پرش به محتوا

ثنیة الوداع: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۸: خط ۸:
==مقدمه==
==مقدمه==
«ثنیة الوداع» موضعی بود در سمت راست [[مدینه]] یا پایین آن.<ref>ر. ک. بکری، معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۳۷۲.</ref> از این موضع به عنوان تپه یا گردنه‌ای یاد شده، مشرف بر مدینه که مسافران [[مکه]] آن را می‌‌پیمایند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۸۶.</ref> در علت [[نامگذاری]] «ثنیة الوداع» وجوه مختلفی بیان شده است از جمله، برخی را نظر بر این است که سبب آن، تودیع با مسافران در این مکان بوده است.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۸۶.</ref> ضمن این که بعضی هم، از [[وداع]] [[رسول خدا]]{{صل}} با [[جانشینان]] در این مکان به هنگام خروج از مدینه، به عنوان دلیل نامگذاری این موضع به این اسم نام برده‌اند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۸۶.</ref> برخی هم از «وداع» به عنوان اسم دره‌ای در مدینه و «ثنیه» را [[عقبه]] آن یاد کرده‌اند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۸۶.</ref> [[حموی]] در کتاب خود، ضمن برشمردن آراء صاحب‌نظران در این باب، قول صحیح را آن دانسته که این نام، نامی کهن و مربوط به [[روزگار]] [[جاهلیت]] است که به جهت تودیع مسافران بدین نام خوانده شده است.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۸۶.</ref> ثنیة الوداع در کتاب «معجم المعالم الجغرافیه فی السیرة النبویه» بخشی از [[سلع]] معرفی شده که در جانب شرقی آن قرار داشته است. وی در ادامه آورده که این مکان را امروزه تنها [[نخبگان]] [[اهل]] مدینه می‌‌شناسند. امروزه ثنیة الوداع داخل در بافت [[شهر مدینه]] قرار گرفته و در آن راهی است که به سوی العیون و الشهدا و [[شام]] می‌‌رود. ثنیة الوداع حوادث [[تاریخی]] متعدد را به خود دیده است؛ این ثنیه محل توقف [[پیامبر]]{{صل}} هنگام عزیمت به [[غزوه تبوک]]<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۵۱۹؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ص۱۰۳.</ref> و نیز محل [[غارت]] [[گله]] شتران ایشان بوده است.<ref>واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۹؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۲، ص۳۳۴.</ref>.<ref>[[عاتق بن غيث بلادی|بلادی، عاتق بن غيث]]، [[معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة (کتاب)|معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة]] ص۳۳۲.</ref>
«ثنیة الوداع» موضعی بود در سمت راست [[مدینه]] یا پایین آن.<ref>ر. ک. بکری، معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۳۷۲.</ref> از این موضع به عنوان تپه یا گردنه‌ای یاد شده، مشرف بر مدینه که مسافران [[مکه]] آن را می‌‌پیمایند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۸۶.</ref> در علت [[نامگذاری]] «ثنیة الوداع» وجوه مختلفی بیان شده است از جمله، برخی را نظر بر این است که سبب آن، تودیع با مسافران در این مکان بوده است.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۸۶.</ref> ضمن این که بعضی هم، از [[وداع]] [[رسول خدا]]{{صل}} با [[جانشینان]] در این مکان به هنگام خروج از مدینه، به عنوان دلیل نامگذاری این موضع به این اسم نام برده‌اند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۸۶.</ref> برخی هم از «وداع» به عنوان اسم دره‌ای در مدینه و «ثنیه» را [[عقبه]] آن یاد کرده‌اند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۸۶.</ref> [[حموی]] در کتاب خود، ضمن برشمردن آراء صاحب‌نظران در این باب، قول صحیح را آن دانسته که این نام، نامی کهن و مربوط به [[روزگار]] [[جاهلیت]] است که به جهت تودیع مسافران بدین نام خوانده شده است.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۸۶.</ref> ثنیة الوداع در کتاب «معجم المعالم الجغرافیه فی السیرة النبویه» بخشی از [[سلع]] معرفی شده که در جانب شرقی آن قرار داشته است. وی در ادامه آورده که این مکان را امروزه تنها [[نخبگان]] [[اهل]] مدینه می‌‌شناسند. امروزه ثنیة الوداع داخل در بافت [[شهر مدینه]] قرار گرفته و در آن راهی است که به سوی العیون و الشهدا و [[شام]] می‌‌رود. ثنیة الوداع حوادث [[تاریخی]] متعدد را به خود دیده است؛ این ثنیه محل توقف [[پیامبر]]{{صل}} هنگام عزیمت به [[غزوه تبوک]]<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۵۱۹؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ص۱۰۳.</ref> و نیز محل [[غارت]] [[گله]] شتران ایشان بوده است.<ref>واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۳۹؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۲، ص۳۳۴.</ref>.<ref>[[عاتق بن غيث بلادی|بلادی، عاتق بن غيث]]، [[معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة (کتاب)|معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة]] ص۳۳۲.</ref>
==ثنیة الوداع==
ثنیات، جمع ثنیه و به معنای جای مرتفع است. برخی آن را مسیر دو [[کوه]] دانسته‌اند.
این ثنیه، خارج باب شامی یعنی بین «[[مسجد]] الرایه»<ref>مسجد الرایه بر فراز کوه ذباب در نزدیکی مساجد سبعه است.</ref> و [[مقبره]] «[[محمد نفس زکیه]]» است. قبل از [[اسلام]] این محل به «ثنیة الرکاب»<ref>تاریخ معالم المدینه، یاسین الخیاری، ص۲۱۷.</ref> مشهور بوده و [[پیامبر]]{{صل}} هنگام عزیمت برای [[غزوه تبوک]] در آنجا [[اردو]] زده و به [[سازماندهی]] [[سپاه]] پرداختند. «ثنیة الوداع» مکان [[وداع]] و خروج [[لشکریان]] و خارج شوندگان از [[مدینه]] بوده است.
هنگام [[غزوه خیبر]]، [[زنان پیامبر]]{{صل}} در این ثنیه با ایشان وداع کردند. مسجدی نیز به نام «ثنیة الوداع» در این مکان ساختند که در سال ۱۴۶۰ ق. تخریب شد. البته محل دقیق ثنیة الوداع مورد [[اختلاف]] است:
#برخی آن را در مسیر خروجی مدینه به سوی [[مکه]] می‌دانند. (داودی و [[قاضی عیاض]]).
#برخی محل آن را در مسیر [[شام]] می‌دانند. (مدنی‌ها).
#برخی هر دو جا را ثنیة الوداع می‌دانند. (فیروزآبادی، عبدالقدوس [[انصاری]]).
اگر [[ثنیه الوداع]] در شمال - مسیر شام – باشد، طبعاً امروزه وسط مدینه فعلی و در ابتدای خیابان [[ابوبکر]] - سلطانه قدیم- قرار گرفته است. اما اگر آن را در جنوب – سمت [[قبا]] - بدانیم، محل آن در جایی است که مشرف بر [[وادی عقیق]] و از آنجا به سمت [[بئر]] عروه جنوب غرب مدینه است و اطراف آن را حره‌ها گرفته‌اند<ref>فصلنامه میقات حج، ش۵۶، ص۱۳۶.</ref>.
یکی از موضوعات مورد بحث در [[هجرت]]، استقبال از آن حضرت در آستانه ورود به قبا است و از [[روایات]] مشهور این استقبال، سرودی است که گفته شود در آنجا توسط [[دختران]] و [[کنیزکان]] خوانده شد. این سرود در میان [[مردم]] شهرتی فراوان دارد. [[راوی]] اصلی این خبر عبیداله بن محمد معروف به «[[ابن عایشه بنت طلحه]]» است که می‌گوید: وقتی [[پیامبر خدا]]{{صل}} وارد مدینه شد، [[زنان]] و [[کودکان]] این [[شعر]] را خواندند:
{{عربی|طَلَعَ الْبَدْرُ عَلَيْنَا *** مِنْ ثَنِيَّاتِ الْوَدَاعِ‌
وَجَبَ الشُّكْرُ عَلَيْنَا *** مَا دَعَا لِلَّهِ دَاعٍ‌}}
[[مورخان]] و [[سیره‌شناسان]] معتقدند که خبر سرود {{عربی|طَلَعَ الْبَدْرُ عَلَيْنَا}} از طریق صحیحی [[روایت]] نشده و علاوه بر شکل سندی، [[دشواری]] در متن هم دارد<ref>فصلنامه میقات حج، ش۵۶، ص۱۳۸.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۲۹۳.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۷۳٬۳۵۲

ویرایش