علم‌الکتاب در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
# [[برید بن معاویه]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند که حضرت در [[تفسیر]] آیۀ "[[علم الکتاب]]" فرمودند: "مقصود ما [[اهل بیت]] هستیم و [[علی]] {{ع}} اول ما و [[افضل]] ما و [[بهترین]] فرد بعد از [[رسول خدا]] {{صل}} است"<ref>{{متن حدیث|إِیَّانَا عَنَی وَ عَلِیٌّ أَوَّلُنَا وَ أَفْضَلُنَا وَ خَیْرُنَا بَعْدَ النَّبِیِّ ص}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص۲۱۶.</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص۵۷.</ref> | # [[برید بن معاویه]] از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند که حضرت در [[تفسیر]] آیۀ "[[علم الکتاب]]" فرمودند: "مقصود ما [[اهل بیت]] هستیم و [[علی]] {{ع}} اول ما و [[افضل]] ما و [[بهترین]] فرد بعد از [[رسول خدا]] {{صل}} است"<ref>{{متن حدیث|إِیَّانَا عَنَی وَ عَلِیٌّ أَوَّلُنَا وَ أَفْضَلُنَا وَ خَیْرُنَا بَعْدَ النَّبِیِّ ص}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص۲۱۶.</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص۵۷.</ref> | ||
# [[عبدالله بن]] [[ولید]] می‌گوید: امام صادق {{ع}} فرمودند: "نظر [[اصحاب]] تو درباره امیرالمؤمنین {{ع}}، [[موسی]] و [[عیسی]] چیست؛ کدام یک را داناتر می‌دانند؟" گفتم: "اصحاب من هیچ کس را بر [[انبیاء]] [[اولوالعزم]] مقدم نمی‌دانند". [[امام]] فرمود: "اگر با آنان با [[کتاب خدا]] به بحث بپردازی می‌توانی بر ابطال نظرشان [[حجت]] اقامه کنی؟ گفتم: "در کجای قرآن چنین چیزی آمده؟" فرمود: "[[خداوند]] دربارۀ موسی گفته است: «و برای او در الواح "[[تورات]]" از هر موضوعی اندرزی نوشتیم» و نگفته "همه [[اندرزها]]" و در مورد عیسی گفته است: «و آمده‌ام تا برخی از آنچه را که در آن [[اختلاف]] دارید برای شما روشن کنم» و نگفته "همه [[اختلافات]]". [[ولی]] دربارۀ [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} گفته است: «[[کافی]] است که [[خداوند]] و کسی که تمام [[علم کتاب]] نزد اوست، میان من و شما [[گواه]] باشند"<ref>{{متن حدیث|مَا یَقُولُ أَصْحَابُکَ فِی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ {{ع}}وَ عِیسَی وَ مُوسَی أَنَّهُمْ أَعْلَمُ قَالَ قُلْتُ مَا یُقَدِّمُونَ عَلَی أُولِی الْعَزْمِ أَحَداً قَالَ أَمَا إِنَّکَ لَوْ حَاجَجْتَهُمْ بِکِتَابِ اللَّهِ لَحَجَجْتَهُمْ قَالَ قُلْتُ وَ أَیْنَ هَذَا فِی کِتَابِ اللَّهِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ قَالَ فِی مُوسَی وَ کَتَبْنا لَهُ فِی الْأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ مَوْعِظَةً وَ لَمْ یَقُلْ کُلَّ شَیْءٍ وَ قَالَ فِی عِیسَی وَ لِأُبَیِّنَ لَکُمْ بَعْضَ الَّذِی تَخْتَلِفُونَ فِیهِ وَ لَمْ یَقُلْ کُلَّ شَیْءٍ وَ قَالَ فِی صَاحِبِکُمْ کَفی بِاللَّهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، ص۲۲۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید محمد جواد بنی‌سعید لنگرودی|بنی‌سعید لنگرودی، سید محمد جواد]]، [[شرب مدام در تبیین علم امام (کتاب)|شرب مدام در تبیین علم امام]]، ص۵۵ ـ ۶۲.</ref> | # [[عبدالله بن]] [[ولید]] می‌گوید: امام صادق {{ع}} فرمودند: "نظر [[اصحاب]] تو درباره امیرالمؤمنین {{ع}}، [[موسی]] و [[عیسی]] چیست؛ کدام یک را داناتر می‌دانند؟" گفتم: "اصحاب من هیچ کس را بر [[انبیاء]] [[اولوالعزم]] مقدم نمی‌دانند". [[امام]] فرمود: "اگر با آنان با [[کتاب خدا]] به بحث بپردازی می‌توانی بر ابطال نظرشان [[حجت]] اقامه کنی؟ گفتم: "در کجای قرآن چنین چیزی آمده؟" فرمود: "[[خداوند]] دربارۀ موسی گفته است: «و برای او در الواح "[[تورات]]" از هر موضوعی اندرزی نوشتیم» و نگفته "همه [[اندرزها]]" و در مورد عیسی گفته است: «و آمده‌ام تا برخی از آنچه را که در آن [[اختلاف]] دارید برای شما روشن کنم» و نگفته "همه [[اختلافات]]". [[ولی]] دربارۀ [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} گفته است: «[[کافی]] است که [[خداوند]] و کسی که تمام [[علم کتاب]] نزد اوست، میان من و شما [[گواه]] باشند"<ref>{{متن حدیث|مَا یَقُولُ أَصْحَابُکَ فِی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ {{ع}}وَ عِیسَی وَ مُوسَی أَنَّهُمْ أَعْلَمُ قَالَ قُلْتُ مَا یُقَدِّمُونَ عَلَی أُولِی الْعَزْمِ أَحَداً قَالَ أَمَا إِنَّکَ لَوْ حَاجَجْتَهُمْ بِکِتَابِ اللَّهِ لَحَجَجْتَهُمْ قَالَ قُلْتُ وَ أَیْنَ هَذَا فِی کِتَابِ اللَّهِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ قَالَ فِی مُوسَی وَ کَتَبْنا لَهُ فِی الْأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ مَوْعِظَةً وَ لَمْ یَقُلْ کُلَّ شَیْءٍ وَ قَالَ فِی عِیسَی وَ لِأُبَیِّنَ لَکُمْ بَعْضَ الَّذِی تَخْتَلِفُونَ فِیهِ وَ لَمْ یَقُلْ کُلَّ شَیْءٍ وَ قَالَ فِی صَاحِبِکُمْ کَفی بِاللَّهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، ص۲۲۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید محمد جواد بنی‌سعید لنگرودی|بنی‌سعید لنگرودی، سید محمد جواد]]، [[شرب مدام در تبیین علم امام (کتاب)|شرب مدام در تبیین علم امام]]، ص۵۵ ـ ۶۲.</ref> | ||
# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "کسی که نزد او [[علم الکتاب]] وجود دارد، امیرالمؤمنین {{ع}} است و از ایشان [[سؤال]] شد کسی که نزد او [[علمی]] از کتاب بود داناتر است یا کسی که علم الکتاب را دارد؟ فرمودند: [[علم]] کسی که نزد او علمی از کتاب بود در مقابل علم کسی که علم الکتاب را دارد، همانند مقدار آبی است که حشره‌ای با بال خود از [[آب]] دریا بردارد و امیرالمؤمنین {{ع}} فرمود: [[آگاه]] باشید آن علمی که [[آدم]] با آن علم از [[آسمان]] به [[زمین]] هبوط کرد و همه آن علومی که از آن پس به [[انبیا]] داده شده، تا برسیم به [[خاتم النبیین]] {{صل}}، همه در [[عترت]] خاتم النبیین جمع است"<ref>{{متن حدیث|الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ هُوَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ {{ع}}وَ سُئِلَ عَنِ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْکِتابِ أَعْلَمُ- أَمِ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ فَقَالَ مَا کَانَ عِلْمُ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْکِتابِ عِنْدَ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ إِلَّا بِقَدْرِ مَا تَأْخُذُ الْبَعُوضَةُ بِجَنَاحِهَا مِنْ مَاءِ الْبَحْرِ، فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ {{ع}}أَلَا إِنَّ الْعِلْمَ الَّذِی هَبَطَ بِهِ آدَمُ مِنَ السَّمَاءِ إِلَی الْأَرْضِ وَ جَمِیعَ مَا فُضِّلَتْ بِهِ النَّبِیُّونَ- إِلَی خَاتَمِ النَّبِیِّینَ فِی عِتْرَةِ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ ص}}؛ تفسیر قمی، ج۱، ص۳۶۷؛ تفسیر نورالثقلین، ج ۲، ص۵۲۳ و بحارالانوار، ج۲۶، ص۱۶۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید محمد نجفی یزدی|نجفی یزدی، سید محمد]]، [[پیشگویی‌های امیرالمؤمنین علی بن اب‍ی طالب (کتاب)|پیشگویی‌های امیرالمؤمنین علی بن اب‍ی طالب]]؛ [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص۱۶۵؛ [[سید محمد جواد بنی‌سعید لنگرودی|بنی‌سعید لنگرودی، سید محمد جواد]]، [[شرب مدام در تبیین علم امام (کتاب)|شرب مدام در تبیین علم امام]]، ص۵۵ ـ ۶۲.</ref> | # [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "کسی که نزد او [[علم الکتاب]] وجود دارد، امیرالمؤمنین {{ع}} است و از ایشان [[سؤال]] شد کسی که نزد او [[علمی]] از کتاب بود داناتر است یا کسی که علم الکتاب را دارد؟ فرمودند: [[علم]] کسی که نزد او علمی از کتاب بود در مقابل علم کسی که علم الکتاب را دارد، همانند مقدار آبی است که حشره‌ای با بال خود از [[آب]] دریا بردارد و امیرالمؤمنین {{ع}} فرمود: [[آگاه]] باشید آن علمی که [[آدم]] با آن علم از [[آسمان]] به [[زمین]] هبوط کرد و همه آن علومی که از آن پس به [[انبیا]] داده شده، تا برسیم به [[خاتم النبیین]] {{صل}}، همه در [[عترت]] خاتم النبیین جمع است"<ref>{{متن حدیث|الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ هُوَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ {{ع}}وَ سُئِلَ عَنِ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْکِتابِ أَعْلَمُ- أَمِ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ فَقَالَ مَا کَانَ عِلْمُ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْکِتابِ عِنْدَ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ إِلَّا بِقَدْرِ مَا تَأْخُذُ الْبَعُوضَةُ بِجَنَاحِهَا مِنْ مَاءِ الْبَحْرِ، فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ {{ع}}أَلَا إِنَّ الْعِلْمَ الَّذِی هَبَطَ بِهِ آدَمُ مِنَ السَّمَاءِ إِلَی الْأَرْضِ وَ جَمِیعَ مَا فُضِّلَتْ بِهِ النَّبِیُّونَ- إِلَی خَاتَمِ النَّبِیِّینَ فِی عِتْرَةِ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ ص}}؛ تفسیر قمی، ج۱، ص۳۶۷؛ تفسیر نورالثقلین، ج ۲، ص۵۲۳ و بحارالانوار، ج۲۶، ص۱۶۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید محمد نجفی یزدی|نجفی یزدی، سید محمد]]، [[پیشگویی‌های امیرالمؤمنین علی بن اب‍ی طالب (کتاب)|پیشگویی‌های امیرالمؤمنین علی بن اب‍ی طالب]]؛ [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص۱۶۵؛ [[سید محمد جواد بنی‌سعید لنگرودی|بنی‌سعید لنگرودی، سید محمد جواد]]، [[شرب مدام در تبیین علم امام (کتاب)|شرب مدام در تبیین علم امام]]، ص۵۵ ـ ۶۲.</ref> | ||
# ابن بکیر می‌گوید: نزد [[امام صادق]] {{ع}} بودیم، [[سخن]] از [[سلیمان]] [[نبی]] و [[علم]] و مُلکی که [[خدا]] به او داد به میان آمد؛ حضرت فرمود: "آنچه به [[سلیمان بن داوود]] داده شد، تنها یک حرف از [[اسم اعظم]] بود؛ [[ولی]] [[صاحب شما]] کسی است که [[خداوند]] فرموده "بگو [[کافی]] است خداوند و کسی که تمام [[علم کتاب]] نزد اوست، میان من و شما [[گواه]] باشند"، به خدا [[سوگند]] [[علم الکتاب]] نزد [[علی]] {{ع}} بود"<ref>{{متن حدیث|عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ {{ع}}قَالَ: کُنْتُ عِنْدَهُ فَذَکَرُوا سُلَیْمَانَ وَ مَا أُعْطِیَ مِنَ الْعِلْمِ وَ مَا أُوتِیَ مِنَ الْمُلْکِ فَقَالَ لِی وَ مَا أُعْطِیَ سُلَیْمَانُ بْنُ دَاوُدَ إِنَّمَا کَانَ عِنْدَهُ حَرْفٌ وَاحِدٌ مِنَ الِاسْمِ الْأَعْظَمِ وَ صَاحِبُکُمُ الَّذِی قَالَ اللَّهُ قُلْ کَفی بِاللَّهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ وَ کَانَ وَ اللَّهِ عِنْدَ عَلِیٍّ {{ع}}عِلْمُ الْکِتَابِ فَقُلْتُ صَدَقْتَ وَ اللَّهِ جُعِلْتُ فِدَاکَ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج۱، ص۲۱۲ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۶، ص۱۷۰.</ref>. | # ابن بکیر می‌گوید: نزد [[امام صادق]] {{ع}} بودیم، [[سخن]] از [[سلیمان]] [[نبی]] و [[علم]] و مُلکی که [[خدا]] به او داد به میان آمد؛ حضرت فرمود: "آنچه به [[سلیمان بن داوود]] داده شد، تنها یک حرف از [[اسم اعظم]] بود؛ [[ولی]] [[صاحب شما]] کسی است که [[خداوند]] فرموده "بگو [[کافی]] است خداوند و کسی که تمام [[علم کتاب]] نزد اوست، میان من و شما [[گواه]] باشند"، به خدا [[سوگند]] [[علم الکتاب]] نزد [[علی]] {{ع}} بود"<ref>{{متن حدیث|عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ {{ع}}قَالَ: کُنْتُ عِنْدَهُ فَذَکَرُوا سُلَیْمَانَ وَ مَا أُعْطِیَ مِنَ الْعِلْمِ وَ مَا أُوتِیَ مِنَ الْمُلْکِ فَقَالَ لِی وَ مَا أُعْطِیَ سُلَیْمَانُ بْنُ دَاوُدَ إِنَّمَا کَانَ عِنْدَهُ حَرْفٌ وَاحِدٌ مِنَ الِاسْمِ الْأَعْظَمِ وَ صَاحِبُکُمُ الَّذِی قَالَ اللَّهُ قُلْ کَفی بِاللَّهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ وَ کَانَ وَ اللَّهِ عِنْدَ عَلِیٍّ {{ع}}عِلْمُ الْکِتَابِ فَقُلْتُ صَدَقْتَ وَ اللَّهِ جُعِلْتُ فِدَاکَ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج۱، ص۲۱۲ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۶، ص۱۷۰.</ref>. | ||
# [[عبدالرحمان]] بن کثیر، از امام صادق {{ع}} [[نقل]] می‌کند، حضرت آیۀ "علم الکتاب"را [[تلاوت]] فرمود سپس انگشتان دستش را باز کرد و آن را بر سینه‌اش گذاشت و فرمود: "به خدا سوگند تمام علم الکتاب نزد ماست"<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ {{ع}}قَالَ: قالَ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْکِتابِ أَنَا آتِیکَ بِهِ قَبْلَ أَنْ یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ قَالَ فَفَرَّجَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ {{ع}}بَیْنَ أَصَابِعِهِ فَوَضَعَهَا عَلَی صَدْرِهِ ثُم قَالَ وَ اللَّهِ عِنْدَنَا عِلْمُ الْکِتَابِ کُلُّهُ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج۱، ص۲۱۲ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۶، ص۱۷۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ج ۱، ص۱۳۷؛ [[سید محمد جواد بنی‌سعید لنگرودی|بنی‌سعید لنگرودی، سید محمد جواد]]، [[شرب مدام در تبیین علم امام (کتاب)|شرب مدام در تبیین علم امام]]، ص۵۵ ـ ۶۲.</ref> | # [[عبدالرحمان]] بن کثیر، از امام صادق {{ع}} [[نقل]] می‌کند، حضرت آیۀ "علم الکتاب"را [[تلاوت]] فرمود سپس انگشتان دستش را باز کرد و آن را بر سینه‌اش گذاشت و فرمود: "به خدا سوگند تمام علم الکتاب نزد ماست"<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ {{ع}}قَالَ: قالَ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْکِتابِ أَنَا آتِیکَ بِهِ قَبْلَ أَنْ یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ قَالَ فَفَرَّجَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ {{ع}}بَیْنَ أَصَابِعِهِ فَوَضَعَهَا عَلَی صَدْرِهِ ثُم قَالَ وَ اللَّهِ عِنْدَنَا عِلْمُ الْکِتَابِ کُلُّهُ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج۱، ص۲۱۲ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۶، ص۱۷۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ج ۱، ص۱۳۷؛ [[سید محمد جواد بنی‌سعید لنگرودی|بنی‌سعید لنگرودی، سید محمد جواد]]، [[شرب مدام در تبیین علم امام (کتاب)|شرب مدام در تبیین علم امام]]، ص۵۵ ـ ۶۲.</ref> | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
=== مدارک اهل سنت === | === مدارک اهل سنت === | ||
[[مناقب]] ذکر شده در کتب عامه پیرامون [[علم]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} به | [[مناقب]] ذکر شده در کتب عامه پیرامون [[علم]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} به کتاب الهی و [[شریعت]] [[نبوی]] را می‌توان در سه بخش طبقه‌بندی نمود: اول، در معرفی صاحبان کتاب به طور خاص؛ دوم، به عنوان اعلم امت که در نتیجه، چنین فردی اعلم الناس بعد از [[رسول خدا]] {{صل}} خواهد بود: {{متن قرآن|وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}} باید اعلم‌الناس باشد و جهت سوم، به لحاظ قاضی بودن در [[حکومت]] میان [[مردم]]؛ زیرا [[قاضی]] باید در [[استنباط احکام]] [[الهی]] و [[حکم]] میان متخاصمین، [[تسلط]] کافی بر کتاب الهی داشته باشد. در [[روایات]] [[اهل]] عامه، از هر سه جهت به [[مقامات]] [[اهل بیت]] {{عم}} اشاره شده که به هریک جداگانه اشاره می‌شود. | ||
==== امیرالمؤمنین {{ع}}؛ مصداق {{متن قرآن|وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}} ==== | ==== امیرالمؤمنین {{ع}}؛ مصداق {{متن قرآن|وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}} ==== | ||
در منابع عامه، روایات فراوانی از طرق متعدد وارد شده که مراد از {{متن قرآن|وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}} را امیرالمؤمنین علی {{ع}} معرفی می‌کند. شیخ [[شهید]] در [[احقاق الحق]] اسامی تعداد کثیری از | در منابع عامه، روایات فراوانی از طرق متعدد وارد شده که مراد از {{متن قرآن|وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}} را امیرالمؤمنین علی {{ع}} معرفی می‌کند. شیخ [[شهید]] در [[احقاق الحق]] اسامی تعداد کثیری از راویان این [[احادیث]] را پس از بیان مقدمه‌ای نقل می‌کند. در اینجا تنها به ذکر چند مورد معدود اشاره می‌کنیم: | ||
#{{عربی|لا يخفى على من راجع كتب القوم و تنقب في آثارهم أن الآية الشريفة نزلت في حق على بن أبي طالب سلام اللّه عليه دون غيره من عبد اللّه بن سلام و أضرابه و انكار الناصب انكار بارد لا يلتفت اليه من له حظ من العلم و الإحاطة بما ورد في كتب الآثار و نحن مضافا إلى ما ذكره القاضي الشهيد نسرد اسماء بعض منهم القائل بنزول الآية الشريفة في حق مولانا على بن أبي طالب عليه السلام و نقول: العلامة ابو عبد الله محمد بن احمد الأنصاري القرطبي المتوفى سنة ۶۷۱، أورد في تفسيره المعروف<ref>الجامع لأحکام القرآن (ط. قاهره. ۱۳۵۷ ﻫ.ق)، ج۹، ص۳۳۶.</ref> عن عبد اللّه بن عطاء ما لفظه: قلت لأبي جعفر بن على بن الحسين ابن على بن أبي طالب رضى اللّه عنهم زعموا أن الذي‌عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ عبد اللّه بن سلام، فقال انما ذلك على بن أبي طالب رضى اللّه عنه، و كذلك قال محمد بن الحنفية}}. | #{{عربی|لا يخفى على من راجع كتب القوم و تنقب في آثارهم أن الآية الشريفة نزلت في حق على بن أبي طالب سلام اللّه عليه دون غيره من عبد اللّه بن سلام و أضرابه و انكار الناصب انكار بارد لا يلتفت اليه من له حظ من العلم و الإحاطة بما ورد في كتب الآثار و نحن مضافا إلى ما ذكره القاضي الشهيد نسرد اسماء بعض منهم القائل بنزول الآية الشريفة في حق مولانا على بن أبي طالب عليه السلام و نقول: العلامة ابو عبد الله محمد بن احمد الأنصاري القرطبي المتوفى سنة ۶۷۱، أورد في تفسيره المعروف<ref>الجامع لأحکام القرآن (ط. قاهره. ۱۳۵۷ ﻫ.ق)، ج۹، ص۳۳۶.</ref> عن عبد اللّه بن عطاء ما لفظه: قلت لأبي جعفر بن على بن الحسين ابن على بن أبي طالب رضى اللّه عنهم زعموا أن الذي‌عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ عبد اللّه بن سلام، فقال انما ذلك على بن أبي طالب رضى اللّه عنه، و كذلك قال محمد بن الحنفية}}. | ||
#{{عربی|الحافظ عبد الرحمن جلال الدين السيوطي في كتابه الإتقان حيث قال: و قال سعيد بن منصور في سننه حدثنا أبو عوانة عن أبي بشر قال سألت سعيد بن جبير عن قوله تعالى {{متن قرآن|وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}، هو عبد اللّه ابن سلام؟ فقال كيف و هذه السورة مكية}}. | #{{عربی|الحافظ عبد الرحمن جلال الدين السيوطي في كتابه الإتقان حيث قال: و قال سعيد بن منصور في سننه حدثنا أبو عوانة عن أبي بشر قال سألت سعيد بن جبير عن قوله تعالى {{متن قرآن|وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}، هو عبد اللّه ابن سلام؟ فقال كيف و هذه السورة مكية}}. | ||
#{{عربی|العلامة المير محمد صالح الكشفى الترمذي في مناقب مرتضوى نقل عن المحدث الحنبلي أنه روى عن أبي حنيفة رضى اللّه عنه أنه قال: ان المراد من قوله تعالى: {{متن قرآن وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}} هو علىّ لشهادة قول النبي {{صل}}: أنا مدينة العلم و على بابها}}. | #{{عربی|العلامة المير محمد صالح الكشفى الترمذي في مناقب مرتضوى نقل عن المحدث الحنبلي أنه روى عن أبي حنيفة رضى اللّه عنه أنه قال: ان المراد من قوله تعالى: {{متن قرآن| وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}} هو علىّ لشهادة قول النبي {{صل}}: أنا مدينة العلم و على بابها}}. | ||
#{{عربی|و نقل عن الثعلبي في تفسيره عن عبد اللّه بن سلام أنه سئل عن رسول اللّه {{صل}} عن قوله تعالى {{متن قرآن وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}} قال {{صل}}: انما هو علىّ}}. | #{{عربی|و نقل عن الثعلبي في تفسيره عن عبد اللّه بن سلام أنه سئل عن رسول اللّه {{صل}} عن قوله تعالى {{متن قرآن| وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}} قال {{صل}}: انما هو علىّ}}. | ||
#{{عربی|العلامة الشيخ سليمان القندوزى في «ينابيع المودة» روى الثعلبي و ابن المغازلي بسنديهما عن عبد اللّه بن عطاء، قال: كنت مع محمد الباقر رضى اللّه عنه في المسجد، فرأيت ابن عبد اللّه بن سلام، فقلت هذا ابن الذي {{متن قرآن| عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}، قال: انما ذلك على بن أبي طالب. روى عن عطية العوفى عن أبي سعيد الخدري رضى اللّه عنه، قال: سألت رسول اللّه {{صل}} عن هذه الآية: {{متن قرآن|الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ}} قال ذاك وزير أخى سليمان بن داود عليه السلام و سألته عن قول اللّه عز و جل {{متن قرآن|قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}، قال ذاك أخى على بن أبي طالب}}<ref>احقاق الحق و ازهاق الباطل، ج۳، ص۲۸۱.</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)| ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵]]، ص ۲۲۲.</ref> | #{{عربی|العلامة الشيخ سليمان القندوزى في «ينابيع المودة» روى الثعلبي و ابن المغازلي بسنديهما عن عبد اللّه بن عطاء، قال: كنت مع محمد الباقر رضى اللّه عنه في المسجد، فرأيت ابن عبد اللّه بن سلام، فقلت هذا ابن الذي {{متن قرآن| عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}، قال: انما ذلك على بن أبي طالب. روى عن عطية العوفى عن أبي سعيد الخدري رضى اللّه عنه، قال: سألت رسول اللّه {{صل}} عن هذه الآية: {{متن قرآن|الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ}} قال ذاك وزير أخى سليمان بن داود عليه السلام و سألته عن قول اللّه عز و جل {{متن قرآن|قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}، قال ذاك أخى على بن أبي طالب}}<ref>احقاق الحق و ازهاق الباطل، ج۳، ص۲۸۱.</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)| ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵]]، ص ۲۲۲.</ref> | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
در روایات فراوانی [[حضرت علی]] {{ع}} را باب علم رسول خدا {{صل}} بیان نموده‌اند. معنای این سخن آن است که اگر رسول خدا {{صل}} صاحب [[علوم الهی]] است و اشراف بر [[قرآن]] دارد، حضرت علی {{ع}} نازل منزله حضرتش در این [[علوم]] و اسرار الهی است. | در روایات فراوانی [[حضرت علی]] {{ع}} را باب علم رسول خدا {{صل}} بیان نموده‌اند. معنای این سخن آن است که اگر رسول خدا {{صل}} صاحب [[علوم الهی]] است و اشراف بر [[قرآن]] دارد، حضرت علی {{ع}} نازل منزله حضرتش در این [[علوم]] و اسرار الهی است. | ||
مرحوم [[علامه امینی]] بعد از ذکر نام ۲۳ نفر از علمای عامه که تصریح به صحت مضمون [[روایت]] ذیل کرده‌اند، آن را با بیان‌های مختلف از رسول خدا {{صل}} نقل می‌کند که به چند مورد اشاره می‌نماییم: {{متن حدیث|عن الحرث و عاصم، عن علی {{ع}} مرفوعاً قال رسول الله إن اللّه خلقنی و علیا من شجرة أنا أصلها و علی فرعها و الحسن و الحسین ثمرتها و الشیعه ورقها، فهل یخرج من الطیب إلا الطیب؟ و أنا مدینه العلم وعلی بابها، فمن أراد المدینة فلیأتیها من بابها | مرحوم [[علامه امینی]] بعد از ذکر نام ۲۳ نفر از علمای عامه که تصریح به صحت مضمون [[روایت]] ذیل کرده‌اند، آن را با بیان‌های مختلف از رسول خدا {{صل}} نقل می‌کند که به چند مورد اشاره می‌نماییم: {{متن حدیث|عن الحرث و عاصم، عن علی {{ع}} مرفوعاً قال رسول الله إن اللّه خلقنی و علیا من شجرة أنا أصلها و علی فرعها و الحسن و الحسین ثمرتها و الشیعه ورقها، فهل یخرج من الطیب إلا الطیب؟ و أنا مدینه العلم وعلی بابها، فمن أراد المدینة فلیأتیها من بابها و فی لفظ حذیفة عن علی {{ع}}: «أنا مدینه العلم و علی بابها و لا توتی البیوت إلا من أبوابها». و فی لفظ آخر له {{ع}}: «أنا مدینه العلم و أنت بابها کذب من زعم أنه یصل إلی المدینة لا من قبل الباب. و فی لفظ له {{ع}} «أنا مدینه العلم و علی البابها کذب من زعم أنه یدخل المدینه بغیر الباب، قال الله عزوجل: {{متن قرآن|وَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا}}}}<ref>«و به خانه‌ها از در درآیید» سوره بقره، آیه ۱۸۹.</ref>.<ref>الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب (ط. مرکز الغدیر، ۱۴۱۶ ﻫ.ق)، ج۶، ص۱۱۴.</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)| ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵]]، ص ۲۲۴.</ref> | ||
=== مدارک [[شیعه]] === | === مدارک [[شیعه]] === | ||