وصیت‌های امام حسن مجتبی: تفاوت میان نسخه‌ها

== آخرین سفارشات‌ ==

=== سفارش به جنادة ===

[[صحابی]] جلیل القدر [[جنادة بن ابو امیه]] برای [[عیادت]] [[امام حسن]]{{ع}} نزد حضرت [[شرف]] حضور یافت و متوجه [[امام]] شد و عرضه داشت: فرزند [[رسول خدا]]! به من پندی بده: امام حسن{{ع}} با اینکه از درد و [[ناراحتی]] مسمومیت به شدت [[رنج]] می‌برد، سخنانی گهربار و گرانبها و ارزشمندتر از گوهر به جناده [[هدیه]] کرد و در [[حقیقت]] از راز و رمز [[امامت]] خویش پرده برداشت و فرمود: «جناده! آماده سفر آخرت باش و قبل از [[مرگ]] توشه این راه را مهیا کن و بدان که تو در پی [[دنیا]] هستی و [[مرگ]] در جستجوی توست. دغدغه فردایی را که هنوز نیامده بر روزی که در آن به سر می‌بری به خود راه مده و بدان هرچه بیشتر از بهره خود گردآوری، برای دیگران فراهم می‌آوری و بدان که در [[حلال]] دنیا حساب و در حرامش [[کیفر]] است. و در گردآوری‌های [[شبهه]] ناک آن بازخواست وجود خواهد داشت. [[دارایی]] دنیا را به لاشه گندیده مرداری بدان و به اندازه نیازت از آن بهره بگیر، که اگر حلال باشد به [[میزان]] [[ضرورت]] از آن برداشته‌ای و [[قناعت]] کرده‌ای و اگر [[حرام]] باشد سنگینی گناهت کمتر خواهد بود. برای گذراندن دنیایت چنان بکوش که گویی همیشه زنده خواهی ماند و برای آخرتت چنان دقیق باش که گویی فردا خواهی مرد. اگر می‌خواهی بدون کمک بستگانت به [[عزت]] برسی و بدون قدرت حکومت یابی، از [[خواری]] و [[ذلت]] [[نافرمانی خدا]] به عزت فرمانبرداری‌اش رو آور. اگر قصد [[انتخاب]] [[همنشینی]] داری، با کسی [[دوستی]] نما که دمسازی وی برایت افتخار باشد و همواره از تو نگاهبانی کند و اگر از او کمک خواستی یاری‌ات دهد، سخنت را تصدیق کند و بر شکوه و جلالت بیفزاید و آن‌چه را بخواهی به تو عطا کند و اگر خاموش بمانی با تو آغاز سخن کند و در [[گرفتاری‌ها]] یار و یاورت باشد و رنجی از او به تو نرسد و از راه‌های گوناگون بر تو نتازد و تو را به خواری و ذلت نکشاند و در بهره‌مندی‌ها بر خود مقدم بدارد»<ref>{{متن حدیث|يَا جُنَادَةُ! اسْتَعَدَّ لِسَفَرِكَ، وَ حَصِّلْ زَادَكَ قَبْلَ حُلُولِ أَجَلِكَ، وَ اعْلَمْ أَنَّهُ تَطْلُبُ الدُّنْيَا وَ الْمَوْتُ يَطْلُبُكَ. وَ لَا تَحْمِلْ هَمَّ يَوْمِكَ الَّذِي لَمْ يَأْتِ عَلَى يَوْمِكَ الَّذِي أَنْتَ فِيهِ. وَ اعْلَمْ أَنَّكَ لَا تَكْسِبُ مِنَ الْمَالِ شَيْئاً فَوْقَ قُوتِكَ إِلَّا كُنْتَ فِيهِ خَازِناً لِغَيْرِكَ، وَ اعْلَمْ أَنَّ فِي حَلَالِهَا حِسَابٌ وَ فِي حَرَامِهَا عِقَابٌ، وَ فِي الشُّبُهَاتِ عِتَابٌ. فَأَنْزِلِ الدُّنْيَا بِمَنْزِلَةِ الْمَيْتَةِ، خُذْ مِنْهَا مَا يَكْفِيكَ، فَإِنْ كَانَ ذَلِكَ حَلَالًا كُنْتَ قَدْ زَهِدْتَ فِيهَا، وَ إِنْ كَانَ حَرَاماً لَمْ يَكُنْ فِيهِ وِزْرٌ فَأَخَذْتَ كَمَا أَخَذْتَ مِنَ الْمَيْتَةِ، وَ إِنْ كَانَ الْعِقَابُ فَإِنَّ الْعِقَابَ يَسِيرٌ. وَ اعْمَلْ لِدُنْيَاكَ كَأَنَّكَ تَعِيشُ أَبَداً، وَ اعْمَلْ لآِخِرَتِكَ كَأَنَّكَ تَمُوتُ غَداً. وَ إِذَا أَرَدْتَ عِزّاً بِلَا عَشِيرَةٍ وَ هَيْبَةً بِلَا سُلْطَانٍ فَاخْرُجْ مِنْ ذُلِّ مَعْصِيَةِ اللَّهِ إِلَى عِزِّ طَاعَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ إِذَا نَازَعَتْكَ إِلَى صُحْبَةِ الرِّجَالِ حَاجَةٌ فَاصْحَبْ مَنْ إِذَا صَحِبْتَهُ زَانَكَ، وَ إِذَا أَخَذْتَ مِنْهُ صَانَكَ، وَ إِذَا أَرَدْتَ مِنْهُ مَعُونَةً أَعَانَكَ وَ إِنْ قُلْتَ صَدَّقَ قَوْلَكَ، وَ إِنْ صُلْتَ شَدَّ صَوْلَكَ وَ إِنْ مَدَدْتَ يَدَكَ بِفَضْلٍ مَدَّهَا، وَ إِنْ بَدَتْ مِنْكَ ثُلْمَةٌ سَدَّهَا، وَ إِنْ رَأَى مِنْكَ حَسَنَةً عَدَّهَا، وَ إِنْ سَأَلْتَ أَعْطَاكَ، وَ إِنْ سَكَتَّ عَنْهُ ابْتَدَأَكَ، وَ إِنْ نَزَلَتْ بِكَ إِحْدَى الْمُلِمَّاتِ، وَاسَاكَ مَنْ لَا يَأْتِيكَ مِنْهُ الْبَوَائِقُ وَ لَا تَخْتَلِفُ عَلَيْكَ مِنْهُ الطَّرائِقُ، وَ لَا يَخْذُلُكَ عِنْدَ الْحَقَائِقِ، وَ إِنْ تَنَازَعْتُمَا مُنْقَسِماً آثَرَكَ}}؛ اعیان الشیعة، ج۴، ص۸۵.</ref>.

(پس از این سخنان) [[بیماری]] حضرت شدت یافت و درد بر او [[غلبه]] کرد و ناله [[امام]] بلند شد، یکی از عیادت‌کنندگان رو به حضرت کرد و عرضه داشت: ای فرزند [[رسول خدا]]! مگر جد بزرگوار شما رسول خدا{{صل}} و پدر ارجمندتان علی{{ع}} و مادر گرامی شما [[فاطمه]]{{س}} نیست و خود سالار جوانان اهل بهشت نیستی؟ بنابراین ناله و فغانتان برای چیست؟ حضرت با صدایی آرام به او پاسخ داد: برای دو چیز [[گریه]] می‌کنم؛ [[وحشت]] از لحظه ورود بر خدای خود و دیگری جدایی از عزیزان<ref>امالی صدوق، ص۱۳۳.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۴ (کتاب)| پیشوایان هدایت ج۴]]، ص ۲۵۲.</ref>

با افزایش درد ناشی از مسمومیت و وخیم شدن حال [[امام]]{{ع}} آن حضرت برادرش حسین را خواست و بدو وصیت کرد و [[ودایع امامت]] را بدو سپرد، متن [[وصیت امام مجتبی]]{{ع}} بدین شرح است: «این وصیت [[حسن بن علی]] به برادرش حسین است، که می‌گوید: [[گواهی]] می‌دهد معبودی جز [[خدای یگانه]] و بی‌همتا نیست و او را آن‌گونه که باید پرستیده و همتایی ندارد و به خاطر [[ضعف]] و [[ذلت]] از حامی و [[سرپرستی]] برخوردار نیست. او همه‌چیز را به توانایی‌اش [[آفریده]] و برای همه‌چیز اندازه قرار داده است. [[خداوند]] از هرکس به [[عبادت]] سزاوارتر و به [[پرستش]] شایسته‌تر است. هرکس از او [[فرمان]] برد، [[هدایت]] یافت و آن‌کس که نافرمانی‌اش کرد به [[گمراهی]] دچار گردید و هرکس [[توبه]] به پیشگاهش ببرد، به [[سعادت]] راه یافته است. حسین! من تو را به [[مراقبت]] از بازماندگان سفارش می‌کنم و [[خاندان]] و [[فرزندان]] خود و شما را، به تو می‌سپارم، اگر از آنها خطایی سرزد، آنها را ببخش و نیکی‌هایشان را بپذیر و برای آنان بازمانده و پدری [[مهربان]] باش. مرا در کنار جدم [[رسول خدا]]{{صل}} به خاک بسپار، که از هرکس دیگر به رسول خدا نزدیکتر و برای [[دفن]] در خانه‌اش به وی سزاوارترم، اگر [[دشمنان]] از این کار جلوگیری کردند، تو را به [[خدا]] و به مقامی که در نزد او داری و به [[خویشاوندی]] نزدیکت به رسول خدا{{صل}} [[سوگند]] می‌دهم [[اجازه]] ندهی قطره خونی در این راه ریخته شود، تا خود به دیدار [[پیامبر]] بروی و از آنان [[شکایت]] کنی و او را از آن‌چه [[مردم]] با ما انجام دادند، [[آگاه]] سازی<ref>{{متن حدیث|هَذَا مَا أَوْصَى بِهِ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ إِلَى أَخِيهِ الْحُسَيْنِ، أَوْصَى أَنَّهُ يَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، وَ أَنَّهُ يَعْبُدُهُ حَقَّ عِبَادَتِهِ، لَا شَرِيكَ لَهُ فِي الْمُلْكِ، وَ لَا وَلِيَّ لَهُ مِنْ الذُّلِّ، وَ أَنَّهُ خَلَقَ كُلَّ شَيْ‌ءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِيراً، وَ أَنَّهُ أَوْلَى مَنْ عُبِدَ وَ أَحَقُّ مَنْ حُمِدَ، مَنْ أَطَاعَهُ رَشَدَ، وَ مَنْ عَصَاهُ غَوَى، وَ مَنْ تَابَ إِلَيْهِ اهْتَدَى. فَإِنِّي أُوصِيكَ يَا حُسَيْنُ بِمَنْ خَلَّفْتُ مِنْ أَهْلِي وَ وُلْدِي وَ أَهْلِ بَيْتِكَ، أَنْ تَصْفَحَ عَنْ مُسِيئِهِمْ، وَ تَقْبَلَ مِنْ مُحْسِنِهِمْ، وَ تَكُونَ لَهُمْ خَلَفاً وَ وَالِداً. وَ أَنْ تَدْفِنَنِي مَعَ جَدِّي رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} فَإِنِّي أَحَقُّ بِهِ وَ بِبَيْتِهِ، مِمَّنْ أُدْخِلَ بَيْتَهُ بِغَيْرِ إِذْنِهِ وَ لَا كِتَابٍ جَاءَهُمْ مِنْ بَعْدِهِ، قَالَ اللَّهُ (تَعَالَى) فِيمَا أَنْزَلَهُ عَلَى نَبِيِّهِ{{صل}} فِي كِتَابِهِ: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ}} فَوَ اللَّهِ مَا أُذِنَ لَهُمْ فِي الدُّخُولِ عَلَيْهِ فِي حَيَاتِهِ بِغَيْرِ إِذْنِهِ، وَ لَا جَاءَهُمُ الْإِذْنُ فِي ذَلِكَ مِنْ بَعْدِ وَفَاتِهِ، وَ نَحْنُ مَأْذُونٌ لَنَا فِي التَّصَرُّفِ فِيمَا وَرِثْنَاهُ مِنْ بَعْدِهِ، فَإِنْ أَبَوا عَلَيْكَ فَأَنْشُدُكَ اللَّهَ و بِالْقَرَابَةِ الَّتِي قَرَّبَ اللَّهُ مِنْكَ، وَ الرَّحِمِ الْمَاسَّةِ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} أَنْ لَا يُهَراقَ مِنْ أَمْرِي مِحْجَمَةً مِنْ دَمٍ حَتَّى تَلْقَى رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} فَتَخْصَمَهُمْ وَ تَخْبِرَهُ بِمَا كَانَ مِنَ أَمْرِ النَّاسِ إِلَيْنَا}}؛ اعیان الشیعة، ج۴، ص۷۹.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۴ (کتاب)| پیشوایان هدایت ج۴]]، ص ۲۵۴.</ref>

=== وصیت امام{{ع}} به [[محمد حنفیه‌]] ===

[[امام حسن]]{{ع}} به قنبر ([[غلام]] خود) فرمان داد برادرش [[محمد حنفیه]] را به حضورش فراخواند، قنبر به سرعت خود را به وی رساند. محمد با مشاهده قنبر وحشت‌زده شد و اظهار داشت: خیر باشد. قنبر به آرامی به او گفت: «[[ابو محمد]]! (امام حسن) را دریاب».

محمد سراسیمه و وحشت‌زده دوان‌دوان حرکت کرد به گونه‌ای که از شدت نگرانی بند کفشش را نبسته بود، هنگامی که بر برادرش وارد شد، رنگ از چهره مبارکش پریده و رخسارش به زردی‌گراییده بود و اعضای بدنش به لرزه افتاد. امام حسن نگاهی به محمد انداخت و فرمود: محمد! بنشین! تو نباید اکنون غایب باشی؛ زیرا سخنی باید بشنوی که [[مردگان]] از آن زنده شوند و زندگان [[جان]] دهند، [[علم]] و [[دانش]] را در نهاد خویش قرار دهید و برای شب‌های تار و ظلمانی مشعل‌هایی روشنی بخش باشید؛ زیرا [[روشنایی]] پرتو برخی از روزها، درخشنده‌تر از برخی دیگر است. آیا نمی‌دانی که [[خدای بزرگ]] [[فرزندان]] ابراهیم را [[پیشوای مردم]] قرار داد و برخی را بر بعضی دیگر [[برتری]] بخشید و بر داوود [[زبور]] نازل کرد؟ تو به خوبی [[آگاهی]] که [[خداوند]] [[حضرت محمد]]{{صل}} را از میان فرزندان ابراهیم مخصوص [[رسالت]] خویش ساخت. ای [[محمد بن علی]]! [[بیم]] دارم که [[مبتلا]] به [[حسد]] شوی، ولی حسد، صفت [[کافران]] است، [[خدای متعال]] فرمود: کافران پس از آن‌که [[حقیقت]] برایشان روشن شد، [[حسادت]] می‌ورزند خداوند [[شیطان]] را بر تو مسلط نسازد. ای محمد بن علی! آیا [[دوست]] داری آن‌چه را درباره‌ات از پدر شنیده‌ام برایت بازگو کنم؟ محمد عرضه داشت: آری.

[[امام مجتبی]]{{ع}} فرمود: شنیدم پدر بزرگوارت در [[جنگ]] [[بصره]] می‌فرمود: هرکس می‌خواهد در [[دنیا]] و [[آخرت]] با من سر [[دوستی]] داشته باشد، محمد را دوست بدارد، ای محمد! اگر بخواهم می‌توانم درباره تو آن‌گاه که در پشت پدر بودی، خبر دهم. ای محمد! آیا می‌دانی که [[حسین بن علی]] پس از [[مرگ]] من آن‌گاه که [[روح]] از پیکرم جدا می‌شود، [[امام]] پس از من است؟ حسین این مقام را که به [[اراده پروردگار]] و به [[حکم]] وراثت پیامبر مقدر شده، از [[میراث]] پدر و مادرش احراز می‌کند [[خدا]] می‌داند که شما بهترین [[بندگان]] او هستید به همین جهت محمد{{صل}} را از شما برگزید و محمد{{صل}} نیز علی را [[انتخاب]] کرد و علی مرا به [[امامت]] برگزید و اکنون من حسین را برای امامت برمی‌گزینم. محمد به‌پا خاست و مراتب [[اطاعت]] و [[فرمانبرداری]] خود را نسبت به [[برادر]] ابراز نمود<ref>حیاة الامام الحسن، ج۲، ص۴۸۷- ۴۸۹.</ref>.<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۴ (کتاب)|پیشوایان هدایت ج۴]]، ص ۲۵۶.</ref>