پرش به محتوا

ضرب‌المثل: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف')
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۱: خط ۱:
{{نبوت}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[ضرب‌المثل در قرآن]] | پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[ضرب‌المثل در قرآن]] - [[ضرب‌المثل در حدیث]] - [[ضرب‌المثل در کلام اسلامی]]| پرسش مرتبط  = ضرب‌المثل (پرسش)}}
 
== مقدمه ==
== مقدمه ==
امثال [[تصور]] معانی به صورت اشخاص (منظور صورت‌های محسوس) است؛ زیرا آنها به خاطر استعانت [[ذهن]] در آنها از حواس، در [[ذهن]] ماندگارترند. و از این رو غرض از مثل [[تشبیه]] پنهان به آشکار و [[غایب]] از نظر، به قابل [[مشاهده]] است. یکی از روش‌های [[پیامبر]] برای بیان حقایق استفاده از مثل است. که از طرف [[خداوند]] هم [[مأمور]] به این کار شده است [[خداوند بزرگ]] در [[قرآن کریم]] به [[خلق]] ضرب‌المثل‌ها توجه دارد تا با زبان [[تمثیل]] و [[تشبیه]]، [[عقل‌ها]] را به حرکت درآورد و [[قدرت]] [[تفکر]] را بارور سازد و [[فطرت الهی]] [[انسان]] را با رهنمودهای لازم به [[رشد]] و کمال فراخواند که فرمود: {{متن قرآن|وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِي هَذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ}}<ref>«و در این قرآن برای مردم از هرگونه مثلی آورده‌ایم باشد که پند گیرند» سوره زمر، آیه ۲۷.</ref>. {{متن قرآن|وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ}}<ref>«و خداوند مثل‌ها را برای مردم می‌زند باشد که پند گیرند» سوره ابراهیم، آیه ۲۵.</ref> {{متن قرآن|وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ}}<ref>«و این مثل‌ها را برای مردم می‌زنیم باشد که بیندیشند» سوره حشر، آیه ۲۱.</ref>. مواردی که در این مدخل مطرح می‌‌شود که [[خداوند]] به [[پیامبر]] [[دستور]] داده در آنها شخص یا صفتی یا فعلی و یا واقعه [[تاریخی]] را به یکی از پدیده‌های طبیعی و [[محسوسات]] مثال زده و یا [[پیامبر]] مخاطب ضرب‌المثل از طرف [[خدا]] قرار گرفته است که در [[ابلاغ]] [[دعوت]] [[توحید]] و بیدار کردن [[عقل]] و [[رجوع]] به [[فطرت]] از آن استفاده کند.
امثال [[تصور]] معانی به صورت اشخاص (منظور صورت‌های محسوس) است؛ زیرا آنها به خاطر استعانت [[ذهن]] در آنها از حواس، در [[ذهن]] ماندگارترند. و از این رو غرض از مثل [[تشبیه]] پنهان به آشکار و [[غایب]] از نظر، به قابل [[مشاهده]] است. یکی از روش‌های [[پیامبر]] برای بیان حقایق استفاده از مثل است. که از طرف [[خداوند]] هم [[مأمور]] به این کار شده است [[خداوند بزرگ]] در [[قرآن کریم]] به [[خلق]] ضرب‌المثل‌ها توجه دارد تا با زبان [[تمثیل]] و [[تشبیه]]، [[عقل‌ها]] را به حرکت درآورد و [[قدرت]] [[تفکر]] را بارور سازد و [[فطرت الهی]] [[انسان]] را با رهنمودهای لازم به [[رشد]] و کمال فراخواند که فرمود: {{متن قرآن|وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِي هَذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ}}<ref>«و در این قرآن برای مردم از هرگونه مثلی آورده‌ایم باشد که پند گیرند» سوره زمر، آیه ۲۷.</ref>. {{متن قرآن|وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ}}<ref>«و خداوند مثل‌ها را برای مردم می‌زند باشد که پند گیرند» سوره ابراهیم، آیه ۲۵.</ref> {{متن قرآن|وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ}}<ref>«و این مثل‌ها را برای مردم می‌زنیم باشد که بیندیشند» سوره حشر، آیه ۲۱.</ref>. مواردی که در این مدخل مطرح می‌‌شود که [[خداوند]] به [[پیامبر]] [[دستور]] داده در آنها شخص یا صفتی یا فعلی و یا واقعه [[تاریخی]] را به یکی از پدیده‌های طبیعی و [[محسوسات]] مثال زده و یا [[پیامبر]] مخاطب ضرب‌المثل از طرف [[خدا]] قرار گرفته است که در [[ابلاغ]] [[دعوت]] [[توحید]] و بیدار کردن [[عقل]] و [[رجوع]] به [[فطرت]] از آن استفاده کند.
خط ۲۰: خط ۲۰:
# ضرب المثل‌های [[قرآن]] برای [[هدایت]] و [[عبرت]] گفتن [[انسان‌ها]] است و [[مخالفان]] [[دعوت]] از ضرب المثل‌ها برای [[گمراهی]] خود و دیگران استفاده می‌کنند: {{متن قرآن|انْظُرْ كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثَالَ فَضَلُّوا فَلَا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلًا}}<ref>«بنگر چگونه برای تو مثل‌ها زدند و گمراه شدند و نمی‌توانند راهی بیابند» سوره اسراء، آیه ۴۸.</ref>؛
# ضرب المثل‌های [[قرآن]] برای [[هدایت]] و [[عبرت]] گفتن [[انسان‌ها]] است و [[مخالفان]] [[دعوت]] از ضرب المثل‌ها برای [[گمراهی]] خود و دیگران استفاده می‌کنند: {{متن قرآن|انْظُرْ كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثَالَ فَضَلُّوا فَلَا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلًا}}<ref>«بنگر چگونه برای تو مثل‌ها زدند و گمراه شدند و نمی‌توانند راهی بیابند» سوره اسراء، آیه ۴۸.</ref>؛
# [[مشرکین]] در برابر [[پیامبر]] برای [[جدال]] و [[دشمنی]] و فرار از [[تسلیم]] در برابر [[حق]] از ضرب‌المثل‌ها استفاده ابزاری می‌کنند: {{متن قرآن|وَقَالُوا أَآلِهَتُنَا خَيْرٌ أَمْ هُوَ مَا ضَرَبُوهُ لَكَ إِلَّا جَدَلًا بَلْ هُمْ قَوْمٌ خَصِمُونَ}}<ref>«و گفتند: آیا خدایان ما بهترند یا او؟ آن را برای تو مثل نزدند مگر به چالش (با تو) بلکه آنان قومی (چالشکر و) ستیزه‌جویند» سوره زخرف، آیه ۵۸.</ref>؛
# [[مشرکین]] در برابر [[پیامبر]] برای [[جدال]] و [[دشمنی]] و فرار از [[تسلیم]] در برابر [[حق]] از ضرب‌المثل‌ها استفاده ابزاری می‌کنند: {{متن قرآن|وَقَالُوا أَآلِهَتُنَا خَيْرٌ أَمْ هُوَ مَا ضَرَبُوهُ لَكَ إِلَّا جَدَلًا بَلْ هُمْ قَوْمٌ خَصِمُونَ}}<ref>«و گفتند: آیا خدایان ما بهترند یا او؟ آن را برای تو مثل نزدند مگر به چالش (با تو) بلکه آنان قومی (چالشکر و) ستیزه‌جویند» سوره زخرف، آیه ۵۸.</ref>؛
# [[خداوند]] ضرب‌المثل [[آب]] و کف را برای [[حق و باطل]] مطرح می‌کند و بر این نکته تأکید می‌کند که [[حق]] و حقیت که برای [[مردم]] سودمند است می‌ماند و [[باطل]] همانند کف روی [[آب]] جلوه‌ای می‌کند و از میان می‌رود: {{متن قرآن|كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفَاءً وَأَمَّا مَا يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْأَرْضِ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ}}<ref>«از آسمان آبی فرو باراند آنگاه رودهایی- هر یک به گنجایی خویش- روان شد و سیلاب با خویش کفی انبوه فرا آورد و آنچه در آتش می‌گدازند تا زینتی یا کالایی به دست آورند، (نیز) کفی همانند آن (کف سیلاب) است؛ بدین‌گونه خداوند درست و نادرست را مثل می‌زند؛ باری، کف، کنار می‌رود اما آنچه مردم را سودمند افتد در زمین باز می‌ماند؛ بدین‌گونه خداوند مثل می‌زند» سوره رعد، آیه ۱۷.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۶۶.</ref>.
# [[خداوند]] ضرب‌المثل [[آب]] و کف را برای [[حق و باطل]] مطرح می‌کند و بر این نکته تأکید می‌کند که [[حق]] و حقیت که برای [[مردم]] سودمند است می‌ماند و [[باطل]] همانند کف روی [[آب]] جلوه‌ای می‌کند و از میان می‌رود: {{متن قرآن|كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفَاءً وَأَمَّا مَا يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْأَرْضِ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ}}<ref>«از آسمان آبی فرو باراند آنگاه رودهایی- هر یک به گنجایی خویش- روان شد و سیلاب با خویش کفی انبوه فرا آورد و آنچه در آتش می‌گدازند تا زینتی یا کالایی به دست آورند، (نیز) کفی همانند آن (کف سیلاب) است؛ بدین‌گونه خداوند درست و نادرست را مثل می‌زند؛ باری، کف، کنار می‌رود اما آنچه مردم را سودمند افتد در زمین باز می‌ماند؛ بدین‌گونه خداوند مثل می‌زند» سوره رعد، آیه ۱۷.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲]]، ص ۶۶.</ref>.


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']]
# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۳۰: خط ۳۰:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:ضرب‌المثل]]
[[رده:مفاهیم]]
۱۱۴٬۱۱۴

ویرایش