پرش به محتوا

آیه تبلیغ در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱۱: خط ۱۱:
رساندن روشن [[پیام]] [[دین]] از مناصب [[پیامبر خدا]] و از [[شئون]] [[رسالت]] است. [[خداوند]] در [[آیه]] فوق به [[پیامبر]] {{صل}} به طور اکید سفارش کرده پیام ویژه‌ای را به [[مردم]] برساند. خطاب {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ}} و نام نبردن از محتوای رسالت نشان از اهمیت پیام دارد<ref>المیزان، ج۶، ص۵۰.</ref>. در اهمیت پیغام افزوده شده، این پیام همتراز و کامل کننده رسالت است و در صورت نرساندن آن [[رسالت پیامبر]] {{صل}} ناتمام خواهد ماند.  
رساندن روشن [[پیام]] [[دین]] از مناصب [[پیامبر خدا]] و از [[شئون]] [[رسالت]] است. [[خداوند]] در [[آیه]] فوق به [[پیامبر]] {{صل}} به طور اکید سفارش کرده پیام ویژه‌ای را به [[مردم]] برساند. خطاب {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ}} و نام نبردن از محتوای رسالت نشان از اهمیت پیام دارد<ref>المیزان، ج۶، ص۵۰.</ref>. در اهمیت پیغام افزوده شده، این پیام همتراز و کامل کننده رسالت است و در صورت نرساندن آن [[رسالت پیامبر]] {{صل}} ناتمام خواهد ماند.  


اطلاع از [[شأن نزول]] آیه به روشن شدن پیام کمک می‌کند. برخی گفته‌اند آیه از [[آیات]] مکی و مربوط به [[حفاظت]] پیامبر در برابر [[آزار]] [[مشرکان قریش]] است<ref>تفسیر المنار، ج۶ ص۴۶۳.</ref>. برخی آن را از آیات مدنی در پیوند با ماجرای [[زید]] و [[زینب]] ثبت کرده‌اند. نیز گفته‌اند، آیه در برابر [[تهدید]] پیامبر {{صل}} به وسیله فردی [[اعرابی]] نازل شد<ref>الجامع لأحکام القرآن، ج۲، ص۲۴۲- ۲۴۳؛ التبیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۵۸۷.</ref>. برخی گفته‌اند آیه مربوط به [[یهود]] است و پیامبر {{صل}} [[مأمور]] بوده پیامی را به [[یهودیان]] برساند<ref>تفسیر البغوی، ج۲، ص۶۸؛ التفسیر الکبیر، ج۶، ص۵۳.</ref>. [[ابن تیمیه]] بر آن است که آیه بلاغ مربوط به [[غزوه احد]] است. اگر پیامبر {{صل}} مأمور به [[ابلاغ]] پیامی ویژه درباره افراد بود باید در جریان [[حجة‌الوداع]] آن را [[اعلان]] می‌کرد و در [[خطبه]] حجة‌الوداع از کسی برای [[جانشینی]] خود نام [[نبرد]]<ref>منهاج السنة النبویة، ج۷، ص۳۱۵-۳۱۷؛ أسباب النزول، ص۱۰۶.</ref>. روایات متعدد که از [[امام رضا]] {{ع}} و دیگر [[امامان]] نقل شده تأکید کرده‌اند که [[سوره مائده]] مدنی است و در [[سال آخر عمر پیامبر]] {{صل}} نازل شده و نیز [[سوره مائده]] آخرین [[سوره]] [[قرآن]] و این [[حکم]] آخرین [[فریضه]] بوده است<ref>تفسیر نور الثقلین، ج۱، ص۵۶۲.</ref>. [[آیه تبلیغ]] در [[هجدهم ذی‌حجه]] پس از بازگشت [[پیامبر]] {{صل}} از [[سفر]] [[حجة‌الوداع]] در منطقه [[غدیر خم]] نازل شده است<ref>الفرقان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۰۶؛ فتح القدیر، ج۲، ص۶۹؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۵۰.</ref> و [[ابوسعید خدری]]<ref>الدر المنثور، ج۲، ص۲۹۸.</ref>، [[ابن‌عباس]]، [[ابن مردویه]] و [[ابوهریره]]<ref>تفسیر ابن کثیر، ج۲، ص۱۵؛ تاریخ بغداد، ج۸، ص۲۸۴؛ متشابه القرآن، ج۲، ص۲۹؛ تفسیر ابن کثیر، ج۳، ص۱۱۷۳.</ref> از [[شاهدان]] و [[راویان]] ماجرایند<ref>فتح القدیر، ج۲، ص۶۹؛ تفسیر ابن کثیر، ج۴، ص۱۱۷۲.</ref>. راویان و [[مفسران]] [[مکتب اهل بیت]] {{عم}}<ref>التبیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۵۸۸.</ref> و عمده مفسران و راویان دیگر [[فرق اسلامی]]<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۳۸۲؛ الغدیر، ج۱، ص۴۰-۳۱۱.</ref> بر آن‌اند که مقصود از این [[مأموریت]] مهم [[امامت]] و [[جانشینی]] بعد از پیامبر {{صل}} است و [[آیه]] در [[شأن]] [[علی]] {{ع}} نازل شده است. به گزارش [[متواتر]] و [[موثق]]، [[پیامبر خدا]] {{صل}} پس از [[ابلاغ]] [[دستور خدا]] فرموده است: {{متن حدیث|مَنْ‏ كُنْتُ‏ مَوْلَاهُ‏ فَعَلِيٌّ‏ مَوْلَاهُ‏ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ}}<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۳۸۲؛ روح المعانی، ج۲، ص۳۶۰؛ مسند أبی یعلی، ج۱، ص۴۲۹؛ فیض القدیر، ج۱، ص۶۹، صحیح ابن حبان، ج۱۵، ص۳۷۶؛ سنن ابن ماجة، ج۱، ص۴۵.</ref>؛ «هر کس من ولی اویم علی مولای اوست.»...
اطلاع از [[شأن نزول]] آیه به روشن شدن پیام کمک می‌کند. برخی گفته‌اند آیه از [[آیات]] مکی و مربوط به حفاظت پیامبر در برابر [[آزار]] مشرکان قریش است<ref>تفسیر المنار، ج۶ ص۴۶۳.</ref>. برخی آن را از آیات مدنی در پیوند با ماجرای [[زید]] و [[زینب]] ثبت کرده‌اند. نیز گفته‌اند، آیه در برابر [[تهدید]] پیامبر {{صل}} به وسیله فردی [[اعرابی]] نازل شد<ref>الجامع لأحکام القرآن، ج۲، ص۲۴۲- ۲۴۳؛ التبیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۵۸۷.</ref>. برخی گفته‌اند آیه مربوط به [[یهود]] است و پیامبر {{صل}} [[مأمور]] بوده پیامی را به [[یهودیان]] برساند<ref>تفسیر البغوی، ج۲، ص۶۸؛ التفسیر الکبیر، ج۶، ص۵۳.</ref>. [[ابن تیمیه]] بر آن است که آیه بلاغ مربوط به [[غزوه احد]] است. اگر پیامبر {{صل}} مأمور به [[ابلاغ]] پیامی ویژه درباره افراد بود باید در جریان [[حجة‌الوداع]] آن را [[اعلان]] می‌کرد و در [[خطبه]] حجة‌الوداع از کسی برای [[جانشینی]] خود نام [[نبرد]]<ref>منهاج السنة النبویة، ج۷، ص۳۱۵-۳۱۷؛ أسباب النزول، ص۱۰۶.</ref>. روایات متعدد که از [[امام رضا]] {{ع}} و دیگر [[امامان]] نقل شده تأکید کرده‌اند که [[سوره مائده]] مدنی است و در [[سال آخر عمر پیامبر]] {{صل}} نازل شده و نیز [[سوره مائده]] آخرین [[سوره]] [[قرآن]] و این [[حکم]] آخرین [[فریضه]] بوده است<ref>تفسیر نور الثقلین، ج۱، ص۵۶۲.</ref>. [[آیه تبلیغ]] در [[هجدهم ذی‌حجه]] پس از بازگشت [[پیامبر]] {{صل}} از [[سفر]] [[حجة‌الوداع]] در منطقه [[غدیر خم]] نازل شده است<ref>الفرقان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۰۶؛ فتح القدیر، ج۲، ص۶۹؛ شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۵۰.</ref> و [[ابوسعید خدری]]<ref>الدر المنثور، ج۲، ص۲۹۸.</ref>، [[ابن‌عباس]]، [[ابن مردویه]] و [[ابوهریره]]<ref>تفسیر ابن کثیر، ج۲، ص۱۵؛ تاریخ بغداد، ج۸، ص۲۸۴؛ متشابه القرآن، ج۲، ص۲۹؛ تفسیر ابن کثیر، ج۳، ص۱۱۷۳.</ref> از [[شاهدان]] و [[راویان]] ماجرایند<ref>فتح القدیر، ج۲، ص۶۹؛ تفسیر ابن کثیر، ج۴، ص۱۱۷۲.</ref>. راویان و [[مفسران]] [[مکتب اهل بیت]] {{عم}}<ref>التبیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۵۸۸.</ref> و عمده مفسران و راویان دیگر [[فرق اسلامی]]<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۳۸۲؛ الغدیر، ج۱، ص۴۰-۳۱۱.</ref> بر آن‌اند که مقصود از این [[مأموریت]] مهم [[امامت]] و [[جانشینی]] بعد از پیامبر {{صل}} است و [[آیه]] در [[شأن]] [[علی]] {{ع}} نازل شده است. به گزارش [[متواتر]] و [[موثق]]، [[پیامبر خدا]] {{صل}} پس از [[ابلاغ]] [[دستور خدا]] فرموده است: {{متن حدیث|مَنْ‏ كُنْتُ‏ مَوْلَاهُ‏ فَعَلِيٌّ‏ مَوْلَاهُ‏ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ}}<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۳۸۲؛ روح المعانی، ج۲، ص۳۶۰؛ مسند أبی یعلی، ج۱، ص۴۲۹؛ فیض القدیر، ج۱، ص۶۹، صحیح ابن حبان، ج۱۵، ص۳۷۶؛ سنن ابن ماجة، ج۱، ص۴۵.</ref>؛ «هر کس من ولی اویم علی مولای اوست.»...


غدیر خم منطقه‌ای است میان [[مکه]] و [[مدینه]]؛ چهار راهی که [[مردم]] [[حجاز]] را از هم جدا می‌کند، راهی به سوی مدینه و راهی به [[عراق]] و گذرگاهی به [[مصر]] و جاده‌ای به [[یمن]] در بازگشت پیامبر {{صل}} از حجة‌الوداع در هجدهم ذی‌حجه [[جبرئیل]] آن [[حضرت]] نازل شد و پس از ابراز [[سلام]] [[خداوند]] به پیامبر {{صل}} آیه تبلیغ را بر آن حضرت خواند. پیامبر {{صل}} و همراهان در کنار آبگاهی فرود آمدند<ref>وفیات الأعیان، ج۵، ص۲۳۱.</ref>. هوا سخت گرم و سوزنده<ref>إقبال الأعمال، ج۱، ص۴۵۶؛ الغدیر، ج۱، ص۳۴.</ref> بود. رفتگان بازگشتند و [[در راه ماندگان]] رسیدند<ref>روضة الواعظین، ج۱، ص۹۰.</ref>. زیر درخت‌ها را جارو و [[پاک]] کردند. [[نماز جماعت]] برگزار شد<ref>إقبال الأعمال، ج۱، ص۴۷۴.</ref>. برای [[رسول الله]] {{صل}} منبری از سنگ برپا شد<ref>الاحتجاج، ج۱، ص۱۳۳-۱۴۴.</ref>. [[حضرت]] بر فراز [[منبر]] رفت و [[خدا]] را [[سپاس]] گفت و پس از [[حمد]] و ثنای خدا و بیان شمه‌ای از رنج‌های خود در [[راه]] [[هدایت مردم]]، از به سر رسیدن [[عمر]] خود خبر داد و گفت: دو چیز در میان شما به [[امانت]] می‌گذارم: [[قرآن و عترت]]<ref>المسند، ابن حنبل، ج۳، ص۱۷، ۵۹؛ صحیح مسلم، ج۲، ص۳۸؛ التفسیر الکبیر، ج۳، ص۲۴.</ref>. [[رسول خدا]] {{صل}} [[مردم]] را از [[اختلاف]] و درگیری با یکدیگر بر [[حذر]] داشت. سپس افزود: [[جبرئیل]] سه مرتبه نازل شد و به من [[فرمان]] داد تا همه را به [[برادری]] و [[وصایت]] و [[جانشینی]] و [[امام]] بعد از من، [[علی بن ابی طالب]] خبر دهم، او بعد از من ولی شما می‌باشد<ref>الاحتجاج، ج۱، ص۵۸.</ref>. [[پیامبر]] {{صل}} دست [[علی]] {{ع}} را بالا برد و گفت: {{متن حدیث|مَنْ‏ كُنْتُ‏ مَوْلَاهُ‏ فَعَلِيٌّ‏ مَوْلَاهُ‏}}<ref>المناقب، ابن مغازلی، ص۱۸؛ التفسیر، عیاشی، ج۱، ص۳۳۳؛ بشارة المصطفی {{صل}}، ج۲، ص۱۲۹.</ref>. در گزارش دیگر پیامبر {{صل}} در [[خطبه]] [[حجة‌الوداع]] [[فضائل]] (علی {{ع}}) را برشمرد و [[جانشین]] بودن وی را به عنوان [[امیر مؤمنان]] از طرف [[خدای سبحان]] به مردم اعلام کرد<ref>مسند الإمام الرضا {{ع}}، ج۲، ص۱۷، ۱۸.</ref>. پس از آن دست علی را بالا برد و با نشان دادن آن حضرت به حاضران وی را به عنوان جانشین پس از خود برگزید و فرمود: {{متن حدیث|مَنْ‏ كُنْتُ‏ مَوْلَاهُ‏ فَعَلِيٌّ‏ مَوْلَاهُ‏}}<ref>التفسیر، عیاشی، ج۱، ص۳۳۳؛ بشارة المصطفی {{صل}}، ج۲، ص۱۲۹.</ref>. رسول خدا {{صل}} در پایان، رو به درگاه [[خداوند]] کرد و گفت: «خدایا، [[شاهد]] باش پیام‌های تو را به مردم [[ابلاغ]] کردم»<ref>بحار الأنوار، ج۲۱، ص۴۰۵.</ref>. آنگاه به مردم سفارش کرد حاضران [[پیام]] را به غائبان برسانند. همه [[صحابیان]] حاضر با علی {{ع}} [[بیعت]] کردند و وصایت را به وی تبریک گفتند<ref>الغدیر، ج۱، ص۱۱، ۴۷.</ref>. علی {{ع}} بارها به استناد [[آیه]] [[ابلاغ]] و [[ماجرای غدیر]] [[خم]] بر [[ولایت]] و [[امامت]] خود [[استدلال]] کرده است<ref>المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۳۷۱.</ref>.
غدیر خم منطقه‌ای است میان [[مکه]] و [[مدینه]]؛ چهار راهی که [[مردم]] [[حجاز]] را از هم جدا می‌کند، راهی به سوی مدینه و راهی به [[عراق]] و گذرگاهی به [[مصر]] و جاده‌ای به [[یمن]] در بازگشت پیامبر {{صل}} از حجة‌الوداع در هجدهم ذی‌حجه [[جبرئیل]] آن [[حضرت]] نازل شد و پس از ابراز [[سلام]] [[خداوند]] به پیامبر {{صل}} آیه تبلیغ را بر آن حضرت خواند. پیامبر {{صل}} و همراهان در کنار آبگاهی فرود آمدند<ref>وفیات الأعیان، ج۵، ص۲۳۱.</ref>. هوا سخت گرم و سوزنده<ref>إقبال الأعمال، ج۱، ص۴۵۶؛ الغدیر، ج۱، ص۳۴.</ref> بود. رفتگان بازگشتند و [[در راه ماندگان]] رسیدند<ref>روضة الواعظین، ج۱، ص۹۰.</ref>. زیر درخت‌ها را جارو و [[پاک]] کردند. [[نماز جماعت]] برگزار شد<ref>إقبال الأعمال، ج۱، ص۴۷۴.</ref>. برای [[رسول الله]] {{صل}} منبری از سنگ برپا شد<ref>الاحتجاج، ج۱، ص۱۳۳-۱۴۴.</ref>. [[حضرت]] بر فراز [[منبر]] رفت و [[خدا]] را [[سپاس]] گفت و پس از [[حمد]] و ثنای خدا و بیان شمه‌ای از رنج‌های خود در [[راه]] [[هدایت مردم]]، از به سر رسیدن [[عمر]] خود خبر داد و گفت: دو چیز در میان شما به [[امانت]] می‌گذارم: [[قرآن و عترت]]<ref>المسند، ابن حنبل، ج۳، ص۱۷، ۵۹؛ صحیح مسلم، ج۲، ص۳۸؛ التفسیر الکبیر، ج۳، ص۲۴.</ref>. [[رسول خدا]] {{صل}} [[مردم]] را از [[اختلاف]] و درگیری با یکدیگر بر [[حذر]] داشت. سپس افزود: [[جبرئیل]] سه مرتبه نازل شد و به من [[فرمان]] داد تا همه را به [[برادری]] و [[وصایت]] و [[جانشینی]] و [[امام]] بعد از من، [[علی بن ابی طالب]] خبر دهم، او بعد از من ولی شما می‌باشد<ref>الاحتجاج، ج۱، ص۵۸.</ref>. [[پیامبر]] {{صل}} دست [[علی]] {{ع}} را بالا برد و گفت: {{متن حدیث|مَنْ‏ كُنْتُ‏ مَوْلَاهُ‏ فَعَلِيٌّ‏ مَوْلَاهُ‏}}<ref>المناقب، ابن مغازلی، ص۱۸؛ التفسیر، عیاشی، ج۱، ص۳۳۳؛ بشارة المصطفی {{صل}}، ج۲، ص۱۲۹.</ref>. در گزارش دیگر پیامبر {{صل}} در [[خطبه]] [[حجة‌الوداع]] [[فضائل]] (علی {{ع}}) را برشمرد و [[جانشین]] بودن وی را به عنوان [[امیر مؤمنان]] از طرف [[خدای سبحان]] به مردم اعلام کرد<ref>مسند الإمام الرضا {{ع}}، ج۲، ص۱۷، ۱۸.</ref>. پس از آن دست علی را بالا برد و با نشان دادن آن حضرت به حاضران وی را به عنوان جانشین پس از خود برگزید و فرمود: {{متن حدیث|مَنْ‏ كُنْتُ‏ مَوْلَاهُ‏ فَعَلِيٌّ‏ مَوْلَاهُ‏}}<ref>التفسیر، عیاشی، ج۱، ص۳۳۳؛ بشارة المصطفی {{صل}}، ج۲، ص۱۲۹.</ref>. رسول خدا {{صل}} در پایان، رو به درگاه [[خداوند]] کرد و گفت: «خدایا، [[شاهد]] باش پیام‌های تو را به مردم [[ابلاغ]] کردم»<ref>بحار الأنوار، ج۲۱، ص۴۰۵.</ref>. آنگاه به مردم سفارش کرد حاضران [[پیام]] را به غائبان برسانند. همه [[صحابیان]] حاضر با علی {{ع}} [[بیعت]] کردند و وصایت را به وی تبریک گفتند<ref>الغدیر، ج۱، ص۱۱، ۴۷.</ref>. علی {{ع}} بارها به استناد [[آیه]] [[ابلاغ]] و [[ماجرای غدیر]] [[خم]] بر [[ولایت]] و [[امامت]] خود [[استدلال]] کرده است<ref>المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۳۷۱.</ref>.
۱۱۳٬۰۷۵

ویرایش