مرجعیت علمی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

از مجموع سخنان [[متکلمان]] درباره جایگاه علمی امام {{ع}} به دست می‌آید که بیشتر ایشان، علم به دین را لازمه [[منصب امامت]] می‌دانند و بیش از آن را [[فضل]] [[خداوند]] به شمار می‌آورند. افزون بر آن، در [[اندیشه]] بیشتر [[متکلمان]]، چنین نیست که [[امام]] تمام [[علوم]] را بالفعل داشته باشد. ایشان گاه حتی روایاتی وی بیانگر [[علم امامان]] {{عم}} به تمام لغات و صنایع است، قطعی نمی‌دانند. به [[باور]] برخی از ایشان [[امام]] {{ع}} چون لزوماً عالم به [[علوم]] غیردینی نیست، برای دستیابی به دیگر [[علوم]] – به‌ویژه هنگام قضاوت– باید به متخصص آن [[علم]] [[رجوع]] کند. بنابراین ایشان [[امام]] را [[مرجع]] [[علمی]] [[مردم]] نمی‌دانند<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]]، ص ۴۰۳-۴۱۵.</ref>.

نگاهی به مجموعه [[روایات]] و مقایسه آن با دیدگاه [[متکلمان]] درباره شئون علمی [[امامان]] {{عم}}، نشان‌دهنده وجود [[اختلاف]] میان این دو عرصه است. بر اساس [[روایات]]، متصدی [[منصب امامت]] اولاً و بالذات [[مرجع]] [[علوم دینی]] -نه [[علوم]] غیردینی- [[بندگان]] است؛ ثانیاً در مواردی که [[اثبات]] [[حقانیت]] [[امامت]] وابسته به داشتن [[علوم]] غیردینی است، [[امام]] به [[اذن خداوند]] این [[علوم]] را دارا می‌شود؛ ثالثاً متصدی [[منصب امامت]]، تمام [[علوم]] را بالفعل در [[اختیار]] ندارد، اما از چنان جایگاهی نزد [[خداوند]] برخوردار است که اگر بخواهد چیزی را بداند، [[خداوند]] آن [[علم]] را به او می‌بخشد و نیازی نیست برای فراگیری آن از دیگران کمک بخواهد و اگر از کسی پرسشی داشته است، بدین معناست که خود نخواسته آن را از [[خداوند متعال]] دریافت کند.

 

در مجموع به نظر می‌رسد دیدگاه [[روایات]] با [[متکلمان]] دراین‌باره که [[امام]] [[شأن]] [[مرجعیت علمی]] ندارد، یکسان است، اما عظمتی که برای [[مقام علمی]] متصدی [[منصب امامت]] در [[روایات]] تصویر می‌شود، در سخنان [[متکلمان]] به چشم نمی‌آید. برای نمونه، روایاتی که بیان می‌کند [[امام]] هرگاه بخواهد چیزی را بداند، [[خداوند]] او را [[آگاه]] می‌سازد، در سخنان [[متکلمان]] دیده نمی‌شود. تنها به این نکته اشاره شده است که [[خداوند]] هرچه را بخواهد به ایشان می‌دهد. به دیگر بیان، [[متکلمان]] این نکته را یادآور نشده‌اند که [[امام]] می‌تواند [[اراده]] کند علومی غیردینی نیز داشته باشد، و [[خداوند]] آن [[علوم]] را به او بفهماند<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]]، ص۴۳۲.</ref>.