ندای آسمانی: تفاوت میان نسخه‌ها

==مقدمه==

*از [[نشانه‌های حتمی ظهور]] ندای آسمانی است که [[صیحه]] نام دارد. منظور از [[صیحه]]، صدایی است که در آستانۀ [[ظهور]] [[امام زمان]] {{ع}} طنین انداز شده و همۀ [[مردم]] آنرا می‌شنوند. برای این [[صدای آسمانی]] غیر از تعبیر [[صیحه]]، از تعابیر دیگر همچون "نداء"، "صوت" و "فزع" اعلان"، "فزعه" و "هدّه" نیز استفاده شده است.<ref>ر.ک. [[سید حسن زمانی|زمانی، سید حسن]]، [[نشانه‌های قیام حضرت مهدی (کتاب)|نشانه‌های قیام حضرت مهدی]]، ص ۳۴ ـ ۳۶؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ص ۲۶۶، ۲۶۷؛ [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۴-۲۸۷؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج۲، ص۵۸، ۵۹؛ [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۴-۲۸۷؛ [[زهرا خیراللهی و فخری سادات موسوی شکور|خیراللهی، زهرا، موسوی شکور، فخری سادات]]، [[علائم ظهور در آیات قرآن (کتاب)|علائم ظهور در آیات قرآن]]، ص 235 ـ 237</ref>.

*بنابر [[روایات]] [[شیعه]]، [[جبرئیل]] نخستین کسی است که با [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} [[بیعت]] و با صدایی بلند به گونه‌ای که به گوش همه جهانیان برسد، این [[آیه]] را تلاوت می‌کند: {{متن قرآن|أَتَى أَمْرُ اللَّهِ فَلاَ تَسْتَعْجِلُوهُ}}<ref> فرمان خدا رسید؛ پس دیگر شتاب مکنید؛ سوره نحل، آیه ۱.</ref><ref>عیاشی، ج‌۲، ص‌۲۵۴.</ref> [[آیه]] {{متن قرآن|وَاسْتَمِعْ يَوْمَ يُنَادِ الْمُنَادِ مِن مَّكَانٍ قَرِيبٍ يَوْمَ يَسْمَعُونَ الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذَلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ}}<ref> و آنان را (به کیفر کفرشان) پیشوایانی کردیم  که (مردم را) به سوی آتش دوزخ فرا می‌خوانند و روز رستخیز یاری نخواهند شد و در این جهان، لعنتی بدرقه آنان کردیم و در روز رستخیز، آنان از زشت چهرگانند؛ سوره ق، آیه ۴۱ - ۴۲.</ref> نیز درباره این حادثه، [[تأویل]] شده است<ref>نورالثقلین، ج‌۵‌، ص‌۱۱۸ و ۱۱۹.</ref><ref>[http://maarefquran.com/Files/viewdmaarefBooks.php?bookId=1 دائرة المعارف قرآن کریم، ص ۱۱۴-۱۲۴.]</ref>.

#روایاتی که به صورت اجمال وجود و حتمی بودن ندا را مطرح می کنند؛ [[ابوحمزه ثمالی]] می‌گوید به [[امام باقر]] {{ع}} عرض کردم:<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ص ۳۳۸: «{{متن حدیث|قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ خُرُوجُ اَلسُّفْيَانِيِّ مِنَ اَلْمَحْتُومِ قَالَ نَعَمْ وَ اَلنِّدَاءُ مِنَ اَلْمَحْتُومِ}}»</ref> "آیا [[خروج سفیانی]] حتمی است؟" فرمود: «آری، و ندا هم حتمی است.»<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ پس از ظهور (کتاب)|تاریخ پس از ظهور]]، ص ۱۱۵ ـ ۱۱۸</ref>

#روایاتی که از دو گونه ندا سخن می‌گوید: ندای [[حق]] و ندای [[باطل]] که یکی پس از دیگری روی خواهد داد؛ [[امام باقر]] {{ع}} فرمودند:<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، صفحه؟؟؟: «يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِنَّ فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ هُوَ اَلْإِمَامُ بِاسْمِهِ وَ يُنَادِي إِبْلِيسُ مِنَ اَلْأَرْضِ كَمَا نَادَى بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ لَيْلَةَ اَلْعَقَبَةِ»</ref> «ندا دهندهای از آسمان ندا می‌دهد که فلان بن فلان [[امام]] است و اسمش را هم می‌آورد. [[ابلیس]] [[ملعون]] نیز از [[زمین]] ندا می‌کند، همان طور که در شب [[پیمان عقبه]]، به [[رسول خدا]] {{صل}} ندا کرد»<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ پس از ظهور (کتاب)|تاریخ پس از ظهور]]، ص ۱۱۵ ـ ۱۱۸</ref>

#روایاتی که از ندای به نام [[قائم]]{{ع}} بدون پرداختن به ندای [[باطل]]، [[خبر]] می‌دهند؛ [[امام باقر]] {{ع}} فرمودند:<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۱۲۸: «وَ إِنَّ مِنْ عَلاَمَاتِ خُرُوجِهِ خُرُوجَ اَلسُّفْيَانِيِّ ... وَ مُنَادٍ يُنَادِي بِاسْمِهِ وَ اِسْمِ أَبِيهِ»</ref> «از [[نشانه‌های ظهور]]، [[خروج سفیانی]] و ... ندادهندهای است که به نام او ([[قائم]]{{ع}}) و پدرش ندا می‌دهد.»<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ پس از ظهور (کتاب)|تاریخ پس از ظهور]]، ص ۱۱۵ ـ ۱۱۸</ref>.

*از مجموع [[روایات]] و مطالب به دست می‌آید:

#ندای آسمانی، از [[نشانه‌‏های حتمی ظهور]] شمرده شده است.<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص ۴۴۱ ـ ۴۴۳؛ [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۴-۲۸۷</ref>

#این صدا، از آسمان شنیده می‌‏شود؛ به گونه‏‌ای که همۀ [[مردم]] کره [[زمین]] آن را می‌‏شنوند و به خود می‌‏آیند.<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص ۴۴۱ ـ ۴۴۳</ref> با تعبیرهای: "إِنَّ الْحَق‏ لِعَلِيٍّ وَ شِيعَتِهِ"و  إِنَّ الْحَقِّ فِي آلِ مُحَمَّدٍ".<ref>ر.ک. [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۴-۲۸۷</ref>

#محتوای این [[پیام آسمانی]]، [[دعوت]] به [[حق]] و [[حمایت]] از [[حضرت مهدی]] {{ع}} و [[بیعت]] با آن حضرت است.<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص ۴۴۱ ـ ۴۴۳</ref>.

#همزمان با شنیده شدن این صدا از آسمان یا کمی پس از آن، روی [[زمین]] نیز صدایی شنیده می‏‌شود. ندا دهنده آن، [[شیطان]] است که [[مردم]] را به [[گمراهی]] فرا می‌‏خواند و می‌‏کوشد با ایجاد [[تردید]] در [[مردم]]، آنان را از [[حمایت]] [[مهدی]] {{ع}} و اجابت [[دعوت آسمانی]]، بازدارد.<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص ۴۴۱ ـ ۴۴۳؛ [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۴-۲۸۷</ref>.

==ویژگی‌های ندای آسمانی==

*وقوع [[صیحه]] به گونه‌ای خواهد بود که همۀ [[مردم]] را متوجه [[ظهور]] خواهد کرد. ندای آسمانی، صدایی است که از آسمان، توسط [[جبرئیل]] [[امین]] بلند می‌شود و در آن به معرفی [[حضرت مهدی]] {{ع}} و بیان نام و نسب و [[حقانیت]] او و پیروانش می‌پردازد و پس از آن، [[امام عصر]] {{ع}} [[ظهور]] می‌کند. با توجه به [[کینه]] توزی و دشمنی [[شیطان]] نسبت به [[فرزندان آدم]] و سعی در [[گمراه]] نمودن آنان، از طرف او نیز ندایی به گوش رسیده و باعث سردرگمی [[مردم]] می‌شود؛ البته این صدا با ندای [[دعوت]] به سوی حضرت متفاوت بوده و اگر [[انسان]] به آن دو ندا توجه کرده و با هم مقایسه کند پی به صحّت و درستی ندای [[حق]] می‌برد، مانند اینکه ندای [[حق]] از طرف آسمان به گوش می‌رسد و ندای [[باطل]] و شیطانی، [[زمینی]] است، یعنی تفاوت آسمانی و [[زمینی]] بودن در نداها وجود دارد و این برای [[مردم]] قابل تشخیص است.<ref>ر.ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ص ۲۶۶، ۲۶۷؛ [[سید حسن زمانی|زمانی، سید حسن]]، [[نشانه‌های قیام حضرت مهدی (کتاب)|نشانه‌های قیام حضرت مهدی]]، ص ۳۴ ـ ۳۶؛ [[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]، ص۲۰۷؛ [[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]، ص۸۱، ۸۲؛ [[آفتاب مهر (کتاب)|آفتاب مهر]]، ج۲، ص ۸۰ ـ ۸۲؛ [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۴-۲۸۷</ref> همچنین ندای آسمانی در سال قبل از [[ظهور]] اتفاق می‌افتد، هنگامی‌که [[شرایط ظهور]] [[منجی]] فراهم شود و [[خداوند]]، زمان را برای [[امر]] [[ظهور]] مناسب بداند به [[مردم]] این [[آگاهی]] را می‌دهد که [[خداوند]]، اجازه [[ظهور]] را صادر کرده است.<ref>ر.ک. [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[رخدادهای ظهور (کتاب)|رخدادهای ظهور]]، ص ۲۲ - ۲۴</ref> زمان این ندا در [[احادیث]]، گوناگون، ۲۳ ماه [[رمضان]]، [[ماه رجب]]، ماه [[محرم]] و روز [[عاشورا]]، گفته شده است. [[ویژگی]] این ندا آن است که هر کس در [[زمین]] است، آنرا به زبان خود می‌شنود.<ref>ر.ک. [[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]، ص۸۱ ـ ۸۲</ref>.

==ندای آسمانی در درسنامه==

*این نشانه، در منابع [[شیعه]] و [[اهل سنت]] با واژه‌هایی چند، بیان شده است؛ از جمله:

**نداء: در لغت به معنای بلند کردن و [[آشکار]] ساختن صدا است و گاهی فقط به صدا اطلاق می‌شود<ref>راغب، المفردات، ماده ندا.</ref>. این واژه در [[قرآن]] در موارد مختلفی به کار رفته است<ref>مائده، آیه ۵۸.</ref>. عموم [[روایات]] مربوط به ندای آسمانی، از این واژه بهره برده‌اند.

**[[صیحه]]: در لغت به معنای فریاد و صدای بلند بوده و در [[قرآن]] نیز به کار رفته است<ref>هود، آیه ۶۷.</ref>. اگر چه در [[روایات]] فراوانی [[صیحه]] در معنای "ندا" به کار رفته است؛ اما در بعضی، [[صیحه]] و ندا دو پدیده دانسته شده است<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۳۲۷، ح۷.</ref>.

**صوت: در لغت به معنای صدای سخن است<ref>نک: فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، ج۲، ص۲۰۹؛ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۲، ص۱۴۶؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۲، ص۵۷.</ref>. این واژه نیز در آیاتی از [[قرآن]] به کار رفته است<ref>حجرات، آیه ۲.</ref> و اینجا منظور از ندای آسمانی، صدایی است که در آستانه [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} همه [[مردم]]، آن را از [[آسمان]] می‌شنوند.

*'''حتمی بودن ندای آسمانی''': [[کلینی]] با ذکر [[سند]] از [[عمر بن حنظله]] [[نقل]] کرده که گوید: از [[امام صادق]]{{ع}} شنیدم که فرمود: {{متن حدیث|"خَمْسُ عَلَامَاتٍ قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِمِ الصیْحَهُ وَ… "}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۸،ص۳۱۰، ح ۴۸۳.</ref>؛ پنج نشانه پیش از [[قیام قائم]] است؛ [[صیحه]] و…. [[ابو بصیر]] می‌گوید: به [[امام صادق]]{{ع}} عرض کردم: فدایت شوم! [[خروج قائم]] چه زمانی است؟ آن [[حضرت]] فرمود: {{متن حدیث|"إِنا أَهْلَ الْبَیْتِ لَا نُوَقتُ وَ قَدْ قَالَ مُحَمدٌ{{صل}} کَذَبَ الْوَقاتُونَ یَا بَا مُحَمدٍ إِن قُدامَ هَذَا الْأَمْرِ خَمْسَ عَلَامَاتٍ أَولُهُن الندَاءُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ… "}}<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۲۸۹، ح۶.</ref>؛ ما [[خاندان]] هرگز وقتی را معین نمی‌کنیم؛ زیرا [[حضرت محمد]]{{صل}} فرموده است: وقت گذاران [[دروغ]] می‌گویند.‌ای [[ابا محمد]]! همانا پیشاپیشِ این امر پنج نشانه است: نخستین آنها آوازی است در [[ماه رمضان]]،…. [[صدوق]] با ذکر [[سند]] از [[عمر بن حنظله]] [[نقل]] کرده که [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|"قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِمِ{{ع}} خَمْسُ عَلَامَاتٍ مَحْتُومَاتٍ الْیَمَانِی وَ السفْیَانِی وَ الصیْحَهُ وَ قَتْلُ النفْسِ الزکِیهِ وَ الْخَسْفُ بِالْبَیْدَاءِ"}}<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۵۰، ح۷.</ref>؛ پیش از [[قیام قائم]]، پنج نشانه حتمی خواهد بود: [[یمانی]]، [[سفیانی]]، [[صیحه]]، [[قتل نفس زکیه]] و [[خسف به بیداء]]. در این [[روایات]] به روشنی، به نشانه بودن ندای آسمانی تصریح شده است.

*'''چگونگی و گستره ندای آسمانی''': این ندا توسط [[جبرئیل]] بلند می‌شود و همه [[انسان‌ها]] با گویش‌های مختلف آن را می‌فهمند و همه به صورت یکنواخت آن را می‌شنوند. درباره گستره آن در روایتی از [[امام باقر]]{{ع}} [[نقل]] شده است: {{متن حدیث|"… یُنَادِی مُنَادٍ مِنَ السمَاءِ بِاسْمِ الْقَائِمِ{{ع}} فَیَسْمَعُ مَنْ بِالْمَشْرِقِ وَ مَنْ بِالْمَغْرِبِ…"}}<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۲۵۴.</ref>؛ ندا دهنده‌ای از [[آسمان]] به نام [[قائم]] ندا می‌دهد که هر کس در [[شرق]] و [[غرب]] است، آن را می‌شنوند. با توجه به این [[روایات]] و نیز [[رسالت]] فراگیر [[حضرت مهدی]]{{ع}} برای همه [[مردم]]، به راحتی می‌توان مخاطبان این ندای آسمانی را همگان دانست و چنانچه به دیگر جانداران نیز اشاره شده، بدان جهت است که آنها نیز از این [[ظهور]] به طور [[تکوینی]] [[آگاه]] شده و از [[ظهور]] [[حجت الهی]] و رفع [[ستم]] بر [[انسان‌ها]]، شادمان می‌شوند. از عمومی بودن ندای آسمانی، می‌توان فهمید که هر کس به زبان خود آن را شنیده و می‌فهمد. در بعضی از [[روایات]] تصریح شده که هر کس به زبان خود آن را می‌شنود. در این‌باره [[زراره]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] می‌کند که: {{متن حدیث|"یُنَادِی مُنَادٍ بِاسْمِ الْقَائِمِ{{ع}} قُلْتُ خَاص أَوْ عَام قَالَ عَام یَسْمَعُ کُل قَوْمٍ بِلِسَانِهِمْ قُلْتُ فَمَنْ یُخَالِفُ الْقَائِمَ{{ع}} وَ قَدْ نُودِیَ بِاسْمِهِ قَالَ لَا یَدَعُهُمْ إِبْلِیسُ حَتی یُنَادِیَ فِی آخِرِ اللیْلِ فَیُشَککُ الناسَ یدعهم إبلیس حتی ینادی فی آخر اللیل و یشکک الناس"}}<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۶۵۱.</ref>؛ نداکننده‌ای [[قائم]]{{ع}} را به نام می‌خواند. گفتم: ندای خاص است یا ندای عام؟ فرمود: ندای عام است و هر ملتی به زبان خود آن را می‌شنود. گفتم: پس چه کسی با او [[مخالفت]] می‌کند، در حالی که او را به نام می‌خوانند؟ فرمود: [[ابلیس]] آنان را رها نمی‌کند و در آخر شب ندا می‌کند و [[مردم]] را به [[شک]] می‌اندازد! بیشتر [[روایات]]، [[آسمان]] را به عنوان محل ندای آسمانی معرفی کرده‌اند. [[محمد بن علی حلبی]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] می‌کند: {{متن حدیث|"… وَ الندَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ خُرُوجُ الْقَائِمِ مِنَ الْمَحْتُومِ قُلْتُ وَ کَیْفَ الندَاءُ قَالَ یُنَادِی مُنَادٍ مِنَ السمَاءِ…"}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۸، ص ۳۱۱.</ref>؛  … ندای آسمانی نیز از [[علامات حتمی]] است و [[خروج]] [[حضرت قائم]] نیز حتمی است، عرض کردم: ندای آسمانی چگونه است؟ فرمود: یک منادی در اول روز از [[آسمان]] ندا کند….

*'''[[زمان ندای آسمانی]]''': یکی از بحث‌هایی که درباره ندای آسمانی مطرح می‌شود، زمان آن است و از آنجا که [[روایات]] درباره [[زمان ندای آسمانی]] به صورت گوناگون ذکر شده، بنابراین دیدگاه‌های متفاوتی پدید آمده است؛ این دیدگاه‌ها عبارت است از:

*'''الف) پیش ازظهور:''' آنچه مشهور است اینکه [[صیحه آسمانی]]، در [[ماه مبارک رمضان]] اتفاق خواهد افتاد. [[نعمانی]] با ذکر [[سند]] از [[ابو بصیر]] و او از [[امام باقر]]{{ع}} [[نقل]] کرده که فرمود: {{متن حدیث|"الصیْحَهُ لَا تَکُونُ إِلا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ شَهْرِ اللهِ وَ هِیَ صَیْحَهُ جَبْرَئِیلَ إِلَی هَذَا الْخَلْقِ ثُم قَالَ یُنَادِی مُنَادٍ مِنَ السمَاءِ بِاسْمِ الْقَائِمِ{{ع}} فَیَسْمَعُ مَنْ بِالْمَشْرِقِ وَ مَنْ بِالْمَغْرِبِ…"}}؛ آن [[صیحه]] جز در [[ماه رمضان]] ماه [[خدا]] بر نخواهد خاست؛ همان آوای بس بلند [[جبرئیل]]{{ع}} بدین [[مردمان]] است، بعد فرمود: نداکننده‌ای از [[آسمان]] به نام [[حضرت قائم]]{{ع}} ندا سر می‌دهد و هر که در [[مشرق]] و [[مغرب]] است، می‌شنود…. همه کسانی که این [[روایت]] و مانند آن را [[نقل]] کرده‌اند، زمان آن را [[پیش از ظهور]] دانسته‌اند.

*'''ب) [[هنگام ظهور]]:''' از بعضی [[روایات]] استفاده می‌شود: ندای آسمانی هم زمان با [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} رخ خو اهد داد. [[ابو بصیر]] از [[امام باقر]]{{ع}} [[نقل]] کرده که فرمود: {{متن حدیث|"… فَلَا یَزَالُونَ بِتِلْکَ الْحَالِ حَتی یُنَادِیَ مُنَادٍ مِنَ السمَاءِ فَإِذَا نَادَی فَالنفیرَ النفیرَ فَوَ اللهِ لَکَأَنی أَنْظُرُ إِلَیْهِ بَیْنَ الرکْنِ وَ الْمَقَامِ یُبَایِعُ الناسَ بِأَمْرٍ جَدِیدٍ وَ کِتَابٍ جَدِیدٍ وَ سُلْطَانٍ جَدِیدٍ مِنَ السمَاءِ…"}}<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۲۶۳، ح۲۲.</ref>؛  … پس پیوسته بدان حال خواهند بود تا اینکه نداکننده‌ای از [[آسمان]]، آواز برآورد و چون ندا برآمد: "پس کوچ کنید! کوچ کنید"؛ به [[خدا]] [[سوگند]]! گویی به او می‌نگرم که در میان [[رکن و مقام]] از [[مردم]]، به امری نوین و فرمانی جدید و [[نظامی]] تازه از [[آسمان]] [[نظامی]] [[الهی]]] [[بیعت]] گیرد. [[صدوق]] از [[محمد بن مسلم]] از [[امام باقر]]{{ع}} [[نقل]] کرده است: {{متن حدیث|"… وَ جَاءَتْ صَیْحَهٌ مِنَ السمَاءِ بِأَن الْحَق فِیهِ وَ فِی شِیعَتِهِ فَعِنْدَ ذَلِکَ خُرُوجُ قَائِمِنَا…"}}<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص۳۳۰، ح ۱۶.</ref>؛ صیحه‌ای از [[آسمان]] بیاید و بگوید: [[حق]] با او و [[شیعیان]] اوست؛ در این هنگام است که [[قائم]] ما [[خروج]] می‌کند. در این [[روایات]] نوعی هم زمانی بین ندای آسمانی و [[خروج]] [[حضرت]] به چشم می‌آید. مفید نیز در روایتی این هم زمانی را در روایتی از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} این گونه [[نقل]] کرده است: {{متن حدیث|"إِذَا کَانَ عِنْدَ خُرُوجِ الْقَائِمِ یُنَادِی مُنَادٍ مِنَ السمَاءِ أَیهَا الناسُ قُطِعَ عَنْکُمْ مُدهُ الْجَبارِینَ وَ وَلِیَ الْأَمْرَ خَیْرُ أُمهِ مُحَمدٍ فَالْحَقُوا بِمَکهَ…"}}<ref>مفید، الاختصاص، ص۲۰۸.</ref>؛ هنگامی که نزدیک [[خروج قائم]] شد، ندا دهنده‌ای از [[آسمان]] آواز می‌دهد:‌ای [[مردم]]! زمان [[ستم]] گران به سر رسیده و [[ولی امر]] بهترینِ [[امت]] [[محمد]] است؛ پس به [[مکه]] برسید….

*'''ج) [[پس از ظهور]]:''' یکی از نویسندگان با متفاوت دانستن [[ظهور]] با [[قیام]]، زمان [[نداهای آسمانی]] را [[پس از ظهور]] و پیش از [[قیام]] دانسته، می‌نویسد: "[[نداهای آسمانی]] از بدو [[ظهور]] تا [[هنگام قیام]]، بسیار است، از جمله سه ندا است در [[ماه رجب]] و از بعضی [[روایات]] استفاده می‌شود که [[رجب]] پیش از [[قیام]] است"<ref>محمد جواد خراسانی، مهدی منتظر{{ع}}، ص۲۹۷.</ref>. مضمون بعضی از [[روایات]] نیز به نوعی مؤید این احتمال است؛ برای مثال ندا را پس از [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} و برای هلاک [[ستمگران]] دانسته است. [[نعمانی]] در روایتی از [[حسن بن محبوب]] [[نقل]] کرده که: [[امام رضا]]{{ع}} به من فرمود: {{متن حدیث|"… یُنَادِی أَلَا إِن اللهَ قَدْ بَعَثَ فُلَاناً علی هلاک الظالمین فعند ذلک یأتی المؤمنین الفرج…"}}<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۱۸۰، ح۲۸.</ref>؛ [ندا دهنده‌ای] آواز می‌دهد: که [[خداوند]] به منظور برانداختن [[ستمگران]]، فلانی را برانگیخت. در این هنگام گشایشی برای [[مؤمنان]] دست می‌دهد و [[خداوند]] سینه‌های آنان را شفا می‌بخشد و عقده‌های دلشان بر طرف می‌گردد. همچنین [[صدوق]] از [[امام رضا]]{{ع}} آورده است: {{متن حدیث|"الرابِعُ مِنْ وُلْدِی ابْنُ سَیدَهِ الْإِمَاءِ… وَ هُوَ الذِی یُنَادِی مُنَادٍ مِنَ السمَاءِ بِاسْمِهِ یَسْمَعُهُ جَمِیعُ أَهْلِ الْأَرْضِ بِالدعَاءِ إِلَیْهِ یَقُولُ أَلَا إِن حُجهَ اللهِ قَدْ ظَهَرَ عِنْدَ بَیْتِ اللهِ فَاتبِعُوهُ…"}}<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص ۳۷۱، ح ۵.</ref>؛ چهارمین از [[فرزندان]] من، [[فرزند]] سرور کنیزان… و او کسی است که از [[آسمان]] نداکننده‌ای او را به نام ندا می‌کند و به وی [[دعوت]] می‌نماید؛ به گونه‌ای که همه اهل [[زمین]] آن ندا را می‌شنوند. می‌گوید: [[آگاه]] باشید! همانا [[حجت الهی]] در خانه [[خداوند]] [[آشکار]] شده است، پس از او [[پیروی]] کنید. از آنجا که مضمون ندای آسمانی، نوعی بیان [[ظهور]] و [[حقانیت]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} و نیز بیان تقابل بین [[جبهه]] [[کفر]] و [[ایمان]] است؛ بی‌تردید این رخداد [[پس از ظهور]] خواهد بود؛ چرا که هرآنچه گفته شده با [[پس از ظهور]] تناسب دارد تا [[پیش از ظهور]].

*'''محتوای ندای آسمانی''': بیشترین شمار [[روایات]] در این زمینه، مربوط به احادیثی است که در آن محتوای ندای آسمانی، معرفی [[حضرت مهدی]]{{ع}} است. [[صدوق]] از [[امام رضا]]{{ع}} [[نقل]] کرده است: {{متن حدیث|"… وَ هُوَ الذِی یُنَادِی مُنَادٍ مِنَ السمَاءِ بِاسْمِهِ… "}}<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۷۱، ح۵.</ref>؛ و او کسی است که ندا دهنده به نام او ندا می‌دهد. البته در برخی [[روایات]] نیز گفته شده محتوای ندای آسمانی [[حقانیت]] [[علی]]{{ع}} و [[رستگاری]] [[شیعیان]] او است. [[محمد بن علی حلبی]] می‌گوید: شنیدم از [[امام صادق]]{{ع}} که فرمود: {{متن حدیث|"یُنَادِی مُنَادٍ مِنَ السمَاءِ أَولَ النهَارِ أَلَا إِن عَلِیاً وَ شِیعَتَهُ هُمُ الْفَائِزُونَ"}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۸، ص۳۱۰.</ref>؛ منادی در اول روز از [[آسمان]] ندا می‌کند: بدانید [[علی]] و شیعیانش رستگارانند.

*'''[[ندای شیطانی]](زمینی):''' [[ندای شیطانی]](زمینی)<ref>بحث ندای شیطانی فقط به جهت ارتباط تنگاتنگش با ندای آسمانی بررسی می‌شود، وگرنه نقش چندانی در قیام حضرت مهدی{{ع}} ندارد.</ref> در کنار [[روایات]] مربوط به ندای آسمانی به برخی سخنان از ندای زمینی که [[شیطان]] سر می‌دهد، حکایت دارد. با توجه به شمار روشن [[نشانه‌های حتمی]]، می‌توان فقط به هم زمانی این پدیده، با ندای آسمانی اشاره کرد. [[زراره بن أعین]] می‌گوید: به [[امام صادق]]{{ع}} عرض کردم: "در شگفتم، [[خداوند]] حال شما را به [[سلامت]] دارد و من در عجبم از [[قائم]] که چگونه با او [[جنگ]] می‌کنند با وجود آنچه از شگفتی‌ها که می‌بینند: از فرو بردن [[زمین]] صحرا [[سپاهیان]] را، و آن صدا که از [[آسمان]] است؟" [[امام]] فرمود: {{متن حدیث|"إِن الشیْطَانَ لَا یَدَعُهُمْ حَتی یُنَادِیَ کَمَا نَادَی بِرَسُولِ اللهِ{{صل}} یَوْمَ الْعَقَبَهِ"}}<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص ۲۶۵، ح ۲۹.</ref>؛ همانا [[شیطان]] آنان را رها نمی‌کند تا جایی که ندا می‌کند؛ همچنان که برای [[رسول خدا]] در [[روز عقبه]] ندا کرد. مهم‌ترین [[هدف]] [[شیطان]] از برپایی این صدا، ایجاد [[تردید]] در [[انسان‌ها]] در [[پیروی]] از [[حجت خداوند]] است. در پایان یادآور می‌شویم جای بسی شگفتی است که برخی از نویسندگان با وجود انبوه [[روایات]]، تلاش کرده‌اند این نشانه را در تناسب فن آوری‌های نوین و [[پیشرفت]] دانش‌های روز [[تفسیر]] کنند<ref>اسماعیل اسماعیلی، "بررسی نشانه‌های ظهور"، چشم به راه مهدی{{ع}}، ص۲۸۷.</ref>. البته ممکن است [[بشر]] در [[آینده]] به فن آوری‌هایی دست یابد که با پیشرفت‌های موجود، قابل مقایسه نباشد؛ اما نمی‌توان به سرعت بین اینها و [[نشانه‌های ظهور]] ارتباط برقرار کرد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]]، ص۱۱۸-۱۲۴.</ref>.

* [[ندای آسمانی]]

*[http://maarefquran.com/Files/viewdmaarefBooks.php?bookId=1 دائرة المعارف قرآن کریم، ص ۱۱۴-۱۲۴]

* [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']].

* [[پرونده:136865.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|'''درسنامه مهدویت ج۳''']]

* [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']].