نشانه‌های ظهور امام مهدی: تفاوت میان نسخه‌ها
←آمیختگی اشراط الساعه و علائم ظهور
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
# '''[[اشراط الساعه]]''': اشراط جمع "شَرَط" به معنای علامت <ref>لغت‌نامه دهخدا </ref>و "الساعه" یکی از نام‌های [[قیامت]] است. این ترکیب، تنها یکبار در [[قرآن]] به کار رفته <ref>فَهَلْ يَنظُرُونَ إِلاَّ السَّاعَةَ أَن تَأْتِيَهُم بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا؛سوره محمد، آیه ۱۸.</ref> و مقصود از آن، [[نشانه‌های قیامت]] است. یکی از مطالبی که با موضوع [[علائم ظهور]] ارتباط نزدیک دارد، احادیثی است که دربارۀ [[نشانه‌های قیامت]] سخن می‌گویند. در بسیاری از [[منابع روایی]] [[اهل سنت]] و برخی [[جوامع]] حدیثیِ [[شیعه]]، [[نشانه‌های ظهور]][[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} با علامت‌های نزدیک شدن و [[برپایی قیامت]] آمیخته و برخی نشانه‌هایی که به عنوان [[علائم ظهور]] مشهورند، نشانۀ [[قیامت]] دانسته شده‌اند. حتی گاهی اصل [[ظهور مهدی]] را از [[نشانه‌های قیامت]] یاد کرده‌اند. به طور کلّی، صاحبان [[جوامع حدیثی]] [[اهل سنت]]، بابی با عنوان "[[اشراط الساعه]]" گشوده‌اند و در دوره‌های متأخر، کتاب‌های مستقلی با همین عنوان، عرضه شده است<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۲۷.]</ref>. | # '''[[اشراط الساعه]]''': اشراط جمع "شَرَط" به معنای علامت <ref>لغت‌نامه دهخدا </ref>و "الساعه" یکی از نام‌های [[قیامت]] است. این ترکیب، تنها یکبار در [[قرآن]] به کار رفته <ref>فَهَلْ يَنظُرُونَ إِلاَّ السَّاعَةَ أَن تَأْتِيَهُم بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا؛سوره محمد، آیه ۱۸.</ref> و مقصود از آن، [[نشانه‌های قیامت]] است. یکی از مطالبی که با موضوع [[علائم ظهور]] ارتباط نزدیک دارد، احادیثی است که دربارۀ [[نشانه‌های قیامت]] سخن می‌گویند. در بسیاری از [[منابع روایی]] [[اهل سنت]] و برخی [[جوامع]] حدیثیِ [[شیعه]]، [[نشانه‌های ظهور]][[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} با علامت‌های نزدیک شدن و [[برپایی قیامت]] آمیخته و برخی نشانه‌هایی که به عنوان [[علائم ظهور]] مشهورند، نشانۀ [[قیامت]] دانسته شده‌اند. حتی گاهی اصل [[ظهور مهدی]] را از [[نشانه‌های قیامت]] یاد کرده‌اند. به طور کلّی، صاحبان [[جوامع حدیثی]] [[اهل سنت]]، بابی با عنوان "[[اشراط الساعه]]" گشوده‌اند و در دوره‌های متأخر، کتاب‌های مستقلی با همین عنوان، عرضه شده است<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۲۷.]</ref>. | ||
===آمیختگی اشراط الساعه و علائم ظهور=== | ===آمیختگی اشراط الساعه و علائم ظهور=== | ||
* [[نزول عیسی]]{{ع}} و [[ظهور دجال]] که به عنوان نشانۀ [[ظهور]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} شهرت دارند، در غالب منابع [[اهل سنت]]، نشانۀ [[قیامت]] معرفی می‌شوند. <ref>ر.ک: مسند ابن حنبل: ج۴ ص۶، الفتن: ص۳۵۶.</ref>. [[شیخ مفید]]، [[طلوع خورشید از مغرب]]، فرو رفتن زمینی در [[مشرق]] و [[مغرب]] را ذیل [[نشانه‌های ظهور]] آورده؛ <ref>الإرشاد: ج۲ ص۳۶۸.</ref> ولی این سه، در [[احادیث]] اهل سنّت، از [[نشانه‌های قیامت]] به شمار می‌روند <ref>مسند ابن حنبل: ج۴ ص۶.</ref>. همچنین در موضوع [[نشانه‌های ظهور]]، از ترکان و [[رومیان]] سخن به میان آمده که در منابع اهل سنّت، به عنوان [[نشانه‌های قیامت]] یاد می‌شود <ref>ر.ک: الارشاد: ج۲ ص۳۶۸، مقایسه کنید با الفتن: ص۴۶۱.</ref>. [[مطالعه]] [[احادیث]] [[علائم ظهور]] و در کنار آن، [[احادیث]] [[اشراط الساعه]]، به خوبی نشانگر شباهت آن دو دستۀ [[اخبار]] به یکدیگر است. علّت این امر را در چند مطلب می‌توان جستجو کرد: یکی این که در برخی از [[احادیث]]، کلمۀ "الساعه" به [[ظهور]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} [[تأویل]] شده <ref>معجم أحادیث المهدی: ج۵ ص۳۹۵ و ۴۰۵ و ۴۱۱.</ref> و راه استفادۀ [[احادیث]]، [[اشراط الساعه]] برای [[نشانه‌های ظهور]]، باز شده است. یکی از نویسندگان معاصر، [[احادیث]] [[اشراط الساعه]] را در باب [[علائم ظهور]] آورده و سپس می‌نویسد: "از آن جا که در برخی از [[روایات]]، الساعه به [[ظهور]] حضرت [[تأویل]] شده، [[روایات]] [[اشراط الساعه]] را به [[نشانه‌های ظهور]] [[تفسیر]] کردیم"<ref>چشم اندازی به حکومت مهدی: ص۲۹. نیز، ر.ک: ص۱۵.</ref> | * [[نزول عیسی]]{{ع}} و [[ظهور دجال]] که به عنوان نشانۀ [[ظهور]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} شهرت دارند، در غالب منابع [[اهل سنت]]، نشانۀ [[قیامت]] معرفی می‌شوند. <ref>ر.ک: مسند ابن حنبل: ج۴ ص۶، الفتن: ص۳۵۶.</ref>. [[شیخ مفید]]، [[طلوع خورشید از مغرب]]، فرو رفتن زمینی در [[مشرق]] و [[مغرب]] را ذیل [[نشانه‌های ظهور]] آورده؛ <ref>الإرشاد: ج۲ ص۳۶۸.</ref> ولی این سه، در [[احادیث]] اهل سنّت، از [[نشانه‌های قیامت]] به شمار می‌روند <ref>مسند ابن حنبل: ج۴ ص۶.</ref>. همچنین در موضوع [[نشانه‌های ظهور]]، از ترکان و [[رومیان]] سخن به میان آمده که در منابع اهل سنّت، به عنوان [[نشانه‌های قیامت]] یاد می‌شود <ref>ر.ک: الارشاد: ج۲ ص۳۶۸، مقایسه کنید با الفتن: ص۴۶۱.</ref>. [[مطالعه]] [[احادیث]] [[علائم ظهور]] و در کنار آن، [[احادیث]] [[اشراط الساعه]]، به خوبی نشانگر شباهت آن دو دستۀ [[اخبار]] به یکدیگر است. علّت این امر را در چند مطلب می‌توان جستجو کرد: یکی این که در برخی از [[احادیث]]، کلمۀ "الساعه" به [[ظهور]] [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} [[تأویل]] شده <ref>معجم أحادیث المهدی: ج۵ ص۳۹۵ و ۴۰۵ و ۴۱۱.</ref> و راه استفادۀ [[احادیث]]، [[اشراط الساعه]] برای [[نشانه‌های ظهور]]، باز شده است. یکی از نویسندگان معاصر، [[احادیث]] [[اشراط الساعه]] را در باب [[علائم ظهور]] آورده و سپس می‌نویسد: "از آن جا که در برخی از [[روایات]]، الساعه به [[ظهور]] حضرت [[تأویل]] شده، [[روایات]] [[اشراط الساعه]] را به [[نشانه‌های ظهور]] [[تفسیر]] کردیم"<ref>چشم اندازی به حکومت مهدی: ص۲۹. نیز، ر.ک: ص۱۵.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۲۷.]</ref>. | ||
<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۲۷.]</ref>. | |||
* تعبیراتی که در برخی [[احادیث]] وارد شده، این تصوّر را ایجاد کرده که [[زمان ظهور]] [[مهدی]]، نزدیک زمان [[برپایی قیامت]] است. به نظر می‌رسد احادیثی با این مضمون که: "اگر یک روز از [[دنیا]] باقی نمانده باشد، [[مهدی]] خواهد آمد" یا "[[قیامت]] برپا نمی‌شود مگر این که مردی از [[اهل بیت]] من [[قیام]] می‌کند"، <ref>الغیبة، طوسی: ص۱۸۰ – ۱۸۲، التشریف بالمنن: ص۴۰۰، معجم أحادیث المهدی: ج۱ ص۵۷۵، منتخب الأثر: ص۱۱ و ۱۹۲.</ref> زمینه‌ای برای آمیختن [[نشانه‌های ظهور]] با [[اشراط الساعه]] شده باشد. در صورتی که مراد از این [[احادیث]]، تأکید بر [[قیام مهدی]] و قطعی بودن آن است، نه این که این حرکت، نزدیک به [[قیامت]] یا آخرین روزهای [[جهان]] رخ می‌دهد<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۲۸.]</ref>. | * تعبیراتی که در برخی [[احادیث]] وارد شده، این تصوّر را ایجاد کرده که [[زمان ظهور]] [[مهدی]]، نزدیک زمان [[برپایی قیامت]] است. به نظر می‌رسد احادیثی با این مضمون که: "اگر یک روز از [[دنیا]] باقی نمانده باشد، [[مهدی]] خواهد آمد" یا "[[قیامت]] برپا نمی‌شود مگر این که مردی از [[اهل بیت]] من [[قیام]] می‌کند"، <ref>الغیبة، طوسی: ص۱۸۰ – ۱۸۲، التشریف بالمنن: ص۴۰۰، معجم أحادیث المهدی: ج۱ ص۵۷۵، منتخب الأثر: ص۱۱ و ۱۹۲.</ref> زمینه‌ای برای آمیختن [[نشانه‌های ظهور]] با [[اشراط الساعه]] شده باشد. در صورتی که مراد از این [[احادیث]]، تأکید بر [[قیام مهدی]] و قطعی بودن آن است، نه این که این حرکت، نزدیک به [[قیامت]] یا آخرین روزهای [[جهان]] رخ می‌دهد<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۲۸.]</ref>. | ||
* ارتباط [[امام مهدی]]{{ع}} با [[پایان تاریخ]] است. [[آدمیان]] با هر [[دین]] و آیینی، معتقدند که پایان درخشان [[تاریخ]]، همراه با [[ظهور منجی]] عدالت‌گستر است و پایان [[قیام]] هم [[قیامت]] است. به نظر می‌رسد که این ذهنیت‌ها باعث شده باشد برخی [[راویان]] یا [[محدثان]] نیز در [[نقل]] معنا تسامح کرده و به خاطر مرادف دانستن [[اشراط الساعه]] با [[علائم ظهور]]، آن دو را به جای یکدیگر به کار برده باشند. چهارمین علّت، نزدیک بودن الفاظ [[قیام]] و [[قیامت]] و [[قائم]] با همدیگر و هم‌‌معنا بودن آنهاست. مثلاً [[نعمانی]]، روایتی از [[امیر مؤمنان]]{{ع}} آورده که با عبارت {{عربی|« لَا تَقُومُ الْقِيَامَةُ حَتَّى تَظْهَرَ الْحُمْرَةُ»}} آغاز می‌شود <ref>الغیبة، نعمانی: ص۱۴۹.</ref>. یعنی [[قیامت]] به پا نمی‌شود مگر آن که نشانه‌هایی از جمله [[سرخی در آسمان]] محقّق شود؛ امّا [[مرحوم مجلسی]]، همین [[حدیث]] را با عبارت {{عربی|«لَا يَقُومُ الْقَائِمُ حَتَّى»}} آورده است.<ref>بحار الأنوار: ج۵۲ ص۲۲۶. در پاورقی الغیبة نعمانی هم به نسخه‌ای که مانند بحار الأنوار است، اشاره شده است.</ref> این گونه تشابه و تصحیفات می‌تواند دلیلی دیگر بر خلط [[علائم ظهور]]، با [[نشانه‌های قیامت]] باشد<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۲۹.]</ref>. | * ارتباط [[امام مهدی]]{{ع}} با [[پایان تاریخ]] است. [[آدمیان]] با هر [[دین]] و آیینی، معتقدند که پایان درخشان [[تاریخ]]، همراه با [[ظهور منجی]] عدالت‌گستر است و پایان [[قیام]] هم [[قیامت]] است. به نظر می‌رسد که این ذهنیت‌ها باعث شده باشد برخی [[راویان]] یا [[محدثان]] نیز در [[نقل]] معنا تسامح کرده و به خاطر مرادف دانستن [[اشراط الساعه]] با [[علائم ظهور]]، آن دو را به جای یکدیگر به کار برده باشند. چهارمین علّت، نزدیک بودن الفاظ [[قیام]] و [[قیامت]] و [[قائم]] با همدیگر و هم‌‌معنا بودن آنهاست. مثلاً [[نعمانی]]، روایتی از [[امیر مؤمنان]]{{ع}} آورده که با عبارت {{عربی|« لَا تَقُومُ الْقِيَامَةُ حَتَّى تَظْهَرَ الْحُمْرَةُ»}} آغاز می‌شود <ref>الغیبة، نعمانی: ص۱۴۹.</ref>. یعنی [[قیامت]] به پا نمی‌شود مگر آن که نشانه‌هایی از جمله [[سرخی در آسمان]] محقّق شود؛ امّا [[مرحوم مجلسی]]، همین [[حدیث]] را با عبارت {{عربی|«لَا يَقُومُ الْقَائِمُ حَتَّى»}} آورده است.<ref>بحار الأنوار: ج۵۲ ص۲۲۶. در پاورقی الغیبة نعمانی هم به نسخه‌ای که مانند بحار الأنوار است، اشاره شده است.</ref> این گونه تشابه و تصحیفات می‌تواند دلیلی دیگر بر خلط [[علائم ظهور]]، با [[نشانه‌های قیامت]] باشد<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۲۹.]</ref>. | ||