آرامش‌بخشی و احساس آرامش به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

#'''یاد [[مهدی]]{{ع}}، یاد خداست''': از دیدگاه [[دین]]، تنها چیزی که [[نیاز]] به [[آرامش]] و [[امنیت روانی]] را برآورده می‌‌کند، یاد خداست: {{متن قرآن|أَلاَ بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ}}<ref>«همان کسانی که ایمان آورده‌اند و دل‌های ایشان با یاد خداوند آرام می‌گیرد؛ آگاه باشید! با یاد خداوند دل‌ها آرام می‌یابد» سوره رعد، آیه ۲۸.</ref>.</ref>، [[یاد حضرت مهدی]] {{ع}} در [[حقیقت]] یاد خداست؛ زیرا در [[زیارت جامعۀ کبیره]] می‌خوانیم: «یاد شما، یاد خداست»<ref>{{متن حدیث|ذِکْرُکُمْ‏ فِی‏ الذَّاکِرِینَ‏...}}</ref>. [[امام باقر]] {{ع}} در [[تفسیر]] آیۀ {{متن قرآن|وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ}}<ref>«و به راستی یادکرد خداوند (از هر چیز) بزرگ‌تر است» سوره عنکبوت، آیه ۴۵.</ref>، فرمود: «ما ذکر [[خدا]] هستیم و ما بزرگیم»<ref>{{متن حدیث|نَحْنُ‏ ذِکْرُ اللَّهِ‏ وَ نَحْنُ‏ أَکْبَرُ}}؛ کافی، ج۲، ص۵۹۸.</ref>؛ از طرف دیگر، کسی که قصد [[تقرب به خداوند]] بزرگ نماید، به ائمۀ اطهار {{ع}} روی می‌‌آورد<ref>{{متن حدیث|وَ مَنْ قَصَدَهُ تَوَجَّهَ بِکُمْ...}}</ref>، پس مهدی‌باوری، می‌‌تواند [[آرامش]] [[بشر]] امروزی، از نوع مثبت را تأمین کند<ref>ر.ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۰۸-۱۱۲.</ref>.

#'''[[آینده]] مثبت و درخشان''': یکی از عوامل [[افسردگی]]،[[ اضطراب]] و [[نگرانی]] در [[آدمی]]، [[بدبینی]] و [[ترس]] از آیندۀ مأیوسانه و بدبینانه است؛ ولی رویکرد [[مهدویت]]، به آیندۀ [[بشر]] بسیار مثبت و درخشان است و [[انسان]] سرگشته و [[ناآگاه]] از [[آینده]] را به چنان آرامشی رهنمون می‌سازد که سبب [[تکامل]] او می‌شود. [[قرآن مجید]] [[آینده]] و افق [[زندگی]] [[انسان‌ها]] را بسیار روشن و مسرت‌بخش توصیف کرده است: {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا}}<ref>«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان ر» سوره نور، آیه ۵۵.</ref> [[روایات]] متعددی دربارۀ آیندۀ درخشان [[بشریت]] وجود دارد. [[رسول اکرم]] {{صل}} می‌‌فرماید: «[[خداوند]] با [[مهدی]]{{ع}} از [[امت]] [[رفع گرفتاری]] می‌‌کند»<ref>{{متن حدیث|وَ بِهِ یُفَرِّجُ اللَّهُ عَنِ الْأُمَّة}}؛ بحارالانوار، ج۵۱، ص۷۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[محسن موحدی|موحدی، محسن]]، [[آثار روان‌شناختی آموزه‌های مهدویت (مقاله)|آثار روان‌شناختی آموزه‌های مهدویت]]، ص ۴؛ [[نفیسه فقیهی مقدس|فقیهی مقدس، نفیسه]]، [[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]]، ص؟؟؛ [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۰۸-۱۱۲.</ref> [[ایمان]] به مُنجی و [[امید به ظهور]] آخرین ذخیرۀ خیر و [[هدایت الهی]] و برچیده شدن دایمی طومار نظام‌های [[فاسد]] [[حاکم]] بر [[جهان]]، یگانه افق روشنی است که فردای روشن را برای [[بشریت]] نوید می‌دهد و استرس و نگرانی‌ها را از [[روح]] و [[جان]] او ستُرده و به وی [[آرامش]] می‌دهد. [[مکتب انتظار]] و [[فلسفه]] بزرگ [[مهدویّت]]؛ در عین اینکه [[پیش بینی]] یک سلسله حوادث و تکان‌های شدید و نابسامانی‌ها و [[کشتارها]] و بی‌‏عدالتی‌ها را در [[آخرالزمان]] کرده است، [[پیش بینی]] آیندۀ [[سعادت]] بخش و [[پیروزی]] کامل [[عقل]] بر [[جهل]]، [[توحید]] بر [[شرک]]، [[ایمان]] بر [[شک]]، [[عدالت]] بر [[ظلم]]، [[سعادت]] بر [[شقاوت]] را نیز نموده است؛ لذا نوید دِه و [[آرزو]] ساز و آرامش‌بخش است<ref>ر.ک: [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.</ref>.

#'''احساس [[امنیت]] [[حقیقی]]''': [[انتظار ظهور]] [[منجی]]، مهدی‌باوری و [[اعتقاد]] به [[حضور امام]] در میان [[مردم]]، به تقویت برخورداری از احساس [[امنیت]] [[کمک]] می‌‌کند؛ زیرا ما [[امام عصر]] {{ع}} را خلیفۀ [[خداوند]] در [[زمین]] و تجلی‌بخش اسمای [[الهی]] می‌‌دانیم؛ بنابراین همان‌گونه که [[خداوند]] خود [[پناه]] [[مؤمنان]] است، [[حجت]] او روی [[زمین]] نیز می‌‌تواند پناهگاهی امن برای [[مؤمنان]] باشد. از این‌روست که [[امام عصر]] {{ع}} فرمود: «من مایۀ [[امنیت]] اهل زمینم، چنانکه [[ستارگان]] مایه [[امنیت]] اهل آسمان‌اند»<ref>{{متن حدیث|وَ إِنِّی لَأَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ کَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ}}؛ شیخ طوسی، الغیبه، ص۲۹۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۰۸-۱۱۲. </ref>

:::::#از دیدگاه [[دین]]، تنها چیزی که [[نیاز]] به [[آرامش]] و [[امنیت روانی]] را برآورده می‌‌کند، یاد خداست. [[قرآن کریم]] با تأکید تمام، اعلام می‌‌کند که [[آرامش روانی]]، فقط در سایه یاد و توجه به [[خداوند]] امکان‌پذیر است: {{متن قرآن|أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ}}<ref>«آگاه باشید! با یاد خداوند دل‌ها آرام می‌یابد» سوره رعد، آیه ۲۸.</ref>. [[تبیین]] روان‌شناختی این ویژگی، آن است که [[یاد خدا]] فرد را از امیالی که برای او تنیدگی‌زاست، بازمی‌‌دارد و سبب می‌‌شود به جای توجه صرف به لذت‌های [[دنیوی]] - که معمولا ناکامی در بهره‌گیری از آنها موجب تنیدگی است – به تقویت رابطه با [[خدا]] و [[تقرب]] به او توجه کند. از سوی دیگر، کسی که [[خدا]] را فراموش می‌‌کند و از یاد او غافل است، به [[دنیا]] [[دل]] می‌‌بندد و [[زندگی]] برای او راحت و آرام نیست؛ هرگز با آن احساس [[رضایت]] نمی‌کند و پیوسته دنبال [[رفاه]] بیشتر است و از این‌رو، دائم در فشار و [[سختی]] به سرمی‌برد. در [[اندیشه مهدویت]] که از [[حضرت مهدی]] {{ع}} یاد می‌‌شود، در [[حقیقت]] از [[خدا]] یاد می‌شود؛ زیرا در [[زیارت جامعه کبیره]] می‌خوانیم: یاد شما، یاد خداست ‌‌(زیرا شما برگزیدگان و [[سادات]] ذاکران هستید)<ref>{{متن حدیث| ذِكْرُكُمْ‏ فِي‏ الذَّاكِرِينَ‏...}}.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} در [[تفسیر]] [[آیه]] {{متن قرآن|وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ}}<ref>«و به راستی یادکرد خداوند (از هر چیز) بزرگ‌تر است...» سوره عنکبوت، آیه ۴۵.</ref>، فرمود: "ما ذکر [[خدا]] هستیم و ما بزرگیم"<ref>{{متن حدیث|نَحْنُ‏ ذِكْرُ اللَّهِ‏ وَ نَحْنُ‏ أَكْبَرُ}}؛ کافی، ج۲، ص۵۹۸.</ref>؛ از طرف دیگر، توجه به [[حضرت حجت]]{{ع}}، توجه به [[خداوند]] [[کریم]] است و کسی که قصد [[تقرب به خداوند]] بزرگ نماید، به [[ائمه اطهار]] {{عم}} روی می‌‌آورد؛ چنان‌که در [[زیارت جامعه]] می‌‌خوانیم: "کسی او ([[خداوند]]) را قصد نماید، به سوی شما روی می‌‌آورد"<ref>{{متن حدیث|وَ مَنْ قَصَدَهُ تَوَجَّهَ بِكُمْ...}}.</ref> پس مهدی‌باوری، می‌‌تواند [[آرامش]] [[بشر]] امروزی، از نوع مثبت را تأمین کند.  

:::::#یکی از عوامل [[افسردگی]]،[[ اضطراب]] و [[نگرانی]] در [[آدمی]]، [[بدبینی]] و [[ترس]] از [[آینده]] خویش است. عده‌ای به [[سرنوشت]] و [[آینده بشر]] نگاه مأیوسانه و بدبینانه دارند؛ ولی رویکرد [[مهدویت]]، به [[آینده بشر]] بسیار مثبت و درخشان است و از این جهت در ایجاد [[آرامش]] مؤثر است. [[قرآن مجید]] [[آینده]] و افق [[زندگی]] [[انسان‌ها]] را بسیار روشن و مسرت‌بخش توصیف کرده است؛ مانند [[آیات]]: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور  پس از تورات  نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>؛ {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند  منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref>؛ {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا}}<ref>«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند» سوره نور، آیه ۵۵.</ref>. علاوه بر [[آیات]]، [[روایات]] متعددی درباره [[آیات]] متعددی درباره [[آینده]] درخشان [[بشریت]] وجود دارد که [[روح]] [[امید]] و حرکت رو به جلو را در افراد زنده می‌‌کند. [[رسول اکرم]]{{صل}} می‌‌فرماید: "[[خداوند]] با [[مهدی]]{{ع}} از [[امت]] [[رفع گرفتاری]] می‌‌کند، دل‌های [[بندگان]] را با [[عبادت]] و [[اطاعت]] پر می‌‌سازد و عدالتش همه‌جا را فرا می‌‌گیرد. [[خداوند]] با او، [[دروغ]] و [[دروغگویی]] را نابود می‌‌کند، [[روح]] درندگی و ستیزه‌جویی را از بین می‌‌برد و [[ذلت]] [[بردگی]] را از گردن آنها برمی‌دارد"<ref>بحارالانوار، ج۵۱، ص۷۵.</ref>.

:::::#[[خداوند]] برای [[مؤمنان]] [[وعده]] [[امنیتی]] [[حقیقی]]، ماندگار و زوال‌ناپذیر داده است؛ نه [[امنیت]] ظاهری که سطحی و بسیار شکننده است. [[قرآن مجید]] دراین‌باره می‌‌فرماید: {{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولَئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُمْ مُهْتَدُونَ}}<ref>«آنان که ایمان آورده‌اند و ایمانشان را به هیچ ستمی  نیالوده‌اند، امن (و آرامش) دارند و رهیافته‌اند» سوره انعام، آیه ۸۲.</ref>. مؤمنی که دارای چنین احساس [[امنیتی]] است، ممکن است به ظاهر در امواج [[بلاها]] و [[فتنه‌ها]] [[اسیر]] باشد؛ اما همچنان احساس [[امنیت]] و [[آرامش]] کند. [[انتظار ظهور]] [[منجی]]، مهدی‌باوری و [[اعتقاد]] به [[حضور امام]] در میان [[مردم]]، به تقویت برخورداری از چنین احساس [[امنیتی]] [[کمک]] می‌‌کند؛ زیرا ما [[امام عصر]]{{ع}} را [[خلیفه خداوند]] در [[زمین]] و تجلی‌بخش اسمای [[الهی]] می‌‌دانیم؛ بنابراین همان‌گونه که [[خداوند]] خود [[پناه]] [[مؤمنان]] است، [[حجت]] او روی [[زمین]] نیز می‌‌تواند پناهگاهی امن برای [[مؤمنان]] باشد. از این‌روست که [[امام عصر]]{{ع}} در بخشی از [[نامه]] خود به "[[اسحاق بن یعقوب]]" درباره نقش خود چنین فرمود: "من مایه [[امنیت]] اهل زمینم، چنان‌که [[ستارگان]] مایه [[امنیت]] اهل آسمان‌اند"<ref>{{متن حدیث|وَ إِنِّي لَأَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ}}؛ شیخ طوسی، الغیبه، ص۲۹۲.</ref>. نیز در نامه‌ای خطاب به [[شیخ مفید]] فرمود: "ما در رعایت حال شما کوتاهی نمی‌کنیم و یاد شما را از خاطر نبرده‌ایم که اگر جز این بود، [[گرفتاری‌ها]] به شما روی می‌‌آورد و [[دشمنان]] شما را ریشه‌کن می‌کردند"<ref>{{متن حدیث|إِنَّا غَيْرُ مُهْمَلِينَ لِمُرَاعَاتِكُمْ وَ لَا نَاسِينَ لِذِكْرِكُمْ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَنَزَلَ بِكُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَكُمُ الْأَعْدَاءُ}}؛ بحارالانوار، ج۱۳، ص۲۴۹.</ref>. از آموزه‌های مؤکد [[اهل بیت]]{{عم}} است که وجود [[انسان‌های صالح]]، باعث [[امنیت]] و رفع [[بلاها]] و [[مصائب]] از یک [[امت]] می‌‌شود؛ چنان‌که [[امام رضا]]{{ع}} خطاب به "[[زکریا بن آدم]]" که به [[دلیل]] [[رفتار]] برخی [[جاهلان]]، اجازه ترک [[شهر]] [[قم]] را درخواست کرده بود، فرمود: "چنین نکن که به [[برکت]] تو از خانواده‌ات [[بلا]] دور می‌‌شود؛ چنان‌که به [[برکت]] پدرم [[امام کاظم]]{{ع}}، [[بلا]] از [[مردم]] [[بغداد]] دور می‌‌شد"<ref>بحارالانوار، ج۴۹، ص۲۷۸.</ref>.

:::::#هر [[قدر]] [[انسان]] در دنیای [[پیشرفت]] فن‌آوری، در جلوه‌های [[زندگی مادی]]، [[رفاه]] ظاهری و ارضای خواسته‌های جسمانی خود [[غرق]] شود و از اندیشه‌های اصیل و [[فطری]] خویش فاصله بگیرد، افقی مبهم‌تر از گذشته فراروی خود مشاهده خواهد کرد، خود را تنهاتر از همیشه و جدا از واقعیت وجودی و [[معنوی]] خویش، در وادی هولناک بی‌پناهی، رها و سرگردان خواهد یافت. این احساس تنهایی و سردرگمی از یک‌سو وروبه‌رو شدن با پوچی‌های ناشی‌ از دور بودن از [[فطرت]] و [[طبیعت]] اصیل بشری، [[انسان‌ها]] را در انواع درهم‌ریختگی‌های [[فکری]] و مشکلات گوناگون روحی و [[رفتاری]] گرفتار کرده است؛ به‌گونه‌ای که او مهم‌ترین و آشکارترین ویژگی زمان را، حالت [[اضطراب]] و تنش عمومی ارائه می‌کند»<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۰۸-۱۱۲.</ref>.

::::::سرکار خانم '''[[نفیسه فقیهی مقدس]]'''، در مقاله ''«[[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]]»'' در این‌باره گفته است:

::::::«در [[فرهنگ شیعی]]، [[انتظار]]، اطمینان‌بخش و مایه [[آرامش]] انسان‌هایی است که به [[جامعه آرمانی]] [[موعود]] جهانی می‌‌اندیشند. آموزه‌های [[انتظار]] بر مبنای تصحیح رابطه [[انسان]] با [[خداوند]] [[استوار]] است، که در پی آن غایت‌اندیشی و اخرویت‌نگری مبنای فکریِ انسانِ [[منتظر]] می‌شود و او را از پوچی و بیهودگی می‌رهاند و به وی [[نشاط]] روحی عطا می‌کند. [[منتظر]] [[منجی]] می‌کوشد تا پیوند خود را با ریسمان [[متین]] و حصن حصین [[الهی]] محکم کند. او با [[آراستگی]] به زینت [[تقوا]]، خویش را از تیررس [[دام‌های شیطان]] رهانده و [[اطمینان]] [[قلب]] را با یاد [[الهی]] و دوری از [[شیطان]] به بار نشانده است. به عبارت دیگر می‌‌توان خدامحوری و [[درک]] حضور [[خداوند]] در [[زندگی]] [[انسان‌ها]] را از مهم‌ترین [[ویژگی‌های انتظار]] برشمرد.

::::::افزون بر کار ویژه غایت‌گرایانه و نقش آن در [[آرامش روانی]] [[انسان]]، در [[نصوص دینی]] [[منتظران فرج]] به [[گشایش]] در امور و رهایی از تنگناهای [[زندگی]] [[بشارت]] داده شده‌اند. بنابر منقول [[امام محمد باقر]]{{ع}} با [[سوگند]] به [[پروردگار]]، رهایی و [[گشایش]] در امور را به [[منتظران ظهور]] [[وعده]] داده‌اند و بر کسانی که به احیای [[تعالیم]] [[اهل بیت]]{{عم}} [[همت]] گمارند [[درود]] و [[رحمت]] نثار کرده‌اند»<ref>[[نفیسه فقیهی مقدس|فقیهی مقدس، نفیسه]]، [[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]]، ص ؟؟</ref>.

{{پایان جمع شدن}}