پرش به محتوا

حجاز: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۰۹۰ بایت اضافه‌شده ،  ۲۸ اکتبر
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۲: خط ۲:


== مقدمه ==
== مقدمه ==
منطقه «حجاز»، از شرق [[تهامه]] و شمال [[یمن]]، شروع و تا [[فلسطین]] کشیده می‌شود و چون بین نجد و تهامه، فاصله انداخته، به آن حجاز می‌گویند<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۲۱۸؛ محمود شکری آلوسی، بلوغ الإرب فی معرفة أحوال العرب، ج۱، ص۱۸۷.</ref>. حجاز از سمت شرق تا پشته‌های نجد، ادامه می‌یابد؛ در شمال حجاز، «[[وادی القری]]» قرار دارد که حد حجاز است با «[[علا]]» که در قدیم به آن «دادان» می‌گفتند<ref>ضیف شوقی، عصر جاهلی، ص۲۵.</ref>. این منطقه دارای سرزمین‌های کوهستانی و صخره‌ای با صحراهای گرم و سوزان است. شهرهای مهم آن [[مکه]]، [[مدینه]] و [[طائف]] است<ref>اصطخری، مسالک و ممالک، ص۱۴.</ref>.
از اسامی [[مکه]] است به خاطر واقع شدن در منطقه حجاز، هم یکی از نواحی شش‌گانه [[جزیرة العرب]] است. به قسمت شرقی کوه‌های [[سراة]] و حد فاصل میان ارتفاعات نجد و شرق تهامه گفته شده که به شمال [[یمن]] منتهی می‌شود. حجاز از «حَجَز» به معنای [[حاجز]] و مانع است و چون بین تهامه و نجد فاصله ایجاد کرده است، آن را حجاز گفته‌اند. در واقع بخشی از حاشیه شرقی [[دریای سرخ]] را که مکه و [[مدینه]] در آن قرار دارد حجاز می‌نامند.
حجاز مانند دیگر نواحی جزیرة العرب، بسیار خشک و کم آب است و تنها در برخی از وادی‌ها، آب‌های فصلی و یا [[چاه]] وجود دارد که از قدیم برخی از [[قبایل عرب]] را پیرامون خود گرد آورده است. به همین دلیل در قدیم و تا چند دهه اخیر یک‌جانشینی شهری و روستایی کمتر در حجاز وجود داشته و در [[زمان]] [[ظهور اسلام]] تنها چند ناحیه به عنوان مراکز شهری شناخته می‌شده است: مکه، [[طائف]]، یثرب، و [[خیبر]]<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، مشعر، چاپ سوم، ۱۳۸۴، ص۳۲.</ref>. حجاز بخش شمالی و [[غربی]] [[عربستان]] را تشکیل می‌دهد و تمام [[سرزمین]] آن، از [[فلسطین]] تا [[مرز]] یمن در کنار «[[بحر احمر]]» قرار دارد. حجاز سرزمینی کوهستانی و دارای بیابان‌های لم یزرع و سنگلاخ‌های زیادی می‌باشد.


در [[تاریخ]]، حجاز بیشتر از مناطق دیگر مورد [[عنایت]] است و علت آن را وجود [[کعبه معظمه]] در این منطقه می‌توان دانست<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[وضعیت جغرافیایی و طبیعی (مقاله)|وضعیت جغرافیایی و طبیعی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص ۳۷۱-۳۷۲؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۲۶۸؛ [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۲۱۶.</ref>.
در [[تاریخ]]، این منطقه بیش از سایر مناطق اسم و رسم دارد، ولی واضح است که این [[شهرت]]، معلول یک سلسله [[امور معنوی]] و [[دینی]] است و هم‌اکنون [[کعبه]] ([[خانه خدا]]) که [[قبله]] میلیون‌ها [[مسلمان]] است در اینجا قرار دارد. نقطه‌ای که کعبه در آنجا قرار گرفته است، از سالیان طولانی پیش از [[اسلام]]، مورد [[احترام]] [[ملل]] [[عرب]] و [[غیر عرب]] بوده است؛ لذا [[جنگ]] در حدود کعبه را [[حرام]] می‌دانستند، تا آنجا که اسلام نیز برای آن حدودی قایل شده است.
 
از شهرهای مهم حجاز، مکه، مدینه و طائف می‌باشد و حجاز از سابق دارای دو بندر بوده، یکی «[[جده]]» که اهالی [[مکه]] از آن استفاده کنند و دیگری «ینبوع» که [[اهل]] [[مدینه]] قسمت مهمی از نیازهای خود را از این بندر به دست می‌آورند. این دو بندر در کنار [[دریای احمر]] واقع شده است<ref>فروغ ابدیت، سبحانی، ج۱، ص۲۷.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۳۶۴؛ [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[وضعیت جغرافیایی و طبیعی (مقاله)|وضعیت جغرافیایی و طبیعی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲]]، ص ۳۷۱-۳۷۲؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۲۶۸؛ [[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۲۱۶.</ref>


== حجاز و مهدویت ==
== حجاز و مهدویت ==
۱۱۲٬۹۹۷

ویرایش