]==
موضوع «بداء» در [[معارف]] اصیل [[مکتب اهل‌بیت]]{{عم}} دارای جایگاه ویژه‌ای است و در [[روایات]]، [[شأن]] و منزلتی بس بالا یافته است<ref>ر.ک: کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۱۴۹-۱۴۶.</ref>. بداء را در امور [[تکوینی]] همچون [[نسخ]] در [[امور تشریعی]] دانسته‌اند. بنابراین اصل، ممکن است آنچه بر اساس مصالحی خاص در [[لوح محو و اثبات]] آمده و خاستگاه [[دانش]] [[پیامبران]] و [[امامان]] است، به دلیل [[تغییر]] [[مصالح]] از طریق اعمالی چون [[دعا]]، [[صله رحم]] و [[صدقه]]، با دگرگونی روبه‌رو شود<ref>در توضیح «بداء» بنگرید به مقاله «بداء» در همین مجموعه.</ref>. بر این اساس، [[امام علی]]{{ع}} ضمن اشاره به آیه‌ای که بیان‌کننده بداء است، [[علم]] خویش را به [[غیب]] مشروط به عدم بداء و تغییر در لوح محو و اثبات می‌داند و می‌فرماید:
اگر آیه‌ای در [[کتاب خدا]] نبود، شما را [به گونه‌ای [[قطعی]] و [[تخلف]] ناپذیر] از آن‌چه در گذشته روی داده است و آنچه در [[زمان]] حال روی می‌دهد و آنچه تا [[قیامت]] روی خواهد داد، خبر می‌دادم و آن آیه‌ای است که می‌فرماید<ref>رعد، آید ۳۹.</ref>: {{متن قرآن|يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ}}<ref>«خداوند هر چه را بخواهد (از لوح محفوظ) پاک می‌کند و (یا در آن) می‌نویسد و لوح محفوظ نزد اوست» سوره رعد، آیه ۳۹.</ref><ref>شیخ صدوق، محمد، التوحید، ص۳۰۵؛ شیخ مفید، محمد، الاختصاص، ص۲۳۵؛ طبرسی، احمد الاحتجاج، ج۱، ص۶۱۰.</ref>.<ref>[[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[علم غیب امام (مقاله)| مقاله «علم غیب امام»]]، [[دانشنامه امام علی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۳]] ص ۳۶۱.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده:1368100.jpg|22px]] [[حسن طارمی|طارمی، حسن]]، [[بداء - طارمی (مقاله)| مقاله «بداء»]]، [[دانشنامه امام علی ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۲''']]
# [[پرونده:1368100.jpg|22px]] [[حسن طارمی|طارمی، حسن]]، [[بداء - طارمی (مقاله)| مقاله «بداء»]]، [[دانشنامه امام علی ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۲''']]
# [[پرونده:1368101.jpg|22px]] [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[علم غیب امام (مقاله)| مقاله «علم غیب امام»]]، [[دانشنامه امام علی ج۳ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۳''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
۷۳٬۳۴۳

ویرایش