ایمان در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

ایمان در کلام اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۶ ژانویهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۵۶

۸٬۴۳۸ بایت اضافه‌شده ، ‏۶ ژانویهٔ ۲۰۲۰

←‏مؤمن

دیداریویکی‌متن

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش

@@ خط ۲۰۱: / خط ۲۰۱: @@
 *[[قرآن کریم]] از [[ایمان]] و اهل [[ایمان]] بسیار سخن گفته است. در برخی [[آیات]] مؤمن [[راستین]] کسی است که به [[خدا]] و [[رسول]] [[ایمان]] دارد و اهل [[شک]] و [[تردید]] نیست و با [[مال]] و [[جان]] به [[راه خدا]] [[جهاد]] می‌کند<ref>{{متن قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ}}؛ سوره حجرات، آیه ۱۵.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 434.</ref>.
 *[[روایات]] بزرگان [[معصوم]] {{ع}} نیز از [[ایمان]] و مؤمن بسیار یاد کرده‌اند. برخی از این [[روایات]] سیمای مؤمن آرمانی را ترسیم می‌کنند؛ از آن جمله در روایتی آمده است: مؤمن آن است که به وقت [[خشم]] و [[رضا]] [[گناه]] نکند و به [[باطل]] نگراید و از [[حق]] روی برنتابد و چون [[قدرت]] می‌یابد، به [[تعدی]] نمی‌لغزد و دست به ناحق نمی‌آلاید<ref>میزان الحکمة، ۱/ ۲۰۶.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 434.</ref>.
+==[[ایمان]] در [[فرهنگ]] اصطلاحات [[علم کلام]]==
+*"[[ایمان]]" از مفاهیم اساسی [[دین اسلام]] و درجه مترقی و کمال مسلمانی است. این مفهوم در [[پایبندی]] به [[دین]] معیار و [[میزان]] به حساب می‌‌آید.
+*[[متکلمان اسلامی]]، درباره ماهیت و [[حقیقت]] [[ایمان]] نظریه‌های متفاوتی بیان کرده‌اند:
+#[[تصدیق قلبی]] به [[خدا]]، [[پیامبر]] و آنچه بر او نازل شده است، بدون [[نیاز]] به [[اقرار زبانی]]؛
+#[[اقرار زبانی]] تنها به شهادتین بدون [[نیاز]] به [[تصدیق قلبی]] و دیگر [[اعمال]]؛
+#[[معرفت]] و [[شناخت خداوند]]؛
+#انجام دادن همه [[طاعات]]، [[واجبات]]، [[مستحبات]] و ترک [[محرمات]]؛
+#انجام [[واجبات]] و ترک [[محرمات]]؛
+#[[تصدیق قلبی]]، [[اقرار زبانی]] و عمل به [[طاعات]]؛
+#[[تصدیق قلبی]] با کلمه شهادتین؛
+#[[تصدیق]] به [[قلب]] و [[اقرار]] به زبان<ref>جمعی از نویسندگان، دانشنامه کلام اسلامی، مدخل «ایمان».</ref>.
+*البته دیدگاه‌های دیگری نیز مطرح است؛ مانند اینکه از نظر ملاصدرا و [[فیض کاشانی]] [[ایمان]] صرف [[شناخت]] است. [[امام خمینی]] و برخی [[شاگردان]] و همفکران ایشان آن را [[گرایش]] می‌‌دانند<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۴۷.</ref>.
+*اما به‌نظر می‌‌رسد تعریف جامع و کامل [[ایمان]] همان است که از [[امام رضا]]{{ع}} آمده که ناظر به ارکان سه‌گانه آن است: "[[ایمان]] با سه چیز محقق می‌‌شود: [[اعتقاد]] قلبی، [[اقرار]] به زبان و عمل با اعضا و جوارح"<ref>{{متن حدیث|الْإِيمَانُ مَعْرِفَةٌ بِالْجَنَانِ وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْكَانِ}}؛ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۲۲۶.</ref> می‌‌توان گفت این بیان، سه جنبه [[اعتقادات]]، [[اخلاق]] و [[احکام عملی]] را در بردارد؛ یعنی [[مؤمن]] کسی است که هر سه ضلع دین‌مداری را در کنار هم داشته باشد<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۴۷.</ref>.
+*[[استاد مطهری]] [[حقیقت]] [[ایمان]] به خصوص رابطه آن با عمل را این‌گونه [[تبیین]] می‌‌کنند: "[[ائمه]]{{عم}} هم عمل را جزو [[ایمان]] شمرده‌اند؛ یعنی عمل مستلزم [[ایمان]] است و [[ایمان]] مجزای از عمل نمی‌تواند وجود داشته باشد. از منظر [[قرآن کریم]]، [[مؤمنان]] کسانی نیستند که [[گرایش]] [[اعتقادی]] صرف دارند، ولی در برنامه عملی شرکت ندارند. در [[قرآن کریم]] [[تمجید]] از [[مؤمنان]]، [[تمجید]] از کسانی است که شهادتین را می‌‌گویند و در [[دل]] [[اعتقاد]] دارند و با جوارح و اعضا به [[آموزه‌های دینی]] عمل می‌‌کنند".
+*[[ایمان]]، مربوط به [[دل]]، [[قلب]] و [[اعتقاد]] می‌‌باشد و این، [[نص]] [[قرآن مجید]] است. عده‌ای از [[اعراب]] بادیه‌نشین [[خدمت]] [[پیغمبر اکرم]]{{صل}} آمدند و گفتند: "ما [[ایمان]] آوردیم"<ref>{{عربی|آمَنَّا يَا رَسُولَ اللَّهِ}}.</ref> [[آیه]] [[قرآن]] نازل شد: {{متن قرآن|قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ}}<ref>«بگو: ایمان نیاورده‌اید بلکه بگویید: اسلام آورده‌ایم و هنوز ایمان در دل‌هایتان راه نیافته است» سوره حجرات، آیه ۱۴.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۴۸.</ref>.
+*بر این اساس، [[اسلام]] به معنای اجرای شهادتین بر زبان است و [[ایمان]]، واقعیت و حقیقتی است مربوط به [[اعتقاد]] [[باطن]] و [[روح]] [[انسان]]، نه مربوط به [[بدن انسان]]. [[ایمان]]، به ریشه این امور مربوط است که عبارت است از: حالتی قلبی، [[فکری]] و [[اعتقادی]] [[ایمان به خدا]]، [[رسالت]] [[پیغمبر]] و [[نزول وحی]] بر او و [[ایمان]] به [[معاد]]، همه درست؛ ولی [[قرآن کریم]] تمام اینها را در یک کلمه جمع کرده، و آن کلمه "[[غیب]]" است؛ چنان‌که در [[سوره]] بقره می‌‌خوانیم: {{متن قرآن|الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ}}<ref>«همان کسانی که «غیب» را باور و نماز را برپا می‌دارند و از آنچه به آنان روزی داده‌ایم می‌بخشند» سوره بقره، آیه ۳.</ref>. [[ایمان به غیب]]، یعنی [[انسان]] به رابطه میان خودش با [[غیب]] و عالم نهانی [[ایمان]] و [[باور]] داشته باشد.
+*از [[پیامبر خدا]]{{صل}} درباره معنای [[ایمان]] پرسیدند. [[پیامبر]] فرمود: هرگاه شخصی کار [[زشتی]] انجام می‌دهد، دچار [[ناراحتی]] و [[پشیمانی]] شود و هرگاه کار شایسته‌ای انجام می‌‌دهد، خوشحال و شاد گردد؛ او از [[ایمان]] بهره‌مند است.
+*از [[امام صادق]]{{ع}} چنین [[نقل]] می‌‌کنند: "[[مؤمن]] وقتی از گرفتاری تعلق به [[دنیا]] آزاد شد، شیرینی [[دوستی]] [[خدا]] را در [[قلب]] خود احساس می‌‌کند. در این هنگام، گویی [[زمین]] برایش کوچک می‌‌شود و با تمام وجود می‌خواهد که از این عالم ماده رها شود و بیرون برود"<ref>مطهری، گفتارهای معنوی، ص۲۰۷ - ۲۰۰؛ همو، آشنایی با قرآن، ج۱ و ۲، ص۶۷؛ همو، حق و باطل به ضمیمه احیای تفکر اسلامی، ص۹۸.</ref>. همچنین بر اساس سخنی دیگر از [[امام صادق]]{{ع}}، [[ایمان]] دارای درجاتی است و مانند نردبانی است که ده پله دارد و پله‌های آن یکی پس از دیگری پیموده می‌‌شود<ref>کلینی، اصول کافی، ج۲، ص۴۵.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۴۸.</ref>.
+*یکی از مباحث مهم دراین‌باره، رابطه [[ایمان]] و [[اسلام]] است؛ به ویژه اینکه معنای لغوی و اصطلاحی آنها متفاوت است. برخی آنها را مساوی و گروهی آنها را متغایر می‌دانند و برخی با تفکیک میان [[اسلام]] و [[ایمان ظاهری]] و [[باطنی]]، دیدگاه‌هایی ارائه داده‌اند<ref>جمعی از نویسندگان، دانشنامه کلام اسلامی، مدخل «ایمان».</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۴۹.</ref>.
 ==منابع==