خوشخلقی در خانواده: تفاوت میان نسخهها
←راه و رسم نبوی
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
رسول خدا {{صل}} برای آنکه نیکرفتاری براساس بنیادی [[حقیقی]] جلوه یابد، [[پیروان]] خود را [[آگاه]] ساخت که [[تشکیل خانواده]] [[تعهد]] سپردن به خدای حاضر ناظر قاهر است و [[زن]] نزد مرد چون امانتی [[الهی]] است که لازم است [[حرمت]] او را پاس بدارد و او را چون امانتی گرانقدر [[احترام]] نماید و جز به نیکرفتاری با او [[رفتاری]] ننماید. روایت شده است که رسول خدا {{صل}} در جمع [[مسلمانان]] به پا خاست و پس از [[حمد]] و [[ثنای الهی]] فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ يُوصِيكُمْ بِالنِّسَاءِ خَيْرًا إِنَّ اللَّهَ يُوصِيكُمْ بِالنِّسَاءِ خَيْرًا، إِنَّ اللَّهَ يُوصِيكُمْ بِالنِّسَاءِ خَيْرًا، فَإِنَّهُنَّ أُمَّهَاتُكُمْ وَبَنَاتُكُمْ وَ عَمَّاتِکُمْ وَخَالَاتُكُمْ إِنَّ الرَّجُلَ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ يَتَزَوَّجُ الْمَرْأَةَ وَمَا یَعْلُو يَدَیْهَا الْخَيْطَ فَمَا يَرْغَبُ وَاحِدٌ مِنْهُمَا عَنْ صَاحِبِهِ حتَّى يَمُوتَا هَرَماً}}<ref>«بیگمان خداوند درباره زنان سفارش به نیکرفتاری، نیکرفتاری، نیکرفتاری کرده است؛ زیرا آنان مادران شما و دختران شما و عمههای شما و خالههای شمایند. بیگمان مردی از اهل کتاب با زنی ازدواج میکند و بیش از نخی دارایی ندارند، ولی هیچیک از آن دو از دیگری روی برنمیگرداند تا در پیری بمیرند». الآحاد و المثانی، ج۴، ص۳۹۴؛ المعجم الکبیر، ج۲۰، ص۲۷۴ [بدون {{متن حدیث|عَمَّاتِکُمْ}} و {{متن حدیث|مَا تَعْلُقُ یَدَاهَا الْخَیْطَ}} آمده است، و بدون {{متن حدیث|حتَّى يَمُوتَا هَرَماً}}]؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۱۰۱ [{{متن حدیث|مِنْ أَهْلِ الْكِتَابَیْنِ}} و {{متن حدیث|مَا یَعْلُقُ بَدَنَهَا الْحَبْطَ}} آمده است]؛ مجمع الزوائد، ج۴، ص۳۰۲ [بدون {{متن حدیث|عَمَّاتِکُمْ}} و {{متن حدیث|مَا تَعْلُقُ یَدَاهَا الْخَیْطَ}} آمده است، و بدون {{متن حدیث|حتَّى يَمُوتَا هَرَماً}}]؛ الجامع الصغیر، ج۱، ص۲۹۷ [بدون {{متن حدیث|عَمَّاتِکُمْ}} و {{متن حدیث|مَا تَعْلُقُ یَدَاهَا الْخَیْطَ}} آمده است، و بدون {{متن حدیث|حتَّى يَمُوتَا هَرَماً}}]؛ کنز العمال، ج۱۶، ص۳۷۴ [بدون{{متن حدیث|عَمَّاتِکُمْ}} و {{متن حدیث|مَا یَعْلُقُ عَلَی یَدَیْهَا الْخَیْطَ}} آمده است].</ref>. | رسول خدا {{صل}} برای آنکه نیکرفتاری براساس بنیادی [[حقیقی]] جلوه یابد، [[پیروان]] خود را [[آگاه]] ساخت که [[تشکیل خانواده]] [[تعهد]] سپردن به خدای حاضر ناظر قاهر است و [[زن]] نزد مرد چون امانتی [[الهی]] است که لازم است [[حرمت]] او را پاس بدارد و او را چون امانتی گرانقدر [[احترام]] نماید و جز به نیکرفتاری با او [[رفتاری]] ننماید. روایت شده است که رسول خدا {{صل}} در جمع [[مسلمانان]] به پا خاست و پس از [[حمد]] و [[ثنای الهی]] فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ يُوصِيكُمْ بِالنِّسَاءِ خَيْرًا إِنَّ اللَّهَ يُوصِيكُمْ بِالنِّسَاءِ خَيْرًا، إِنَّ اللَّهَ يُوصِيكُمْ بِالنِّسَاءِ خَيْرًا، فَإِنَّهُنَّ أُمَّهَاتُكُمْ وَبَنَاتُكُمْ وَ عَمَّاتِکُمْ وَخَالَاتُكُمْ إِنَّ الرَّجُلَ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ يَتَزَوَّجُ الْمَرْأَةَ وَمَا یَعْلُو يَدَیْهَا الْخَيْطَ فَمَا يَرْغَبُ وَاحِدٌ مِنْهُمَا عَنْ صَاحِبِهِ حتَّى يَمُوتَا هَرَماً}}<ref>«بیگمان خداوند درباره زنان سفارش به نیکرفتاری، نیکرفتاری، نیکرفتاری کرده است؛ زیرا آنان مادران شما و دختران شما و عمههای شما و خالههای شمایند. بیگمان مردی از اهل کتاب با زنی ازدواج میکند و بیش از نخی دارایی ندارند، ولی هیچیک از آن دو از دیگری روی برنمیگرداند تا در پیری بمیرند». الآحاد و المثانی، ج۴، ص۳۹۴؛ المعجم الکبیر، ج۲۰، ص۲۷۴ [بدون {{متن حدیث|عَمَّاتِکُمْ}} و {{متن حدیث|مَا تَعْلُقُ یَدَاهَا الْخَیْطَ}} آمده است، و بدون {{متن حدیث|حتَّى يَمُوتَا هَرَماً}}]؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۶۴، ص۱۰۱ [{{متن حدیث|مِنْ أَهْلِ الْكِتَابَیْنِ}} و {{متن حدیث|مَا یَعْلُقُ بَدَنَهَا الْحَبْطَ}} آمده است]؛ مجمع الزوائد، ج۴، ص۳۰۲ [بدون {{متن حدیث|عَمَّاتِکُمْ}} و {{متن حدیث|مَا تَعْلُقُ یَدَاهَا الْخَیْطَ}} آمده است، و بدون {{متن حدیث|حتَّى يَمُوتَا هَرَماً}}]؛ الجامع الصغیر، ج۱، ص۲۹۷ [بدون {{متن حدیث|عَمَّاتِکُمْ}} و {{متن حدیث|مَا تَعْلُقُ یَدَاهَا الْخَیْطَ}} آمده است، و بدون {{متن حدیث|حتَّى يَمُوتَا هَرَماً}}]؛ کنز العمال، ج۱۶، ص۳۷۴ [بدون{{متن حدیث|عَمَّاتِکُمْ}} و {{متن حدیث|مَا یَعْلُقُ عَلَی یَدَیْهَا الْخَیْطَ}} آمده است].</ref>. | ||
این شیوه بیان برای تأکید در [[رفتار نیک]] با [[همسر]] است، و مثال آوردن [[زن]] و شوهری از [[اهل کتاب]] و [[حفظ]] پیوند [[زناشویی]] در سختترین شرایط به گونهای که از شدت [[تنگدستی]] حتی به اندازه نخی [[دارایی]] ندارند و باهم به نیکویی [[زندگی]] میکنند، برای شدت | این شیوه بیان برای تأکید در [[رفتار نیک]] با [[همسر]] است، و مثال آوردن [[زن]] و شوهری از [[اهل کتاب]] و [[حفظ]] پیوند [[زناشویی]] در سختترین شرایط به گونهای که از شدت [[تنگدستی]] حتی به اندازه نخی [[دارایی]] ندارند و باهم به نیکویی [[زندگی]] میکنند، برای شدت مبالغه در [[نیکرفتاری]] در زندگی زناشویی تا هنگام [[مرگ]] است<ref>فیض القدیر، ج۲، ص۳۱۹-۳۲۰.</ref>. | ||
[[رسول خدا]] {{صل}} در موارد متعدد [[پیروان]] خود را به [[رفتاری]] [[نیک]] با همسر خود و زندگی به دور از [[بدرفتاری]] فراخوانده و بر آن تأکید کرده است: {{متن حدیث|اسْتَوْصُوا بِالنِّسَاءِ خَيْراً}}<ref>«وصیت مرا درباره نیکی کردن به زنان بپذیرید». مصنف ابن أبی شیبة، ج۴، ص۱۸۴؛ سنن ابن ماجة، ج۱، ص۵۹۴؛ کتاب العیال، ج۲، ص۶۶۱؛ سنن الکبری، ج۷، ص۲۹۵؛ المغنی لابن قدامة، ج۸، ص۱۲۶؛ المجموع فی شرح المهذب، ج۱۶، ص۴۴۶، ج۱۸، ص۲۳۶؛ عوالی اللآلی، ج۱، ص۲۵۵؛ الجامع الصغیر، ج۱، ص۱۵۴؛ کنز العمال، ج۱۶، ص۲۳۹؛ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۵۱.</ref>. | [[رسول خدا]] {{صل}} در موارد متعدد [[پیروان]] خود را به [[رفتاری]] [[نیک]] با همسر خود و زندگی به دور از [[بدرفتاری]] فراخوانده و بر آن تأکید کرده است: {{متن حدیث|اسْتَوْصُوا بِالنِّسَاءِ خَيْراً}}<ref>«وصیت مرا درباره نیکی کردن به زنان بپذیرید». مصنف ابن أبی شیبة، ج۴، ص۱۸۴؛ سنن ابن ماجة، ج۱، ص۵۹۴؛ کتاب العیال، ج۲، ص۶۶۱؛ سنن الکبری، ج۷، ص۲۹۵؛ المغنی لابن قدامة، ج۸، ص۱۲۶؛ المجموع فی شرح المهذب، ج۱۶، ص۴۴۶، ج۱۸، ص۲۳۶؛ عوالی اللآلی، ج۱، ص۲۵۵؛ الجامع الصغیر، ج۱، ص۱۵۴؛ کنز العمال، ج۱۶، ص۲۳۹؛ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۵۱.</ref>. | ||
خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
[[اوصیای پیامبر]] نیز به تمام معنا در زندگی خانوادگی جلوه [[نیکرفتاری]] بودند و بدین امر سفارش مینمودند. [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} میفرمود: {{متن حدیث|أُوصِيكُمْ بِنِسَائِكُمْ}}<ref>«شما [مردان]را به [رفتار نیکو]با همسرانتان سفارش میکنم». امالی الطوسی، ج۲، ص۱۳۶؛ بحار الانوار، ج۷۷، ص۴۰۵.</ref>. | [[اوصیای پیامبر]] نیز به تمام معنا در زندگی خانوادگی جلوه [[نیکرفتاری]] بودند و بدین امر سفارش مینمودند. [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} میفرمود: {{متن حدیث|أُوصِيكُمْ بِنِسَائِكُمْ}}<ref>«شما [مردان]را به [رفتار نیکو]با همسرانتان سفارش میکنم». امالی الطوسی، ج۲، ص۱۳۶؛ بحار الانوار، ج۷۷، ص۴۰۵.</ref>. | ||
امیر مؤمنان علی {{ع}} والاترین نمونه تربیتیافته مدرسه [[نبوی]]، در تمام دوران زندگی خانوادگیاش | امیر مؤمنان علی {{ع}} والاترین نمونه تربیتیافته مدرسه [[نبوی]]، در تمام دوران زندگی خانوادگیاش نیکوترین [[رفتار]] را با [[همسر]] جلوه بخشید و بدین راه و رسم تأکید مینمود. [[ابومخنف]]<ref>ابومِخْنَف لوط بن یحیی ازدی از اصحاب امام صادق {{ع}} و بزرگ راویان کوفه است. وی مورخی برجسته و کمنظیر بوده و تخصص ویژهای در حوادث عراق داشته است. ابومخنف تألیفات بسیاری داشته که متأسفانه آن تألیفات از بین رفته و جز بخشی اندک از آنها از طریق مورخانی چون طبری و ابو الفرج اصفهانی و ابن ابی الحدید معتزلی در آثارشان باقی نمانده است. از گرانقدرترین آثار او مقتل الحسین {{ع}} بوده است که اصل آن از بین رفته است ولی طبری قسمت عمده آن را در تاریخ خود در حوادث سالهای ۶۰ و ۶۱ هجری آورده است. ر. ک: محمد بن اسحاق الندیم، الفهرست، الطبعة الاولی، دار المعرفة، بیروت، ص۱۳۶-۱۳۷؛ رجال النجاشی، ص۳۲۰؛ السید مصطفی بن الحسین الحسینی التفرشی، نقد الرجال، الطبعة الاولی، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، قم، ۱۴۱۸ ق. ج۴، ص۷۴-۷۵؛ أبو علی محمد بن اسماعیل الحائری، منتهی المقال فی احوال الرجال، الطبعة الاولی، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، قم، ۱۴۱۶ ق. ج۵، ص۲۶۱-۲۶۳؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۴، ص۱۳۶-۱۳۸؛ قاموس الرجال، ج۸، ص۶۱۵-۶۲۱؛ معجم الثقات، ص۱۵۷.</ref> از [[عبدالرحمن بن جندب]]<ref>عبدالرحمن بن جُندَب بن عبد الله فزاری از اصحاب امیر مؤمنان علی {{ع}} و گویا از جمله کسانی است که در پیکار صفین با حضرت بوده است. ر. ک: أبوالفضل نصر بن مزاحم المنقری، وقعة صفین، تحقیق و شرح عبدالسلام محمد هارون، افست مکتبة المرعشی النجفی، قم، ۱۴۰۳ ق. ص۲۳۲، ۳۱۹، ۵۲۸؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۴، ص۳۹۰-۳۹۱.</ref> از پدرش [[روایت]] کرده است که [[علی]] {{ع}} در [[روز عید قربان]] [[خطبه]] خواند و پس از [[تکبیر]] مطالبی مهم فرمود و در آن خطبه یادآور شد: {{متن حدیث|وَ أَحْسِنُوا إِلَى نِسَائِكُمْ}}<ref>«با زنانتان نیکرفتاری کنید». کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۵۲۱؛ أبوجعفر محمد بن الحسن الطوسی، مصباح المتهجد، الطبعة الاولی، مؤسسة فقه الشیعة، بیروت، ۱۴۱۱ ق. ص۶۶۴؛ بحارالانوار، ج۹۱، ص۱۰۱؛ مستدرک الوسائل، ج۶، ص۱۵۸.</ref>. | ||
[[نیکرفتاری]] با [[همسر]] در راه و رسم [[پیشوایان دین]] دو وجه دارد. وجه نخست تعهدات [[الهی]] در نیکرفتاری با همسر است که این وجه ملازم تشکیل خانواده است و هر که به [[پیمان]] همسری [[متعهد]] میشود، به [[حرمت]] بانی و احترامگذاری نیز متعهد میگردد. به عنوان نمونه از [[امام صادق]] {{ع}} روایت شده است که فرمود: {{متن حدیث|أَنَّ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ {{ع}} كَانَ يَتَزَوَّجُ... عَلَى أَنْ يَقُولَ... قَدْ زَوَّجْنَاكَ عَلَى شَرْطِ اللَّهِ}}<ref>«همانا علی بن حسین {{ع}} در هنگام ازدواج میفرمود: تو را با شرطی که خداوند تعیین کرده است به همسری خود در میآورم». الکافی، ج۵، ص۳۶۸؛ تهذیب الاحکام، ج۷، ص۴۰۸؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۶۶، ۱۹۶؛ بحارالانوار، ج۴۶، ص۶۵.</ref>. | [[نیکرفتاری]] با [[همسر]] در راه و رسم [[پیشوایان دین]] دو وجه دارد. وجه نخست تعهدات [[الهی]] در نیکرفتاری با همسر است که این وجه ملازم تشکیل خانواده است و هر که به [[پیمان]] همسری [[متعهد]] میشود، به [[حرمت]] بانی و احترامگذاری نیز متعهد میگردد. به عنوان نمونه از [[امام صادق]] {{ع}} روایت شده است که فرمود: {{متن حدیث|أَنَّ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ {{ع}} كَانَ يَتَزَوَّجُ... عَلَى أَنْ يَقُولَ... قَدْ زَوَّجْنَاكَ عَلَى شَرْطِ اللَّهِ}}<ref>«همانا علی بن حسین {{ع}} در هنگام ازدواج میفرمود: تو را با شرطی که خداوند تعیین کرده است به همسری خود در میآورم». الکافی، ج۵، ص۳۶۸؛ تهذیب الاحکام، ج۷، ص۴۰۸؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۶۶، ۱۹۶؛ بحارالانوار، ج۴۶، ص۶۵.</ref>. | ||
وجه دوم آن اموری است که [[زن]] و مرد به عنوان اموری [[نیک]] در [[رفتار]] [[خانوادگی]] با یکدیگر قرار میگذارند و میپذیرند که با یکدیگر چنین رفتار نمایند، که این امور تابع | وجه دوم آن اموری است که [[زن]] و مرد به عنوان اموری [[نیک]] در [[رفتار]] [[خانوادگی]] با یکدیگر قرار میگذارند و میپذیرند که با یکدیگر چنین رفتار نمایند، که این امور تابع روحیات و سلایق و [[فرهنگ]] و عادات است و تا آنجا که حریمی [[انسانی]] آسیب نبیند و مرزی از مرزهای [[دینی]] نشکند، این امور نیز در دایره نیکرفتاری اموری متعهدانه است. از امام صادق {{ع}} از پدر گرامیاش روایت کرده است که [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} میفرمود: {{متن حدیث|مَنْ شَرَطَ لِامْرَأَتِهِ شَرْطاً فَلْيَفِ لَهَا بِهِ فَإِنَّ الْمُسْلِمِينَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ إِلَّا شَرْطاً حَرَّمَ حَلَالًا أَوْ أَحَلَّ حَرَاماً}}<ref>«هر که شرطی را از جانب زن خود بپذیرد باید به آن شرط وفا کند، مگر آن شرطی که حلالی را حرام و یا حرامی را حلال سازد». تهذیب الاحکام، ج۷، ص۴۶۷؛ وسائل الشیعة، ج۱۲، ص۳۵۴، ج۱۴، ص۴۸۷، ج۱۵، ص۵۰؛ بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۳۷؛ الحدائق الناضرة، ج۱۹، ص۳۲، ج۲۴، ص۵۳۷؛ جامع أحادیث الشیعة، ج۱۸، ص۹۳، ج۲۱، ص۵۵.</ref>. | ||
اگر [[نیکرفتاری]] در این دو وجه پاس داشته شود، زندگی خانوادگی از [[آرامش]] و [[آسایش]] لازم، و راحت و [[برکت]] مطلوب بهرهمند میگردد، و [[رحمت الهی]] بر آن سایه میاندازد. [[امام صادق]] {{ع}} در این جهت فرموده است: {{متن حدیث|رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً أَحْسَنَ فِيمَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ زَوْجَتِهِ}}<ref>«خدا رحمت کند مردی را که روابط میان خود و همسرش را نیکو سازد». کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۴۴۳؛ مکارم الاخلاق، ص۲۱۷؛ الحدائق الناضرة، ج۲۴، ص۶۱۰؛ جامع أحادیث الشیعة، ج۲۰، ص۲۴۵.</ref>. | اگر [[نیکرفتاری]] در این دو وجه پاس داشته شود، زندگی خانوادگی از [[آرامش]] و [[آسایش]] لازم، و راحت و [[برکت]] مطلوب بهرهمند میگردد، و [[رحمت الهی]] بر آن سایه میاندازد. [[امام صادق]] {{ع}} در این جهت فرموده است: {{متن حدیث|رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً أَحْسَنَ فِيمَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ زَوْجَتِهِ}}<ref>«خدا رحمت کند مردی را که روابط میان خود و همسرش را نیکو سازد». کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۴۴۳؛ مکارم الاخلاق، ص۲۱۷؛ الحدائق الناضرة، ج۲۴، ص۶۱۰؛ جامع أحادیث الشیعة، ج۲۰، ص۲۴۵.</ref>. |