حدیث ثقلین در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

همچنین از آن، دو ویژگی برای [[اهل بیت]] و عترتی که در این [[حدیث]] منظور است، استفاده می‌شود:

# مصونیت آنان از [[هوای نفس]] و [[خطا]]؛ زیرا جدا نشدن آنان از قرآن به این است که [[دانش]]، [[اندیشه]] و [[رفتار]] آنان به‌طور کامل مطابق قرآن باشد و این مستلزم مصونیت آنان از هوا و خطا است و اگر جز این باشد، جدا شدن آنان از قرآن محقق نمی‌شود. این ویژگی از جملۀ {{متن حدیث| مَا إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا أَبَداً}} نیز به‌دست می‌آید؛ زیرا اگر مصون از هوا و خطا نباشند، تمسک به آنان بازدارنده از [[گمراهی]] نخواهد بود و با توجه به اینکه همۀ اهل بیت و [[عترت]] [[رسول خدا]] {{صل}} دارای این دو ویژگی نیستند، معلوم می‌شود که از عترت و اهل بیت در این حدیث، مطلق کسانی که از نظر عرفی و برحسب معنای لغوی، عترت و اهل بیت آن حضرت به شمار می‌آیند، منظور نیست، بلکه افراد خاصی که دارای ویژگی‌های یادشده باشند، منظور است و آن افراد را باید از راه معرفی [[رسول خدا]] {{صل}} [[شناخت]] و در شماری از [[روایات]] آن افراد همان [[دوازده امام]] [[معصوم]] {{عم}} معرفی شده‌اند؛ برای نمونه: حموینی - از دانشمندان [[اهل تسنن]] - در [[فرائد السمطین]] و [[شیخ حر عاملی]] در [[اثبات الهداة]] [[روایت]] مفصّلی را در گفتگوی [[حضرت علی]] {{ع}} با جماعتی از [[صحابه]] آورده‌اند که قسمتی از آن چنین است: {{متن حدیث|أَنْشُدُكُمُ اللَّهَ أَ تَعْلَمُونَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ {{صل}} قَامَ خَطِيباً لَمْ يَخْطُبْ بَعْدَ ذَلِكَ فَقَالَ أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي فَتَمَسَّكُوا بِهِمَا لِئَلَّا تَضِلُّوا فَإِنَّ اللَّطِيفَ الْخَبِيرَ أَخْبَرَنِي وَ عَهِدَ إِلَيَّ أَنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ فَقَامَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ وَ هُوَ شِبْهُ الْمُغْضَبِ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَ كُلُّ أَهْلِ بَيْتِكَ فَقَالَ لَا وَ لَكِنْ أَوْصِيَائِي مِنْهُمْ أَوَّلُهُمْ أَخِي وَ وَزِيرِي وَ وَارِثِي وَ خَلِيفَتِي فِي أُمَّتِي وَ وَلِيُّ كُلِّ مُؤْمِنٍ مِنْ بَعْدِي هُوَ أَوَّلُهُمْ ثُمَّ ابْنِيَ الْحَسَنُ ثُمَّ ابْنِيَ الْحُسَيْنُ ثُمَّ تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ حَتَّى يَرِدُوا عَلَيَّ الْحَوْضَ شُهَدَاءَ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ وَ حُجَجَهُ عَلَى خَلْقِهِ وَ خُزَّانُ عِلْمِهِ وَ مَعَادِنُ حِكْمَتِهِ مَنْ أَطَاعَهُمْ أَطَاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَاهُمْ عَصَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالُوا كُلُّهُمْ نَشْهَدُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ {{صل}} قَالَ ذَلِكَ}}<ref>جوینی، فرائد السمطین، ج۱، ص۳۱۲-۳۱۸؛ حر عاملی، اثبات الهداة، ج۱، ص۵۰۸-۵۰۹.</ref>؛

آن‌گاه همۀ آنان یعنی جماعت [[صحابه]] گفتند: [[گواهی]] می‌دهیم که [[رسول خدا]] {{صل}} این سخن را فرموده است».

در معنای این سخن رسول خدا {{صل}} که فرموده است: من دو چیز گران‌قدر، [[کتاب خدا]] و عترتم را در میان شما به جای می‌گذارم، از [[امیر المؤمنین]] {{ع}} پرسیدند که [[عترت]] چه کسانی‌اند؟ فرمود: من و حسن و حسین و نه [[امام]] از [[فرزندان حسین]] که نهمین آنها [[مهدی]] و [[قائم]] آنهاست.

# [[عترت پیامبر]] که در [[حدیث ثقلین]] همسنگ [[قرآن]] واقع شده‌اند، دوازده نفرند که اولین آنها [[حضرت علی]] {{ع}} و آخرین آنها [[حضرت مهدی]] {{ع}} است؛

# آنان هیچ‌گاه از کتاب خدا جدا نمی‌شوند و این [[دلیل عصمت]] آنان از [[خطا]] و هواست؛

روایاتی دیگر نیز وجود دارد که [[عترت]] و [[اهل بیت]] یادشده در حدیث ثقلین را در آن دوازده نفر محصور می‌کند که برای رعایت اختصار، به ذکر نشانی آنها در پاورقی بسنده می‌شود<ref>ر. ک: قندوزی، ینابیع المودة، ص۴۳۰، آخر باب ۷۱، خزّاز قمّی، کفایة الاثر، ص۱۷۰-۱۷۲، {{عربی|باب ما روی عن الحسین بن علی {{عم}} فی النصوص علی الائمة الاثنی عشر - صلوات الله علیهم اجمعین}}؛ صدوق، کمال الدین، ج۱، ص۲۴۰، ب ۲۲، ح۶۴؛ همو، عیون اخبار الرضا {{ع}}، ج۱، ص۵۷، باب ۶، ح۲۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۲۳، ص۱۴۷، ح۱۱۰؛ حرّ عاملی، اثبات الهداة، ج۱، ص۴۸۹، ح۱۶۶ و ۲۰۸.</ref>.