سیره امام مهدی در معارف و سیره علوی: تفاوت میان نسخه‌ها

==[[سیره مهدوی]] و [[دولت کریمه]]==

[[فطرت]] کمال‌جوی [[آدمی]] از سپیده‌دم [[طلوع]] [[تمدن بشری]]، هماره چشم [[انتظار]] تحقق [[حکومتی]] [[عدالت‌گستر]] و فضیلت‌پرور و [[حق‌محور]] بوده است، اما کارنامه [[حکومت‌ها]] و عملکرد [[حاکمان]] در طول [[تاریخ]] آن‌چنان سیاه بوده است که [[عالمان]] [[دانش]] [[سیاسی]] امروز، ماهیت [[قدرت سیاسی]] را اساساً [[شر]] می‌دانند و با این نگرش، از [[دولت]] و [[حکومت]] با عنوان «شر لازم» یا «شر بزرگ»<ref>آرپلاستر، آنتونی، ظهور و سقوط لیبرالیسم غرب، ص۵۴۳.</ref> یاد می‌کنند.

عملی شدن [[آرمان حکومت]] فراگیر و پاینده [[حق]] و [[عدل]]، تنها به دست مصلحی آسمانی امکان‌پذیر خواهد بود و «دولت کریمه» که در آن [[کرامت انسانی]]، مجال ظهور و [[خلیفگی]] [[انسان]] از [[خدا]]، [[فرصت]] بروز باید، هدیه‌ای است که فقط واپسین [[خلیفه خدا]] بر [[زمین]] و [[آخرین حجت]] [[قائم]]{{ع}} او می‌تواند به ظلمت‌نشینان ستمکده جهانی، ارزانی کند.

[[اثبات]] این مدعا، در گرو [[عنایت]] به چند مقدمه است:

باری، بررسی [[تاریخ]] [[ادیان]]، بیان‌گر این [[حقیقت]] تأسف‌انگیز است که [[ادیان الهی]]، پس از چندی و هر یک به گونه‌ای، دچار [[تحریف‌ها]] و بدعت‌گذاری‌ها و سواستفاده‌ها شده‌اند. در ساده‌ترین شکل و خوش‌بینانه‌ترین فرض، بسیاری از عناصر [[بیگانه]] از دین، طی فرایند ناخود [[آگاه]] بومی‌سازی [[مذهب]]، معمولاً با شاخص‌هایی از [[فرهنگ]] بومی مناطق مختلف در هم می‌آمیزند و بدین ترتیب، عناصر غیراصیل به منظومه عناصر [[ناب]] [[دینی]] وارد می‌شوند. از این رو، یکی از مأموریت‌های همیشگی [[انبیا]]، بدعت‌ستیزی و تحریف‌زدایی از [[آیین‌های توحیدی]] پیشین بوده است. [[امیرمؤمنان]] در موارد متعددی به این [[مأموریت]] خطیر [[حضرت مهدی]]{{ع}} تصریح کرده است؛ از جمله، مقدسی [[شافعی]] از آن [[امام همام]] نقل می‌کند:

هیچ بدعتی نیست مگر آن‌که [[مهدی]] آن را از پیکر [[شجره طیبه]] [[اسلام]]، خواهد زدود<ref>مقدسی شافعی، یوسف بن یحیی، عقدالدرر، ص۲۸۳.</ref>.

[[قانون]] سعادت‌آفرین اسلام - که خطوط اصلی‌اش در کتاب و تفصیل دستورهایش در [[سنت]]، متجلی است - افزون بر خطر تحریف و [[بدعت]]، هماره از ناحیه دیگری نیز مورد آسیب قرار گرفته و آن، حذف و مهجوریت از صحنه‌های [[حیات]] [[علمی]] و عملی [[امت اسلامی]] بوده است. این مهجوریت در حوزه‌های مختلف از شدت و [[ضعف]] برخوردار بوده؛ گاهی کلاً به [[فراموشی]] سپرده شده و گاهی قسمت‌هایی از آن، مورد [[عنایت]] و اهتمام قرار نگرفته است. در بعد علمی، حضور کم‌رنگ قرآن در عرصه [[اجتهاد]] و [[دانش]] [[فقه]] کاملاً محسوس است؛ با آن‌که شاید بی‌چون و چرا، فقه را خالص‌ترین [[علوم اسلامی]] قلمداد کنند و با آن‌که قرآن نخستین منبع از منابع چهارگانه در فرایند [[استنباط احکام]] معرفی می‌گردد، اما عملاً استناد به آن بسیار کمتر از سایر منابع است. برخی اسلام شناسان بر این باورند که اساساً بسیاری از [[آیات]] مهم [[اجتماعی]] قرآن که می‌توانند نقش برجسته و تعیین‌کننده‌ای در سمت و سوگیری [[نظام]] کلان [[فقهی]] ما ایفا کنند، در شمار [[آیات الاحکام]] قرار نگرفته‌اند<ref>مطهری، مرتضی، بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی، ص۱۶۷-۱۶۶، ۲۷.</ref>. وضعیت سایر حوزه‌های [[اندیشه]] را نیز از همین جا می‌توان [[حدس]] زد.

[[خدای سبحان]] در خطابی تکان‌دهنده می‌فرماید: {{متن قرآن|وَقَالَ الرَّسُولُ يَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا}}<ref>«و پیامبر می‌گوید: پروردگارا! امّت من این قرآن را کنار نهادند» سوره فرقان، آیه ۳۰.</ref>. و به‌راستی که [[آدمی]]، [[ظلوم]] و کفور است؛ در اوج [[نیازمندی]] [[جامعه بشری]] به [[قانون]] جامع و [[حکیمانه]] و دستورالعملی حیات‌بخش و سعادت‌آفرین، [[قرآن کریم]] مورد [[بی‌مهری]] [[آدمیان]] قرار می‌گیرد.

==[[احیای اسلام]] و برقراری [[قسط]]==

همچنین خطاب به داوود{{ع}} متذکر می‌شود که اگر به تو [[حکومت]] در [[زمین]] را واگذارده‌ایم، بدان جهت است که بر پهنه آن داد بگستری<ref>{{متن قرآن|يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعِ الْهَوَى فَيُضِلَّكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ إِنَّ الَّذِينَ يَضِلُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ بِمَا نَسُوا يَوْمَ الْحِسَابِ}} «ای داود! ما تو را در زمین خلیفه (خویش) کرده‌ایم پس میان مردم به درستی داوری کن و از هوا و هوس پیروی مکن که تو را از راه خداوند گمراه کند؛ به راستی آن کسان که از راه خداوند گمراه گردند، چون روز حساب را فراموش کرده‌اند، عذابی سخت خواهند داشت» سوره ص، آیه ۲۶.</ref>. [[مصحف شریف]]، همه [[مؤمنان]] را فرا می‌خواند که سخت کمر همت بر بندند و با تمام توان بکوشند تا [[قسط]] را در [[جامعه]] نهادینه سازند. توصیه‌های مکرر قرآن کریم به [[قسط و عدل]]<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ إِنْ يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيرًا فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَنْ تَعْدِلُوا وَإِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا}} «ای مؤمنان! به دادگری بپاخیزید و برای خداوند گواهی دهید هر چند به زیان خود یا پدر و مادر و یا نزدیکان (تان) باشد و اگر (هر یک از دو طرف دعوا) دارا باشد یا نادار، خداوند به (دستگیری از) هر دو سزاوارتر است، پس (در گواهی دادن) از هوا (ی نفس) پیروی نکنید که به یک سو‌گرایید و اگر (در گواهی دادن) زبان بگردانید یا (از آن) رو برتابید بی‌گمان خداوند از آنچه می‌کنید آگاه است» سوره نساء، آیه ۱۳۵؛ {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا}} «خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانت‌ها را به صاحب آنها باز گردانید و چون میان مردم داوری می‌کنید با دادگری داوری کنید؛ بی‌گمان خداوند به کاری نیک اندرزتان می‌دهد؛ به راستی خداوند شنوایی بیناست» سوره نساء، آیه ۵۸؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}} «ای مؤمنان! برای خداوند بپاخیزید و با دادگری گواهی دهید و نباید دشمنی با گروهی شما را وادارد که دادگری نکنید، دادگری ورزید که به پرهیزگاری نزدیک‌تر است و از خداوند پروا کنید که خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره مائده، آیه ۸؛ {{متن قرآن|وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَبِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ}} «و به مال یتیم نزدیک نشوید جز به گونه‌ای که (برای یتیم) نیکوتر است تا به برنایی خود برسد و پیمانه و ترازو را با دادگری، تمام بپیمایید؛ ما بر کسی جز (برابر با) توانش تکلیف نمی‌کنیم؛ و چون سخن می‌گویید با دادگری بگویید هر چند (درباره) خویشاوند باشد؛ و به پیمان با خداوند وفا کنید؛ این است آنچه شما را بدان سفارش کرده است باشد که پند گیرید» سوره انعام، آیه ۱۵۲؛ {{متن قرآن|قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ وَأَقِيمُوا وُجُوهَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ كَمَا بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ}} «بگو: پروردگارم به دادگری فرمان داده است و در هر نمازگاهی روی خود را (به سوی او) راست گردانید و او را در حالی که دین را برای وی ناب می‌سازید بخوانید؛ چنان که شما را در آغاز آفرید (به سوی او) باز می‌گردید» سوره اعراف، آیه ۲۹؛ {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ}} «به راستی خداوند به دادگری و نیکی کردن و ادای (حقّ) خویشاوند، فرمان می‌دهد و از کارهای زشت و ناپسند و افزونجویی، باز می‌دارد؛ به شما اندرز می‌دهد باشد که شما پند گیرید» سوره نحل، آیه ۹۰؛ {{متن قرآن|فَلِذَلِكَ فَادْعُ وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ وَقُلْ آمَنْتُ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنْ كِتَابٍ وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ اللَّهُ رَبُّنَا وَرَبُّكُمْ لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ لَا حُجَّةَ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ اللَّهُ يَجْمَعُ بَيْنَنَا وَإِلَيْهِ الْمَصِيرُ}} «پس به همین (یگانگی مردم را) فرا خوان و چنان که فرمان یافته‌ای پایداری کن و از هوس‌های آنان پیروی مکن و بگو: به هر کتابی که خداوند فرو فرستاده است ایمان دارم و فرمان یافته‌ام که میان شما دادگری کنم، خداوند پروردگار ما و شماست، کردارهای ما از آن ما و کردارهای شما از آن شما، هیچ چالشی میان ما و شما نیست، خداوند میان ما را جمع می‌گرداند و بازگشت (هر چیز) به سوی اوست» سوره شوری، آیه ۱۵؛ {{متن قرآن|وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}} «و اگر دو دسته از مؤمنان جنگ کنند، میان آنان را آشتی دهید پس اگر یکی از آن دو بر دیگری ستم کرد با آن کس که ستم می‌کند جنگ کنید تا به فرمان خداوند باز گردد و چون بازگشت، میان آن دو با دادگری آشتی دهید و دادگری ورزید که خداوند دادگران را دوست می‌دارد» سوره حجرات، آیه ۹؛ {{متن قرآن|لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}} «خداوند شما را از نیکی ورزیدن و دادگری با آنان که با شما در کار دین جنگ نکرده‌اند و شما را از خانه‌هایتان بیرون نرانده‌اند باز نمی‌دارد؛ بی‌گمان خداوند دادگران را دوست می‌دارد» سوره ممتحنه، آیه ۸.</ref>، بدان سبب است که در [[جامعه]] تهی از [[عدالت]]، [[شایستگی‌ها]] و [[استحقاق]] افراد رعایت نمی‌شود و چنین محیطی، نه تنها بستر مساعدی برای [[تکامل معنوی]] [[آدمی]]-که [[غایت]] قصوای [[آفرینش]] است - نخواهد بود، بلکه زمینه مناسبی برای [[رشد]] و تکثیر [[رذائل اخلاقی]]، عقده‌های فروخورده روانی و تهدیدی جدی برای [[بهداشت]] و [[سلامت روحی]] اعضای [[اجتماع]] به شمار می‌آید<ref>ر.ک: مطهری، مرتضی، بیست گفتار، ص۱۲۴-۹۷، ۲۴-۱.</ref>.

باری، چنان‌که [[قرآن]]، [[تبعیض]] و [[بی‌عدالتی]] را از جمله عوامل [[سقوط]] [[تمدن‌ها]] معرفی کرده است<ref>مطهری، مرتضی، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی: جامعه و تاریخ، ص۴۶۹.</ref>، [[تاریخ اسلام]] نیز [[گواه]] دیگری است که روی گرداندن [[مسلمانان]] از عدالت انفسی و تهی شدن [[جامعه اسلامی]] از [[قسط]] [[قرآنی]]، یکی از مهم‌ترین علل [[انحطاط]] ایشان گشت.

== منابع ==