پرش به محتوا

ابوقیس بن فاکه قریشی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = ابوقیس بن فاکه قریشی| عنوان مدخل  = ابوقیس بن فاکه قریشی| مداخل مرتبط = [[ابوقیس بن فاکه قریشی در قرآن]] | پرسش مرتبط  = }}
| موضوع مرتبط = ابوقیس بن فاکه قریشی
| عنوان مدخل  = [[ابوقیس بن فاکه قریشی]]
| مداخل مرتبط = [[ابوقیس بن فاکه قریشی در قرآن]] - [[ابوقیس بن فاکه قریشی در تاریخ اسلامی]]
| پرسش مرتبط  =  
}}
 
== مقدمه ==
او از تیره [[بنی‌مخزوم]]<ref> السیرة النبویه، ج‌۲، ص‌۶۴۱.</ref> و یکی از ۷ <ref> المغازی، ج۱، ص۷۲.</ref> یا ۵ تن <ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص‌۲۸.</ref> [[مسلمانی]] است که در [[مکّه]] به [[پیامبر]] {{صل}} گرویده؛ امّا هنگام [[هجرت]] [[حضرت]] به [[مدینه]]، از طرف [[پدران]] و [[اقوام]] خویش از هجرت باز‌داشته و [[زندانی]] شدند و اندک اندک فریفته شده،<ref>السیرة النبویه، ج‌۲، ص‌۶۴۱.</ref> یا در برابر شدت شکنجه‌های [[مشرکان]] تاب نیاورده، از [[اسلام]] برگشتند.<ref>تاریخ یعقوبی، ج‌۲، ص‌۲۸.</ref> از جزئیات [[زندگی]] ابوقیس‌ در این دوره و پیش از آن، بیش از آن‌چه بیان شد، اطلاعی در دست نیست.
 
وی در [[سپاه مشرکان]] مکّه، در [[جنگ بدر]] حضور یافت و به دست [[حمزة بن عبدالمطلب]]<ref>المغازی، ج‌۱، ص‌۱۵۰.</ref> یا [[علی بن ابی‌طالب]] (به گفته [[ابن‌اسحاق]]) و یا به‌دست [[عمار بن یاسر]] (به گفته [[ابن‌هشام]])<ref>السیرة النبویه، ج‌۲، ص‌۷۱۱.</ref> کشته شد. [[واقدی]] چگونگی کشته شدنش را چنین گزارش می‌‌کند: چون بنی‌مخزوم در جنگ بدر، شدت [[خشم]] [[مسلمانان]] را درباره [[ابوجهل]] دریافتند، برای [[حفظ جان]] او، [[لباس]] جنگی‌اش را به تن عده‌ای کردند تا مسلمانان را بفریبند و [[ابوقیس]] یکی از افرادی بود که لباس ابوجهل بر تنش پوشانده شد و [[حمزه]]، به [[تصوّر]] اینکه ابوجهل است، بر او [[حمله]] برد و به قتلش رساند.<ref>المغازی، ج‌۱، ص‌۸۶.</ref> در هر صورت ابوقیس در جنگ بدر و در حال [[کفر]] کشته شد <ref>جمهرة‌انساب‌العرب، ص‌۱۴۴.</ref>.


== ابوقیس در [[شأن نزول]] ==
== ابوقیس در [[شأن نزول]] ==
[[مفسران]] در ذیل دو [[آیه]]، از ابوقیس [[سخن]] به‌میان آورده‌اند:  
[[مفسران]] در ذیل دو [[آیه]]، از ابوقیس [[سخن]] به‌میان آورده‌اند:  
# در ذیل آیه {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا}}<ref>«از کسانی که فرشتگان جانشان را در حال ستم به خویش می‌گیرند، می‌پرسند: در چه حال بوده‌اید؟ می‌گویند: ما ناتوان شمرده‌شدگان روی زمین بوده‌ایم. می‌گویند: آیا زمین خداوند (آن‌قدر) فراخ نبود که در آن هجرت کنید؟ بنابراین، سرای (پایانی) اینان دوزخ است و بد پایانه‌ای است» سوره نساء، آیه ۹۷.</ref> [[طبری]] می‌گوید: [[آیه]] درباره عده‌ای از [[جوانان]] [[مرتد]]، از ‌جمله [[ابوقیس‌ بن ‌فاکه]] نازل شده است.<ref>جامع‌البیان، مج‌۴،، ج‌۵، ص‌۳۱۷و۳۱۹.</ref> [[طبرسی]] به [[نقل]] از [[ابوحمزه ثمالی]] آورده است که آیه درباره گروهی از [[مردم]] است که به [[اسلام]] گرویده بودند؛ امّا در [[بدر]] با [[مشرکان]] همراه شدند و گویا ابوقیس‌ بن فاکه از‌ جمله آنان بوده ‌است<ref> مجمع‌البیان، ج۳، ص۱۵۰.</ref>.
# در ذیل آیه {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا}}<ref>«از کسانی که فرشتگان جانشان را در حال ستم به خویش می‌گیرند، می‌پرسند: در چه حال بوده‌اید؟ می‌گویند: ما ناتوان شمرده‌شدگان روی زمین بوده‌ایم. می‌گویند: آیا زمین خداوند (آن‌قدر) فراخ نبود که در آن هجرت کنید؟ بنابراین، سرای (پایانی) اینان دوزخ است و بد پایانه‌ای است» سوره نساء، آیه ۹۷.</ref> [[طبری]] می‌گوید: [[آیه]] درباره عده‌ای از [[جوانان]] [[مرتد]]، از ‌جمله [[ابوقیس‌ بن ‌فاکه]] نازل شده است.<ref>جامع‌البیان، مج‌۴،، ج‌۵، ص‌۳۱۷و۳۱۹.</ref> [[طبرسی]] به [[نقل]] از [[ابوحمزه ثمالی]] آورده است که آیه درباره گروهی از [[مردم]] است که به [[اسلام]] گرویده بودند؛ امّا در [[بدر]] با [[مشرکان]] همراه شدند و گویا ابوقیس‌ بن فاکه از‌ جمله آنان بوده ‌است<ref> مجمع‌البیان، ج۳، ص۱۵۰.</ref>.
# طبری در ذیل آیه {{متن قرآن|إِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ غَرَّ هَؤُلَاءِ دِينُهُمْ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که منافقان و بیماردلان می‌گفتند: اینان را دینشان فریفته است در حالی که هر کس بر خداوند توکّل کند بی‌گمان خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره انفال، آیه ۴۹.</ref> از [[مجاهد]] نقل کرده است که آیه، درباره گروهی از [[قریش]] از‌ جمله [[ابوقیس‌ بن ‌فاکه]] است. <ref>جامع‌البیان، مج‌۶، ج‌۱۰، ص‌۲۹.</ref> طبرسی <ref>مجمع‌البیان، ج‌۴، ص‌۸۴۶.</ref> و [[آلوسی]] <ref>روح‌المعانی، مج‌۶، ج‌۱۰، ص‌۲۳.</ref> نیز آیه را در همین باره دانسته‌اند. [[مجلسی]]، تفصیل داستان [[شأن نزول]] را چنین آورده است: عده‌ای از جوانان قریش در [[مکّه]] اسلام آوردند؛ امّا پدرانشان، آنان را [[زندانی]] کردند و مانع هجرتشان شدند. آنان هنگامه [[بدر]] با قریش خارج شدند؛ در‌حالی‌ که در تردید و [[نفاق]] بودند. از‌ جمله آنان ابوقیس‌ بن‌ فاکه بود. اینان چون به [[یاران]] اندک [[رسول خدا]] نظر کردند، گفتند: اینان تهی‌دستان‌اند و دینشان آنان را فریفته و هم اکنون کشته می‌شوند که [[خداوند]] این آیه را درباره آنان نازل فرمود<ref>بحارالانوار، ج‌۱۹، ص‌۲۵۵.</ref><ref>[[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی (مقاله)|مقاله «ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref>
# طبری در ذیل آیه {{متن قرآن|إِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ غَرَّ هَؤُلَاءِ دِينُهُمْ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که منافقان و بیماردلان می‌گفتند: اینان را دینشان فریفته است در حالی که هر کس بر خداوند توکّل کند بی‌گمان خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره انفال، آیه ۴۹.</ref> از [[مجاهد]] نقل کرده است که آیه، درباره گروهی از [[قریش]] از‌ جمله [[ابوقیس‌ بن ‌فاکه]] است. <ref>جامع‌البیان، مج‌۶، ج‌۱۰، ص‌۲۹.</ref> طبرسی <ref>مجمع‌البیان، ج‌۴، ص‌۸۴۶.</ref> و [[آلوسی]] <ref>روح‌المعانی، مج‌۶، ج‌۱۰، ص‌۲۳.</ref> نیز آیه را در همین باره دانسته‌اند. [[مجلسی]]، تفصیل داستان [[شأن نزول]] را چنین آورده است: عده‌ای از جوانان قریش در [[مکّه]] اسلام آوردند؛ امّا پدرانشان، آنان را [[زندانی]] کردند و مانع هجرتشان شدند. آنان هنگامه [[بدر]] با قریش خارج شدند؛ در‌حالی‌ که در تردید و [[نفاق]] بودند. از‌ جمله آنان ابوقیس‌ بن‌ فاکه بود. اینان چون به [[یاران]] اندک [[رسول خدا]] نظر کردند، گفتند: اینان تهی‌دستان‌اند و دینشان آنان را فریفته و هم اکنون کشته می‌شوند که [[خداوند]] این آیه را درباره آنان نازل فرمود<ref>بحارالانوار، ج‌۱۹، ص‌۲۵۵.</ref>.<ref>[[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی (مقاله)|مقاله «ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲، ص 45-46.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
خط ۲۳: خط ۱۳:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* [[پرونده:000053.jpg|22px]] [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی (مقاله)|مقاله «ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۲''']]
#[[پرونده:000053.jpg|22px]] [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی (مقاله)|مقاله «ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۲''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش