احباط و تکفیر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

===[[حسنات]]===

آیه‌ ۱۱۴ [[هود]] پس از [[ترغیب]] به [[نماز]] در اوّل و آخر [[روز]] و هنگام شب می‌فرماید: حسنات، [[زشتی‌ها]] و بدکاری‌ها را محو می‌کند: {{متن قرآن|وَأَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ طَرَفَىِ ٱلنَّهَارِ وَزُلَفًۭا مِّنَ ٱلَّيْلِ إِنَّ ٱلْحَسَنَـٰتِ يُذْهِبْنَ ٱلسَّيِّـَٔاتِ ذَٰلِكَ ذِكْرَىٰ لِلذَّٰكِرِينَ}}<ref>«و نماز را در دو سوی روز و ساعتی از آغاز شب بپا دار؛ بی‌گمان نیکی‌ها بدی‌ها را می‌زدایند؛ این یادکردی برای یادآوران است» سوره ‌هود، آیه ۱۱۴.</ref>. نقل‌شده است که [[سلمان فارسی]] با مردی به نام [[ابوعثمان]] زیر درختی نشسته بودند. [[سلمان]] شاخه خشکی را که برگ‌ها بر آن خشکیده بود در دست گرفت و دستی بر آن کشید تا تمام برگ‌های آن فرو ریخت؛ آن‌گاه گفت: اگر کسی نمازهای پنج‌گانه شبانه روزش را بخواند، خطاهایش فرو می‌ریزد؛ همان‌گونه که برگ‌ها از این شاخه فرو ریخت؛ سپس این آیه را بر آن مرد خواند.<ref>کشف‌الاسرار، ج‌۱۲، ص‌۴۵۳‌ـ‌۴۵۴؛ مجمع‌البیان، ج‌۵، ص‌۳۰۷.</ref>. روایاتی را نیز [[طبرسی]] آورده که در آنها با [[استدلال]] به این آیه، نماز [[کفاره گناهان]] قرار داده شده است.<ref>مجمع‌البیان، ج‌۵، ص‌۳۰۷‌ـ‌۳۰۸.</ref>. از این مطلب که [[سیّئه]] بر مطلق [[گناهان]]، اگرچه [[کبیره]] باشد، اطلاق شده است، چنان‌که [[خداوند]] متعالی در آیه‌ ۲۱ [[جاثیه]] در مورد [[مشرکان]] یا سران [[شرک]]<ref>تفسیر قرطبی، ج‌۱۶، ص‌۱۱۰.</ref>. تعبیر ارتکاب [[سیئات]] را به‌کار برده است: {{متن قرآن|أَمْ حَسِبَ ٱلَّذِينَ ٱجْتَرَحُوا۟ ٱلسَّيِّـَٔاتِ أَن نَّجْعَلَهُمْ كَٱلَّذِينَ ءَامَنُوا۟ وَعَمِلُوا۟ ٱلصَّـٰلِحَـٰتِ سَوَآءًۭ مَّحْيَاهُمْ وَمَمَاتُهُمْ سَآءَ مَا يَحْكُمُونَ}}<ref>«آیا کسانی که به گناهان دست یازیده‌اند گمان دارند که آنان را همانند کسانی قرار می‌دهیم که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، به گونه‌ای که زندگانی و مرگشان همگون باشد؟! بد داوری می‌کنند!» سوره ‌جاثیه، آیه ۲۱.</ref>.، نمی‌توان استفاده کرد که هر حسنه‌ای ([[نماز]] یا غیر آن) تمام گناهان حتی آن‌چه از قبیل حق‌النّاس است و از [[گناهان کبیره]] به‌شمار می‌رود را [[تکفیر]] می‌کند؛<ref>مواهب الرحمن، ج‌۸، ص‌۱۴۳.</ref>؛ زیرا این مطلب را ادلّه دیگر رد می‌کنند؛ بنابراین باید [[آیه]] را بر تکفیر گناهانی خاص حمل کرد.<ref>تفسیر قرطبی، ج‌۹، ص‌۷۳.</ref>. برخی دیگر معتقدند که این آیه، ربطی به تکفیر ندارد؛ زیرا معنای آن این است که [[کارهای نیک]] وقتی به‌صورت مستمر انجام شوند، در [[انسان]] حالتی به وجود می‌آید که از [[ارتکاب گناهان]] باز‌داشته می‌شود.<ref>التحریر والتنویر، ج‌۱۲، ص‌۱۸۰.</ref>. برخی نیز آیه را شامل هر دو معنا (تکفیر و جلوگیری از وقوع [[مجدد]]) دانسته‌اند.<ref>الکشاف، ج‌۲، ص‌۴۳۵.</ref>. در آیه‌ ۲۲ رعد [[قرآن]] از [[اهل]] [[نجات]] و [[سعادت]] در [[آخرت]] سخن می‌گوید و یکی از ویژگی‌های آنها را چنین بیان می‌دارد: {{متن قرآن|...وَيَدْرَءُونَ بِٱلْحَسَنَةِ ٱلسَّيِّئَةَ...}}<ref> سوره ‌رعد، آیه ۲۲.</ref>. کسانی‌که [[[بدی]] را با [[نیکی]] دفع می‌کنند». این جمله، دو گونه معنا شده است: یکی اینکه [[بدی]] را با نیکی پاسخ می‌دهند که بنابراین معنا ربطی به بحث ما نخواهد داشت. دیگر اینکه در پی سیّئه، حسنه‌ای * انجام می‌دهند تا آن را محو‌کند<ref>روح‌المعانی، مج‌۸‌، ج‌۱۳، ص‌۲۰۳‌ـ‌۲۰۴.</ref>. و این معنا با تکفیر مناسبت دارد.<ref>[[سید مصطفی اسدی|اسدی، سید مصطفی]]، [[احباط و تكفیر (مقاله)|مقاله «احباط و تكفیر»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] ج۱، ص ۲۰۲.</ref>.

== منابع ==