انواع انتظار چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
←پاسخ جامع اجمالی
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
{|style="text-align: center; background-color:##fff; width:40%; border-radius:0px; align:left !important; margin:left" | {|style="text-align: center; background-color:##fff; width:40%; border-radius:0px; align:left !important; margin:left" | ||
|- | |- | ||
|[[پرونده:151910.jpg|75px|link=محمد مهدی آصفی]]||[[پرونده:5784577.jpg|75px|link=علی رضا پناهیان]]||[[پرونده:11364.jpg|75px|link=علی نصیری]]||[[پرونده:1368247.jpg|75px|link=سید مهدی موسوی]] | |[[پرونده:151910.jpg|75px|link=محمد مهدی آصفی]]||[[پرونده:5784577.jpg|75px|link=علی رضا پناهیان]]||[[پرونده:11364.jpg|75px|link=علی نصیری]]||[[پرونده:1368247.jpg|75px|link=سید مهدی موسوی]]||[[پرونده:137952.jpg|75px|link=رضا علی کرمی]]||[[پرونده:1368264.jpg|75px|link=حسین الهی‌نژاد]]||[[پرونده:13681225.jpg|75px|link=ابراهیم محمدی]] | ||
|- | |- | ||
|<sub>[[محمد مهدی آصفی|آصفی]]</sub>||<sub>[[علی رضا پناهیان|پناهیان]]</sub>||<sub>[[علی نصیری|نصیری]]</sub>||<sub>[[سید مهدی موسوی|موسوی]]</sub> | |<sub>[[محمد مهدی آصفی|آصفی]]</sub>||<sub>[[علی رضا پناهیان|پناهیان]]</sub>||<sub>[[علی نصیری|نصیری]]</sub>||<sub>[[سید مهدی موسوی|موسوی]]</sub>||<sub>[[رضا علی کرمی|کرمی]]</sub>||<sub>[[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد]]</sub>||<sub>[[ابراهیم محمدی|محمدی]]</sub> | ||
|- | |- | ||
|} | |} | ||
===رویکردهای [[انتظار]]=== | |||
*[[انتظار]] یعنی چشم به [[آینده]] داشتن، یعنی هر اتفاقی که فرد در [[آینده]] منتظرش است. [[انتظار]] می‌تواند برای هر اتفاقی در [[آینده]] باشد. اما "[[انتظار فرج]]" و [[گشایش]] یکی از مهم‌ترین و در عین حال رایج‌ترین [[انواع انتظار]] است. بسیاری از [[انتظارها]] را میتوان در مقولۀ [[انتظار فرج]] قرار داد؛ مثلا [[انتظار]] رسیدن به یک زمان [[ملاقات]] و یا [[انتظار]] شنیدن یک پاسخ مطلوب، یا دیدن یک فرد [[محبوب]]، تمام این موارد به معنای [[گشایش]] است که در منظومۀ [[انتظار فرج]] قرار میگیرد<ref>ر.ک: [[علی رضا پناهیان|پناهیان؛ علی رضا]]، [[انتظار عامیانه عالمانه عارفانه (کتاب)|انتظار عامیانه عالمانه عارفانه]]، ص ۱۰۳.</ref> و [[انتظار ظهور]] [[منجی]] و [[تشکیل حکومت]] [[عدالت‌گستر]] جهانی، وجه مشترک تمام نگرش‌های منجی‌گرایی میان [[ادیان]] است<ref>ر.ک: [[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[نگاهی به پدیده انتظار و آثار حیات‌بخش آن (مقاله)|نگاهی به پدیده انتظار و آثار حیات‌بخش آن]]، ص ۹۷-۹۹.</ref>. | |||
===[[انواع انتظار]]=== | |||
*مقولۀ [[انتظار]] با رویکردهای گوناگون به اقسام مختلفی تقسیم میشود. یک بار با توجه به برداشت از آن مورد ارزیابی قرار میگیرد که در این صورت میتوان آن را به [[انتظار راستین]] (درست) و [[انحرافی]] ([[نادرست]]) تقسیم کرد و بار دیگر با لحاظ [[مراتب انتظار]]، به [[انتظار قلبی]] و [[انتظار عملی]] تقسیم میشود. در رویکرد سوم [[انتظار]] از لحاظ فایده و کارکرد مورد توجه قرار میگیرد که در این صورت میتوان آن را به [[انتظار مثبت]] و سازنده، پویا و تحرک بخش و در مقابل آن [[انتظار منفی]] و ویرانگر، [[اسارت]] بخش، فلج کننده، تقسیم نمود که این دو نوع [[انتظار]]، معلول دو نوع برداشت از [[ظهور]] [[عظیم]] [[مهدی موعود]] {{ع}} است که این دو نوع برداشت به نوبۀ خود از دو نوع [[بینش]] دربارۀ تحولات و انقلابات [[تاریخی]] ناشی میشود<ref>ر.ک: [[سید مهدی موسوی|موسوی، سید مهدی]]، [[تربیت سیاسی در پرتو انتظار (مقاله)|تربیت سیاسی در پرتو انتظار]]، ص ۲۹؛ [[رضا علی کرمی|کرمی؛ رضا علی]]، [[خانواده منتظر امام زمان (کتاب)|خانواده منتظر امام زمان]]، ص ۱۴-۱۵؛ [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[انتظار فعال و توانمندی عقلایی منتظران (مقاله)|انتظار فعال و توانمندی عقلایی منتظران]]، ص ۳۱۴؛ [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۲۳؛ [[ابراهیم محمدی|محمدی، ابراهیم]]، [[ضرورت توانمندی منتظران در قرآن کریم و حدیث (مقاله)|ضرورت توانمندی منتظران در قرآن کریم و حدیث]]، ص ۱۴۷-۱۴۸.</ref>. | |||
#'''[[انتظار راستین]]''': [[انتظار راستین]] آمیخته با آمادگی‌هایی است که خود درجاتی دارد و بدون [[شک]] کسانی که [[آمادگی]] کامل دارند مشمول [[مقام]] رفیع [[افضل]] العبادۀ<ref>{{متن حدیث|أفْضَلُ العِبادَهِ انْتِظارُ الفَرَجِ}}؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۵.</ref> و أحبُّ الاعمال می‌شوند؛ نه هر کسی که مدّعی [[انتظار]] باشد. [[منتظر]] آن [[حضرت]] باید خویشتن را مهیا سازد اگرچه با آماده کردن یک تیر باشد<ref>{{متن حدیث|لَیُعِدَّنَّ أَحَدُکُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً}}؛ الغیبه، نعمانی، ص۳۲۰؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۶۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[صد و ده سرمشق از سخنان حضرت علی (کتاب)|صد و ده سرمشق از سخنان حضرت علی]]، ج۱، ص۹۵ و گفتار معصومین{{ع}}، ج۱، ص۲۰۴؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص۱۶۵-۱۶۷؛ [[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۸.</ref> [[انتظار راستین]] آمادگی‌های ذیل را می‌‌خواهد: [[خودسازی]]؛ [[اصلاح]] دیگران<ref>ر.ک: [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص۱۰۰-۱۰۲، ۱۰۵، ۱۰۶.</ref>؛ و [[آمادگی]] در عرصۀ [[فرهنگ]]<ref>ر.ک: [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص۱۶۵-۱۶۷.</ref>. | |||
#'''[[انتظار مثبت]] و سازنده''': در این نگرش "[[انتظار]]" تنها [[امید]] و [[چشم به راهی]] نیست، بلکه [[گرایش]] عملی و از سنخ "حرکت" و "کار" و "تلاش" است و با [[منش]] و [[رفتار]] [[منتظر]] پیوند دارد، زیرا برپایۀ [[آیات]]<ref>سوره نور، آیه: ۵۵. </ref> و [[روایات]]<ref>رسول خدا{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|لَنْ تَنْقَضِیَ الْأَیَّامُ وَ اللَّیَالِی حَتَّی یَبْعَثَ اللَّهُ رَجُلًا مِنْ أَهْلِ بَیْتِی یُوَاطِئُ اسْمُهُ اسْمِی یَمْلَؤُهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْرا}}؛ الارشاد، ج ۲، ص ۳۴۰.</ref>، [[هدف]] والای [[انتظار]]، [[حاکمیت]] فراگیر [[اسلام]] به دست [[آخرین حجت الهی]]، [[امام مهدی]] {{ع}} است. برپایه این [[تفسیر]]، "[[انتظار]]"، [[اندیشه]] ای حرکت‌آفرین و پویاست که در ساختار [[فکری]] و شیوۀ [[زندگی]] [[دینی]] [[منتظر]] مؤثر است و او را به [[رفتاری]] همگون با [[هدف]] [[انتظار]] و تعامل سازنده و اصلاح‌گرایانه با پیشامدهای گوناگون در عرصه‌های مختلف حیات فردی و [[اجتماعی]] وامی‌دارد<ref>ر.ک. [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ج۹، ص۳۵۷، ۳۶۶.</ref> و [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} حلقه‌ای است از حلقه‌های مبارزۀ اهل [[حق و باطل]] که [[پیروزی]] به [[اهل حق]] منتهی میشود و فرد [[منتظر]] در هر شرایط، در گروه [[اهل حق]] جای دارد و در هر شرایطی بر [[علیه ]][[اهل باطل]] است<ref>ر.ک. [[اصغر طهماسبی|اصغر طهماسبی بلداجی]]، [[فاطمه مرادی|مرادی، فاطمه]]، [[قرآن و سبک زندگی مهدوی (مقاله)|قرآن و سبک زندگی مهدوی]] ،ص؟؟؟؛ [[ناصر فروهی|فروهی، ناصر]]، [[انتظار فرج ۶ (مقاله)|انتظار فرج]]، ص؟؟؟</ref>. [[انتظار مثبت]]، [[انتظار]] فعال و تأثیرگذاری است که [[منتظر]] را در تکاپوی تحولات و تغییرات شدید [[جامعه]] [[یاری]] می‌‌رساند و او را در ترسیم جامعۀ مطلوب [[مهدوی]] [[قوی]] و [[توانمند]] میسازد<ref>ر.ک. [[محمد رضا ضمیری|ضمیری، محمد رضا]]، [[کارکردهای انتظار سازنده در اصلاح ناهنجاری‌های اجتماعی (مقاله)|کارکردهای انتظار سازنده در اصلاح ناهنجاری‌های اجتماعی]]، ص ۲۸۳ ـ ۲۸۴. </ref>. | |||
#'''[[انتظار پویا]]''': [[منتظر]]، در [[حقیقت]] به شرایط آرمانی و آیندۀ زیبا چشم دوخته است از این رو باید تلاش کند تا زمینه‌ها و [[شرایط ظهور]] [[امام]]{{ع}} فراهم گردد<ref>ر.ک. [[رضا علی کرمی|کرمی؛ رضا علی]]، [[خانواده منتظر امام زمان (کتاب)|خانواده منتظر امام زمان]]، ص ۱۴.</ref>. برخی [[انتظار]] را از [[حد ]][[شعار]] فراتر نمی‌دانند؛ زیرا [[قیام]] و برنامه‌های [[امام زمان]]{{ع}} را از کارکرد [[جامعه]] جدا می‌دانند. روشن است این نگرش عافیت‌طلبانه و تکلیف گریزانه، پیامدی جز فرسایش و رکود ندارد<ref>ر.ک. [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[نقش مردم در تعجیل ظهور (مقاله)|نقش مردم در تعجیل ظهور]]، ماه‌نامه موعود، ش۲۸.</ref>. کسی که به انتظاری تهی از رزم‌آوری، [[مجاهده]] و [[شهادت]] [[دل]] خوش می‌دارد، خیالی [[باطل]] دارد و انتظارش به سامان نخواهد رسید<ref>ر.ک. [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[امام مهدی موجود موعود (کتاب)|امام مهدی موجود موعود]]، ص ۱۸۹-۱۹۳.</ref>. البته [[انتظار پویا]] و تحول‌آفرین، تنها ادعا و باور نیست، بلکه راهِ [[زندگی]] فرد [[معتقد]] به [[ظهور]] را نیز مشخص می‌کند. این نگاه راه‌بردیِ [[شیعه]] به آیندۀ روشن و امیدبخش، جامعۀ مرده و بی‌تحرک را به جامعه‌ای زنده و پویا می‌تواند بدل کند<ref>ر.ک. [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[نقش مردم در تعجیل ظهور (مقاله)|نقش مردم در تعجیل ظهور]]، ماه‌نامه موعود، ش۲۸.</ref>. | |||
#'''[[انتظار انحرافی]]''': برداشت‌های [[انحرافی]] از موضوع [[انتظار فرج]] را میتوان به صورت زیر دسته بندی کرد: | |||
##[[انتظار]] [[مذهب احتراز]]: برخی [[ظهور]] را تنها به ارادۀ [[الهی]] وابسته می‌دانند و تلاش در برابر [[حاکمان جور]] را بی‌تأثیر می‌شمارند، [[اصلاح]] امور را به آمدن [[حضرت مهدی]] واگذار می‌کنند و نه تنها برای برپایی [[حکومت]] [[اقدام]] نمی‌کنند بلکه آن را [[مانع]] [[ظهور]] و محکوم به بطلان می‌پندارند<ref>ر.ک. [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ج۹، ص۳۵۷، ۳۶۶</ref>. | |||
##[[انتظار مذهب اعتراض]]: [[انتظار]] را به صورت مطلق؛ مذهبی اعتراضی معرفی می‌نماید که [[منتظر]]، معترض به وضع موجود و خواستار وضع مطلوب است<ref>[[علی شریعتی|شریعتی، علی]]، انتظار مذهب اعتراض. </ref>. هرچند این [[تفسیر]]؛ [[انتظار]] را موجب تخدیر و [[تسلیم]] نمی‌داند و از این جهت تفسیری مطلوب است اما در برابر این نظریه هم دو پرسش مطرح است. اول اینکه دامنۀ این [[اعتراض]] تا کجاست؟ دوم اینکه پی‌آمد این [[اعتراض]] چیست؟ چه باری بر دوش [[منتظر]] می‌گذارد و این نفی با چه اثباتی همراه میشود؟<ref>ر.ک. [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص ۸۹ ـ ۹۴.</ref> | |||
##[[انتظار خاموش]]: به دیدگاه کسانی اطلاق میشود که پدیدۀ [[ظهور]] را تنها معلول [[اراده]] و [[مشیت الهی]] می‌دانند و برای عوامل انسانی و طبیعی، نقش چندانی قائل نیستند و [[شیعیان]] را به [[زمینه‌سازی]] و تهیه [[مقدمات ظهور]] [[مکلف]] نمی‌دانند<ref>ر.ک. [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور (مقاله)| آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور]]، ص ۱۲۰ ـ ۱۲۱. </ref>. | |||
#'''[[انتظار قلبی]]''': [[انتظار]] عبارت است از یک حالت قلبی و روحی که از آن آماده شدن برای چیزی که در انتظارش هستی، استفاده میشود لذا هر [[قدر]] [[انتظار]] شدیدتر باشد، آماده شدن هم بیشتر میشود<ref>ر.ک: [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، انتظار فرج، ص۳۰.</ref>. انتظار حالتی قلبی و [[نفسانی]] است که وقتی شدت یافت و عمق و [[غنا]] پیدا کرد از [[قلب]] به اعضا و جوارح سرازیر میشود و آثار خود را در عمل نشان می‌دهد و روشن است، [[انتظار]] مورد نظر [[پیشوایان معصوم]] همان [[انتظار]] عمق و [[غنا]] یافته است که موجب تلاش و [[مجاهدت]] [[منتظر]] میشود<ref>ر.ک: [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، مکاتبه اختصاصی دانشنامه امامت و ولایت.</ref>. | |||
#'''[[انتظار عملی]]''': [[انتظار عملی]]؛ یعنی فراهم آوردن [[زمینه‌های ظهور]] و مقدمات تحقق آنچه مورد [[انتظار]] است<ref>ر.ک. [[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[انتظار مسئولانه (مقاله)|انتظار مسئولانه]]، ص؟؟؟؛ [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص۹۲-۹۴.</ref>. [[انتظار عملی]] یعنی اینکه [[منتظر واقعی]] در تمامی عرصه‌ها، زندگیِ [[امام زمان]] پسند داشته باشد و [[عصر غیبت]] را عصر [[تکلیف]] بداند و علاوه بر [[اصلاح]] خود در [[اصلاح]] دیگران نیز کوشا باشد و به وظیفۀ خود در [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[مبارزه]] با [[ظلم]]، تلاش در [[گسترش عدالت]] و [[دینداری]] عمل نماید<ref>ر.ک. [[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[انتظار مسئولانه (مقاله)|انتظار مسئولانه]]، ص؟؟؟.</ref> آنچه در تسریع [[قیام حضرت مهدی]]{{ع}} مؤثر است، [[انتظار عملی]] است که هر چه بر تعداد [[منتظران]] عملی [[حضرت]] افزوده شود، [[ظهور]] آن [[حضرت]] نزدیک تر میشود و موفقیت در [[دعوت]] را شدیدتر میسازد<ref>ر.ک: [[سید رضا صدر|صدر، سید رضا]]، [[راه مهدی (کتاب)|راه مهدی]]، ج ۱، ص ۹۸۷. </ref>. | |||
==پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه== | ==پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه== | ||