بحث:آیا ابراهیم پیامبر علم غیب داشت؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

بحث:آیا ابراهیم پیامبر علم غیب داشت؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۴ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۴۸

۱۲٬۸۴۹ بایت اضافه‌شده ، ‏۴ سپتامبر ۲۰۱۹

←‏پانویس

دیداریویکی‌متن

Bahmani

مدیران

۱۱۰٬۷۴۸

ویرایش

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 *در مقابل دیدگاه یاد شده، دیدگاه دیگری وجود دارد که [[خداوند]] حقایقی [[پنهان]] از [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] را به [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} نشان داد؛ حقایقی که از دسترس [[معرفت]] و مشاهدۀ عادی خارج است. [[ملکوت]] اشیاء، همان بُعدی است که توسط [[حواس ]][[انسانها]] قابل مشاهده نیست و [[وابستگی]] [[جهان]] به [[خداوند]] و [[قدرت]] و [[سلطنت]] او را به خوبی نشان می‌دهد<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، صفحه؟؟؟</ref>. اگر این مشاهده از نوع [[تدبر]] در پدیده‌های مشهود [[جهان]] می‌بود، تعبیر "[[آسمان‌ها]]" جا نداشت؛ زیرا [[انسان]] با [[تدبر]] و تعمق نمی‌تواند به آسمان‌های هفتگانه راه یابد. حداکثر می‌تواند حقایقی را از [[آسمان]] اول بشناسد. بنابراین آیۀ مورد بحث، از نشان دادن [[ملکوت]] [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] به [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} سخن گفته است، پس این مشاهده به حقایقی مربوط بوده و یکی از مصادیق [[علم به غیب]] است که همه یا بخشی از آنها از دسترس مشاهده عادی [[انسان‌ها]] خارج است<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، صفحه؟؟؟</ref>.
 *[[امام صادق]]{{ع}} در ذیل [[آیه]] فرموده اند:<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۲۶، ص ۱۱۴؛ مقاتل الطالبیین، ص ۲۹۸.</ref> «[[خداوند]] [[حجاب]] آسمان‌‏های‌ هفت‌گانه را برداشت تا [[ابراهیم]] به مافوق [[عرش]] نظر کرد. از [[زمین]] نیز [[حجاب]] را برداشت تا آن چه در هوا بود رؤیت نمود».<ref>ر.ک. امینی، ابراهیم، بررسی‌ مسائل کلی‌ امامت، ص ۲۸۸؛ سبحانی، منابع علم امامان شیعه، ص ۱۵۴-۱۵۷.</ref>
+*در نتیجه [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} بر طبق [[آیه]] و [[روایت]] [[علم غیب]] داشته است.
+==پاسخ تفصیلی==
+==[[علم غیب]] داشتن [[پیامبران]] و [[حضرت ابراهیم]]==
+*اهمیت و جایگاهی که [[قرآن]] و [[روایات]] برای پیشوای [[الهی]] و خلیفةالله قایل است، خود به خود [[علم غیب]] را برای چنین افرادی ثابت می‌کند:<ref>ر.ک. لطیفی، رحیم، علم غیب معصوم، قسمت اول، ش ۴۶، صفحه؟؟؟</ref> {{متن قرآن|إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که پروردگارت به فرشتگان فرمود: می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم». سوره بقره، آیه ۳۰.</ref> [[قرآن مجید]] [[وحی]] و [[تعلیم]] غیبی را لازمۀ کار [[پیشوایان]] [[الهی]] می‌‌داند:<ref>ر.ک. لطیفی، رحیم، علم غیب معصوم، قسمت اول، ش ۴۶، صفحه؟؟؟</ref> {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَیْنَا إِلَیْهِمْ فِعْلَ الْخَیْرَاتِ}}<ref>«و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند و به آنها انجام کارهای نیک و برپا داشتن نماز و دادن زکات را وحی کردیم و آنان پرستندگان ما بودند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.</ref> برخی از [[آیات]]، آشکارا [[آگاهی]] [[پیامبران]] و برخی از [[بندگان]] خاص [[خدا]] را از امور پنهانِ از [[حس]]، [[تصدیق]] می‌کند و هیچ فرد مسلمانی که [[قرآن]] را [[وحی]] آسمانی می‌داند پس از دقت در مفاد آنها، نمی‌تواند در این مسأله [[تردید]] داشته باشد<ref>ر.ک. سبحانی، جعفر، آگاهی سوم یا علم غیب، ص ۱۰۳ و ۱۰۴.</ref>. پیام‌آور و رسولی که [[خدا]] می‌فرستد، خواه [[پیامبر]] باشد یا [[فرشته]]، [[عالم به غیب]] است،<ref>ر.ک. امینی، غلامحسین، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ص ۱۱۲؛ قرشی، سیدعلی اکبر، احسن الحدیث، ‏ج ۱، ص ۱۴۴؛ خاتمی، سیداحمد، امامان گنجینه‌داران علوم الهی، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه؛ رضایی اصفهانی، محمدعلی، تفسیر قرآن مهر؛ ج ۳، ص ۱۱۳.</ref> منتها [[خدا]] او را عالم کرده است:<ref>ر.ک. مصباح یزدی، محمدتقی، معارف قرآن ج ۱، ص ۴۰۰ و ۴۰۲؛ سیده رابیل، جستاری در مسئله علم غیب، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآن‌پژوهی.</ref> {{متن قرآن|عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلیَ‏ غَیْبِهِ أَحَدًا * إِلَّا مَنِ ارْتَضیَ‏ مِن رَّسُولٍ}}<ref>سورۀ جن، آیات ۲۶ ـ ۲۷.</ref> در این [[آیه]] [[خداوند]] ابتدا خود را دانای به [[غیب]] معرفی کرده است و از آن جا که ذات احدیت [[علم مطلق]] را داراست، [[علم]] او [[علم لدنی]] است و قابل [[تعلیم و تعلّم]] نیست؛ در ادامۀ [[آیه]]،‌ [[خداوند]] [[حکیم]] از این [[حقیقت]] خبر داده است که وی چنین [[علمی]] را به کسانی که [[خداوند]] از آنها [[راضی]] باشد،‌ عطا خواهد کرد<ref>ر.ک. سیده رابیل، جستاری در مسئله علم غیب، منتشر شده در نشریه الکترونیکی قرآن‌پژوهی.</ref>.
+==دلائل [[علم غیب]] [[حضرت ابراهیم]]==
+*[[حضرت ابراهیم]]{{ع}} برطبق آیۀ: {{متن قرآن|كَذَلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ}}<ref>«و این‌گونه ما گستره  آسمان‌ها و زمین را به ابراهیم می‌نمایانیم و (چنین می‌کنیم) تا از باورداران گردد» سوره انعام، آیه ۷۵.</ref> از [[اسرار]] [[عالم غیب]] [[آگاه]] بود،<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، صفحه؟؟؟؛ سبحانی، منابع علم امامان شیعه، ص ۱۵۴-۱۵۷؛ امینی، ابراهیم، بررسی‌ مسائل کلی‌ امامت، ص ۲۸۸؛ مهدی‌فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص۹۰. </ref> چرا که واژۀ "[[ملکوت]]" در [[آیه]]، از مصدر "مُلک" و به معنای [[سلطنت]] و [[فرمانروایی]] است، برخی لغویان این واژه را مختص [[فرمانروایی]] و [[سلطنت]] [[خداوند]] دانسته‌اند. مراد از نشان دادن [[ملکوت]] [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] به [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} این است که [[خداوند]] [[عظمت]] و [[سلطنت]] خود را در [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] به ایشان نشان داد. روشن است که [[عظمت]] و [[سلطنت]] [[الهی]] وجودی مستقل ندارد که مشاهده شود؛ بلکه مقصود نشان دادن اموری است که این [[عظمت]] و [[سلطنت]] را می‌رسانند<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، صفحه؟؟؟</ref>. و هم چنین مقصود از رؤیت، مشاهدهٔ عاملان و کارگزان [[الهی]] در [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] و دیدن [[حقیقت]] [[زمین]] و [[آسمان]] و ساکنان پیدا و [[پنهان]] آن است، که بیانی دیگر از [[فهم]] و مشاهدهٔ رابطهٔ مخلوقات [[الهی]] و [[علل]] و اسباب آن و کارفرمایان [[تجلی]] حوادث می‌باشد<ref>ر.ک. شاکر، محمد تقی، منابع علم امام در قرآن و روایات، ص۳۰.</ref>. بنابراین مشاهده [[ابراهیم]]{{ع}} فوق مشاهده حسی و [[عقلی]] بوده و نتیجه چنین مشاهده‌ای پیدا شدن صفت [[یقین]] است. و [[یقین]] مرتبه‌ای از [[علم]] است که به هیچ وجه [[شک]] و تردیدی در آن راه ندارد<ref>ر.ک. مهدی‌فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص۹۰.</ref> تاج العروس می‌نویسد: [[یقین]] در لغت برطرف شدن حالت [[شک]] است و در اصطلاح عبارت است از: [[اعتقاد]] به چیزی به طوری که [[معتقد]] باشد آن چیز غیر این نمی‌تواند باشد و آن [[اعتقاد]] مطابق واقع نیز باشد و اصلا قابل زوال نباشد. [[یقین]] نزد اهل [[حقیقت]] مشاهده عینی است به وسیله [[قدرت]] [[ایمان]] نه با [[برهان]] و [[استدلال]]. از دیدگاه [[قرآن کریم]] [[علم یقینی]] دارای آثار و نتایج مهمی است از جمله این که [[انسان]] حقایق [[عالم هستی]] را که در پس پرده محسوسات است آن مقداری که [[خدا]] بخواهد می‌بیند. {{متن قرآن|کَلاَّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِینِ لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ}}<ref>سوره تکاثر، آیه ۵ ـ ۶.</ref> با انضمام تعریف [[یقین]] "خصوصاً تعریف اهل [[حقیقت]]" با [[علم]] الیقینی که [[آیه شریفه]] بیان می‌کند، چنین نتیجه می‌گیریم که [[علم یقینی]] که به واسطه آن، آن چه در پس پرده [[غیب]] است نمایان می‌شود، نتیجه ارائه خداوندی است که به [[انبیاء]] و هر کس دیگری که بخواهد عطا می‌کند و بدین وسیله آنان را با [[معارف]] غیبی آشنا می‌کند. [[امام باقر]]{{ع}} در توضیح و [[استدلال]] به این [[آیه]] فرموده است:<ref>بصائر الدرجات، ص ۱۲۶- ۱۲۷؛ {{متن حدیث|«کُشِطَ لَهُ عَنِ الْأَرْضِ حَتَّی رَآهَا وَ مَنْ فِیهَا وَ عَنِ‏ السَّمَاءِ حَتَّی‏ رَآهَا وَ مَنْ‏ فِیهَا وَ الْمَلَکُ‏ الَّذِی یَحْمِلُهَا وَ الْعَرْشُ وَ مَنْ عَلَیْهِ وَ کَذَلِکَ أُرِیَ صَاحِبُکُم»}}</ref> «برای [[ابراهیم]] {{ع}} پرده ‌ها کنار رفت تا این که [[زمین]] و [[آسمان]] و آن چه در آنها وجود دارد و هم چنین مَلَکی که آنها را حمل می‌کند را مشاهده کرد و نیز [[عرش]] و آن چه بر روی آن است را دید و [[امام]] شما نیز چنین است».<ref>ر.ک. مهدی‌فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص۹۰.</ref>
+*برخی از [[مفسران]]، بر این نکته تصریح کرده‌اند که این مشاهده، امری [[اعجازگونه]] نبوده است؛ بلکه [[تدبر]] و تعمق در همان پدیده‌هایی است که بسیاری از [[انسان‌ها]] در اطراف خود می‌بینند؛ اما به سادگی از کنار آن می‌گذرند؛ اما [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} در آنها [[تدبر]] کرده و اندیشید و دست [[قدرت خداوند]] را در آنها مشاهده کرد<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، صفحه؟؟؟</ref>.
+*در مقابل دیدگاه یاد شده، دیدگاه دیگری وجود دارد که [[خداوند]] حقایقی [[پنهان]] از [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] را به [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} نشان داد؛ حقایقی که از دسترس [[معرفت]] و مشاهدۀ عادی خارج است. [[ملکوت]] اشیاء، همان بُعدی است که توسط [[حواس ]][[انسانها]] قابل مشاهده نیست و [[وابستگی]] [[جهان]] به [[خداوند]] و [[قدرت]] و [[سلطنت]] او را به خوبی نشان می‌دهد<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، صفحه؟؟ </ref>. اگر این مشاهده از نوع [[تدبر]] در پدیده‌های مشهود [[جهان]] می‌بود، تعبیر "[[آسمان‌ها]]" جا نداشت؛ زیرا [[انسان]] با [[تدبر]] و تعمق نمی‌تواند به آسمان‌های هفتگانه راه یابد. حداکثر می‌تواند حقایقی را از [[آسمان]] اول بشناسد. بنابراین آیۀ مورد بحث، از نشان دادن [[ملکوت]] [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] به [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} سخن گفته است، پس این مشاهده به حقایقی مربوط بوده و یکی از مصادیق [[علم به غیب]] است که همه یا بخشی از آنها از دسترس مشاهده عادی [[انسان‌ها]] خارج است<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه، صفحه؟؟؟ </ref>.
+*[[امام صادق]]{{ع}} در ذیل [[آیه]] فرموده اند:<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۲۶، ص ۱۱۴؛ مقاتل الطالبیین، ص ۲۹۸.</ref> «[[خداوند]] [[حجاب]] آسمان‌‏های‌ هفت‌گانه را برداشت تا [[ابراهیم]] به مافوق [[عرش]] نظر کرد. از [[زمین]] نیز [[حجاب]] را برداشت تا آن چه در هوا بود رؤیت نمود». <ref>ر.ک. امینی، ابراهیم، بررسی‌ مسائل کلی‌ امامت، ص ۲۸۸؛ سبحانی، منابع علم امامان شیعه، ص ۱۵۴ ـ ۱۵۷.</ref>
 *در نتیجه [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} بر طبق [[آیه]] و [[روایت]] [[علم غیب]] داشته است.