تبری از دیدگاه اهل سنت: تفاوت میان نسخه‌ها

در روایتی از [[ابن عباس]] چنین آمده است: {{عربی|فقام علی فنادی ذمة الله و ذمة رسوله برئیة من کل مشرک {{متن قرآن|فَسِيحُوا فِي الْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ}}<ref>«چهار ماه در این سرزمین (آزاد) بگردید و بدانید که شما خداوند را به ستوه نمی‌توانید آورد و خداوند رسواگر کافران است» سوره توبه، آیه ۲.</ref>}}<ref>تفسیر المیزان، ج۳، ص۱۷۲.</ref>.

در سال نهم ه‍.ق در [[منی]] علی {{ع}} به [[نیابت از جانب پیامبر]] {{صل}} بپاخاست و گفت: «[[خداوند]] و رسولش هیج تعهدی در برابر هیچ مشرکی ندارند، چهار ماه به حال خود باشید و دیگر از آن پس مشرکی نباید در [[حج]] شرکت کند و.»...

این تفسیر از برائت اصولاً یعنی برائت هیچ‌گونه عنوان مستقلی نداشته و تنها جنبه [[اعلان]] [[لغو]] [[قراردادها]] و کان لم یکن تلقی کردن تعهدات نقض شده دارد.

ولی از آنجا که این [[روایت]] و مشابه آن با [[نص صریح]] [[قرآن]] منافات دارد، نمی‌تواند در [[تفسیر آیات]] اول [[سوره]] برائت قابل استناد باشد؛ زیرا صریح این روایت آن است که تمامی قراردادها در مورد مشرکان در جریان برائت [[سال نهم هجری]] یک جانبه از طرف [[پیامبر]] {{صل}} لغو گردیده است<ref>تفسیر المیزان، ج۳، ص۱۷۲.</ref>.

جای [[تعجب]] است مفسرانی چون [[ابن کثیر]] در توجیه این جمله پیامبر {{صل}} {{متن حدیث|لَا يُؤَدِّيَ عَنِّي‌- إِلَّا أَنَا أَوْ رَجُلٌ مِنِّي}} «باید [[پیام]] من یا توسط خودم [[ابلاغ]] شود یا به وسیله کسی که منسوب به من و از [[خاندان]] من است» که در بسیاری از روایات برائت نقل شده است، می‌نویسد: این جمله اختصاص به مواردی چون لغو کردن [[پیمان]] و برائت از تعهدات دارد و شامل ابلاغ [[احکام]] نمی‌شود و اگر علی {{ع}} برای [[اعلان برائت]] [[انتخاب]] شد، بدان جهت بود که در [[عرف]] [[عرب جاهلی]]، [[عادت]] بر آن بود که [[نقض عهد]] باید یا توسط خود عامد و [[متعهد]] انجام گیرد و یا به وسیله کسی که از [[خاندان]] او باشد و مراعات این [[سنت]] [[جاهلی]] سبب شد که [[پیامبر]] {{صل}} علی {{ع}} را برای این [[مأموریت]] [[انتخاب]] کند<ref>تفسیر ابن کثیر، ج۲، ص۳۳۲؛ تفسیر کبیر فخر رازی، ج۱۵، ص۲۲۰.</ref>.

در بیشتر [[روایات]] [[برائت]] به نقل از [[جبرئیل]] آمده است که: {{متن حدیث|إِنَّهُ لَا يُؤَدِّي عَنْكَ إِلَّا أَنْتَ أَوْ مَنْ هُوَ مِنْكَ}}<ref>تفسیر المیزان، ج۳، ص۱۸۰-۱۷۰.</ref> «[[پیام]] ترا جز تو و یا کسی که از تو است نمی‌رساند» و ظاهر این روایات آن است که مفاد این جمله از راه [[جبرییل]] به پیامبر {{صل}} [[القا]] شده، و چگونه به [[جاهلیت]] نسبت داده شده و [[ابن کثیر]] عین این جمله را از [[عرب جاهلی]] نقل کرده است.

اضافه بر این نکات، باید گفت این جمله از جبرییل و نقل آن از پیامبر {{صل}} که توسط [[محدثان]] و [[مفسران]] [[فریقین]] نقل شده، چگونه به مسائلی چون [[نقض عهد]] و سایر موضوعات اختصاص داده می‌شود و [[احکام]] را شامل نمی‌گردد، در حالی که اطلاق آن به وضوح شامل موضوعات و احکام می‌شود، بلکه شمولش به احکام که [[شأن]] [[شارع]] است نسبت به شمولش به موضوعات که بیان آنها اختصاص به [[شارع مقدس]] ندارد، اولی است.

عمل علی {{ع}} نشان‌دهنده این [[حقیقت]] است که مأموریت وی شامل [[ابلاغ]] احکام هم بوده است، احکامی که در واقع عبارت از معنا و مفهوم [[شرعی]] و [[قرآنی]] برائت است<ref>تفسیر المیزان، ج۳، ص۱۸۰-۱۷۰.</ref>.

[[کلام]] [[رسول خدا]] {{صل}} که فرمود: {{متن حدیث|لَا يُؤَدِّيَ عَنِّي‌- إِلَّا أَنَا أَوْ رَجُلٌ مِنِّي}} بیانگر معنای [[ولایت]] و [[حاکمیت]] در [[دولت اسلامی]] است و برائت و [[جهاد]] از [[شؤون]] ولایی و [[حکومتی]] است و [[حدیث]] فوق به [[صراحت]] ولایت و حاکمیت را مخصوص به پیامبر {{صل}} و یا کسی می‌داند که منسوب به آن [[حضرت]] باشند.

در هر حال بحث [[کلامی]] در مورد حادثه [[تفویض]] مأموریت [[اعلان برائت]] به علی {{ع}} موجب شده که [[آیات برائت]] به [[درستی]] و با دید [[خالص]] قرآنی و بر اساس روش‌های صحیح [[تفسیری]] تجزیه و تحلیل نشود و بعضی ناگزیر شده‌اند برای [[رفع شبهات]] [[کلامی]] دست به [[تفسیر به رأی]] و [[تحریف معنوی]] این [[آیات]] بزنند<ref>تفسیر المنار، ج۱۰، ص۱۶۰-۱۵۷.</ref>.<ref>فقه سیاسی، ج۵، ص۹۲-۹۰.</ref>.<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی]]، ص ۱۹۵.</ref>