نبوت در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

*در [[تعالیم]] [[امام]] {{ع}} اجداد و نیاکان [[پیامبران]] همگی [[مؤمن]] و موحد یاد شده‌اند. [[امام]] در این زمینه می‌فرماید: [[خداوند]] نطفة [[پیامبران]] را در [[بهترین]] [[جایگاه]] به [[ودیعت]] گذارد و در [[بهترین]] مکان‌ها استقرارشان داد. از صلب کریمانه [[پدران]] به رحم [[پاک]] مادران منتقل فرمود، که هرگاه یکی از آنان درگذشت، [[پیامبری]] دیگر برای برپایی [[دین خدا]] به‌پاخاست<ref>نهج البلاغه، خطبه ۹۳</ref>.

*هم‌چنین درباره [[پاکی]] اجداد [[پیامبر اکرم]] {{صل}} می‌فرماید: گواهی می‌دهم که [[خدا]] [[عادل]] است و [[دادگر]]، و [[دادرسی]] جداکننده [[حق]] از [[باطل]]؛ و گواهی می‌دهم که [[محمد]] {{صل}} [[بنده]] و فرستاده او، سرور مخلوقات است. هرگاه آفریدگان را به دو دسته کرد، او را در [[بهترین]] آن‌ها قرار داد و در اجداد او زناکار و [[بدکاری]] نبود<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۰۵</ref>.

*دو عبارت زیر نیز درباره [[پاکی]] اجداد [[رسول اکرم]] {{ع}} مطرح شده است: قرارگاه [[پیامبر]] {{صل}} [[بهترین]] قرارگاه و محل پرورش و [[خاندان]] او شریف‌ترین پایگاه است. در معدن [[بزرگواری]] و گاهواره [[سلامت]] رشد کرد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۹۵</ref>. و نیز:  تا این‌که [[کرامت]] اعزام [[پیامبران]] از سوی [[خدای متعال]] به [[حضرت محمد]] {{صل}} رسید. نهاد وجود او را از [[بهترین]] معادن استخراج کرد و نهال وجود او را در اصیل‌ترین و عزیزترین سرزمین‌ها کاشت و آبیاری کرد. او را از همان درختی که دیگر [[پیامبران]] و امینان خود را از آن آفرید به وجود آورد. [[عترت]] او [[بهترین]] عترت‌ها و خاندانش [[بهترین]] خاندان‌ها و درخت وجودش از [[بهترین]] درختان است. در [[حرم]] امن [[خدا]] رویید و در آغوش [[خانواده]] کریمی بزرگ شد، شاخه‌های بلند آن سر به [[آسمان]] کشیدند و دست کسی به میوه آن نمی‌رسید<ref>نهج البلاغه، خطبه ۹۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 825.</ref>.

*یکی از [[ویژگی‌های انبیا]]، آشنا کردن [[مردم]] با [[حقیقت]] دنیاست. آن‌ها با معرفی صحیح [[دنیا]]، [[مردم]] را متذکر این نکته ساخته‌اند که [[دنیا]] محل ماندن و دل‌بستن نیست. [[انسان‌ها]] در حال عبور از [[دنیا]] هستند و باید برای سرای جاویدان خود توشه‌ای از [[دنیا]] برگیرند و در مسیر [[الهی]] گام بردارند. از آن‌جا که عموم [[مردم]] با [[غفلت]] از حیات اخروی، دچار [[وابستگی]] به [[دنیا]] می‌شوند، [[پیامبران]] و [[اولیای الهی]] بهره‌مندی‌های دنیوی را نسبت به نعمات اخروی ناچیز دانسته و رستن از تعلقات [[دنیایی]] را در تمام گفتار و [[رفتار]] خود مورد توجه قرار داده‌اند. [[امام]] {{ع}} در بیان برخورد [[رسول اکرم]] با جلوه‌های [[دنیا]] می‌فرماید: [[پیامبر]] {{صل}} [[دنیا]] را کوچک شمرد و در چشم دیگران آن را ناچیز جلوه داد. آن را [[خوار]] می‌شمرد و در نزد دیگران [[خوار]] و بی‌مقدار معرفی می‌فرمود می‌دانست که [[خداوند]] برای [[احترام]] به [[ارزش]] او [[دنیا]] را از او دور ساخت و آن را برای ناچیز بودنش به دیگران بخشید. [[پیامبر]] {{صل}} از جا و [[دل]] به [[دنیا]] پشت کرد و یاد آن را در دلش میراند. [[دوست]] می‌داشت که زینت‌های [[دنیا]] از چشم او دور نگه داشته شوند، تا از آن [[لباس]] فاخری تهیه نسازد یا اقامت در آن را [[آرزو]] نکند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۰۸</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 827.</ref>.

*پس از [[لزوم]] [[اقتدا]] به [[رسول خدا]] {{صل}} در مورد آن [[حضرت]] می‌فرماید: [[پیامبر]] {{صل}} از [[دنیا]] چندان نخورد که دهان را پر کند و به [[دنیا]] با گوشه چشم نگریست. دو پهلویش از تمام [[مردم]] فرورفته‌تر و شکمش از همه خالی‌تر بود. [[دنیا]] را به او نشاندادند، اما نپذیرفت و چون دانست [[خدا]] چیزی را [[دشمن]] می‌دارد آن را [[دشمن]] داشت و چیزی را که [[خدا]] [[خوار]] شمرده، آن را [[خوار]] انگاشت و چیزی را که [[خدا]] کوچک شمرده، کوچک را که [[خدا]] [[خوار]] شمردهف آن را [[خوار]] انگاشت و چیزی را که [[خدا]] کوچک شمرده، کوچک و ناچیز می‌دانست. اگر در ما نباشد جز آن‌که آنچه را [[خدا]] و پیامبرش [[دشمن]] می‌دارند، [[دوست]] بداریم یا آنچه را [[خدا]] و پیامبرش کوچک شمارند، بزرگ بداریم، برای نشان دادن [[دشمنی]] ما با [[خدا]] و [[سرپیچی]] از فرمان‌های او کافی است!<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۵۹</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 827.</ref>.

*از صفات بارز [[انبیای الهی]]، [[صبر]] و [[استقامت]] و [[ایثار]] [[جان]] و [[مال]] خویش در راه [[خداوند]] است؛ چنان صبری که تنهایی و کمی [[یاران]]، آن‌ها را بیمناک و [[ناامید]] نمی‌ساخت. [[امام]] {{ع}} درباره ایشان فرموده است: پیامبرانی که با اند بودن [[یاران]] و فراوانی انکارکنندگان، هرگز در [[انجام وظیفه]] خود کوتاهی نکردند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱</ref>. آن [[حضرت]] به تنهایی [[پیامبر اسلام]] و مشکلاتی که ایشان را احاطه کرده بود، اشاره می‌کند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 828.</ref>.

*او در راه [[رضایت]] [[حق]] هرگونه [[سختی]] و [[ناراحتی]] را در کام ریخت و جام مشکلات و ناگواری‌ها را سرکشید، روزگاری [[خویشاوندان]] او به [[دورویی]] و [[دشمنی]] پرداختند و بیگانگان در [[کینه‌توزی]] و [[دشمنی]] با او متحد شدند. [[اعراب]] برای [[نبرد]] با [[پیامبر]] عنان گیسختند و با تازیانه بر مرکب‌ها نواختند و از هر سو گرد آمدند و از دورترین سرزمین و فراموش شده‌ترین نقطه‌ها، [[دشمنی]] خود را با [[پیامبر]] {{صل}} فرمود آوردند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۸۵</ref>. با این شرایط وحشتناک، [[پیامبر اسلام]] در کانون [[نبرد]] قرار داشت و [[پناه]] [[مسلمانان]] در بحبوحه [[مبارزات]] بود<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 828.</ref>.

*در [[نهج البلاغه]]، درباره دوری از [[کبر]] و بیان [[فروتنی]] [[انبیای الهی]] آمده است: اگر [[خدا]] [[تکبر]] ورزیدن را اجازه می‌فرمود، حتماً به [[بندگان]] مخصوص خود یعنی [[پیامبران]] و [[امامان]] {{ع}} اجازه [[تکبر]] می‌داد، در صورتی که [[خدای متعال]] [[تکبر]] و [[خودپسندی]] را نسبت به آنان [[ناپسند]] و [[تواضع]] و [[فروتنی]] را برای آنان پسندید. از این‌رو ایشان چهره بر [[زمین]] می‌گذاردند و صورت‌ها بر [[خاک]] می‌مالیدند و در برابر [[مؤمنان]] [[فروتنی]] می‌کردند و خود از قشر [[مستضعف]] [[جامعه]] بودند که [[خدا]] آن‌ها را با [[گرسنگی]] آزمود، به [[سختی]] و [[بلا]] گرفتارشان کرد، با [[ترس]] و [[بیم]] امتحانشان فرمود و با مشکلات فراوان خالصشان گردانید<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 828.</ref>.

*در مورد [[رسول خدا]] {{صل}} می‌فرماید: و همانا [[پیامبر]] {{صل}} روی [[زمین]] می‌نشست و [[غذا]] می‌خورد و چون برده، ساده می‌نشست، با دست خود کفش خود را وصله می‌زد، جامه خود را با دست خود می‌دوخت، بر الاغ برهنه می‌نشست و دیگری را پشت‌سر خویش سوار می‌کرد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۵۹</ref>. این عبارات، گویای نهایت [[تواضع]] [[رسولان الهی]] و اجتناب ایشان از [[تکبر]] است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 828.</ref>.

*[[افراط و تفریط]] همواره موجب [[انحراف]] [[انسان]] از مسیر [[حق]] است. از این‌رو، [[رفتار]] [[پیامبران]] در جهات گوناگون [[زندگی]] براساس [[میانه‌روی]] بوده است: راه و رسم [[پیامبر]] {{صل}} [[اعتدال]]، [[روش زندگی]] او صحیح، سخنانش روشنگر [[حق]] و [[باطل]] و [[حکم]] او عادلانه بود<ref>نهج البلاغه، خطبه ۹۳ و نیز خطبه ۱۸۶</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 828.</ref>.

*مهم‌ترین دستاورد [[بعثت انبیا]] یادآوری شناخت‌های درونی و ارجاع [[انسان‌ها]] به وجدانیاتشان است. از مهم‌ترین موضوعاتی که در [[آموزه‌های اسلامی]] ریشه در [[معرفت]] فطری [[انسان]] دارد، [[معرفت]] [[خدای متعال]] است<ref>{{متن قرآن|فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ}}؛ سوره روم، آیه ۳۰ و تفسیر این آیه شریفه؛ صدوق، التوحید، ۳۲۸ و ۳۲۹</ref>. با این حال، [[معارف فطری]] در معرض نسیان قرار دارند؛ از این‌رو [[خدای متعال]] [[پیامبران]] را به‌عنوان یادآورنده ارسال می‌کند<ref>{{متن قرآن|فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنتَ مُذَكِّرٌ }}؛ سوره غایشه، آیه ۲۱</ref>. این موضوع مهم در سخنان [[حضرت امیر]] جلوه‌های تابناکی دارد. در [[خطبه]] اول [[نهج البلاغه]] آمده است: آن‌گاه که بیشتر [[مردم]] [[پیمان]] [[خدا]] را نادیده انگاشتند و [[حق]] [[پروردگار]] را نشناختند و در کنار او به [[خدایان دروغین]] روی آوردند و [[شیطان]] [[مردم]] را از [[معرفت خدا]] بازداشت و از [[پرستش]] او جدا کرد، [[خداوند]] پیامبرانش را در میان آن‌ها [[مبعوث]] کرد و پی‌درپی [[رسولان]] خود را به‌سوی آنان فرستا تا [[پیمان]] [[فطرت]] را از آنان مطالبه کنند و [[نعمت]] فراموش‌شده را به یادشان آورند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 829.</ref>.

*[[قرآن کریم]]، [[تعلیم و تزکیه]] [[انسان‌ها]] را از ثمرات [[بعثت]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} برشمرده است<ref>{{متن قرآن|لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولاً مِّنْ أَنفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُواْ مِن قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُّبِينٍ}}؛ سوره آل عمران، آیه ۱۶۴ و {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الأُمِّيِّينَ رَسُولا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُوا مِن قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُّبِينٍ}}؛ سوره جمعه، آیه ۲</ref>. این دو موضوع در [[روایات نبوی]] نیز مطرح شده است، چنان‌که در [[حدیث]] مشهوری [[بعثت]] خود را برای به‌وجود آوردن [[مکارم اخلاق]] بیان فرموده‌اند. [[امام]] {{ع}} درباره آموزه‌های [[اخلاقی]] [[رسول اکرم]] {{ص}} می‌فرماید: [[پیامبر]] {{صل}} هر روز برای من از [[اخلاق]] خود درسی برپا می‌داشت و مرا به [[پیروی]] از آن [[فرمان]] می‌داد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 829.</ref>.

*هم‌چنین درباره ثمرات [[علمی]] و [[اخلاقی]] [[بعثت]] نبی‌اکرم {{صل}} بیان داشته‌اند: [[خداوند]] [[پیامبر]] {{صل}} را برانگیخت، در حالی‌که از [[عرب]] کسی کتابی نخوانده بود و دعوی [[پیامبر]] نکرده بود. [[رسول خدا]] {{صل}} [[مردم]] را به راهی که [[شایسته]] [[مقام]] انسانی آن‌هاست [[هدایت]] کرد و در جایی که باید، نشاند و به [[رستگاری]] رساند، تا آن‌که کارشان [[استوار]] و جمعیتشان پایدار شد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۳۳؛ نیز نک: خطبه ۱۰۵</ref>. این شواهد [[گواه]] آن است که رشد [[علمی]] و [[اخلاقی]] [[جوامع]] از ثمرات مهم [[بعثت پیامبران]] است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 830.</ref>.

*[[امام]] {{ع}}، چگونگی [[امتحان]] [[بندگان]] را به‌واسطه [[پیامبران]]، چنین بیان می‌فرماید: [[پیامبران]] [[انسان‌ها]] را با زبان [[راستی]] به راه [[حق]] فراخواندند. [[آگاه]] باشید که [[خداوند]] [به وسیله [[انبیاء]]] از درون [[بندگان]] پرده بر می‌گیرد، نه آن‌که بر [[اسرار]] پوشیده آنان [[آگاه]] نیست و بر آنچه در سینه‌ها نهفته دارند بی‌خبر است، بلکه می‌خواهد آنان را [[آزمایش]] کند تا معلوم شود کدام‌یک از ایشان [[اعمال]] [[نیکو]] انجام می‌دهد و [[پاداش]] برابر [[نیکوکاری]] و [[کیفر]] مکافات، درخور [[بدی‌ها]] باشد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۴۴</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 830.</ref>.

*جمله پایانی این [[کلام]]، حاکی از آن است که معلوم شدن احوال [[بندگان]] نه برای [[خداوند متعال]]، بلکه برای خود [[بندگان]] است تا استحقاق آن‌ها برای [[پاداش]] و [[عذاب]] [[آشکار]] شود و برای کسی توهم [[ظلم]] و [[تبعیض]] ایجاد نشود. ان [[حضرت]] درباره کار سخت [[مستکبران]] و دنیازدگان در برابر [[امتحان]] فرموده است: پس همانا [[خداوند سبحان]] [[بندگان]] [[متکبر]] را با [[دوستان]] خود که در چشم آن‌ها ناتوان‌اند می‌آزماید.. اگر [[پیامبران الهی]] دارای چنان قدرتی بودند که [[مخالفت]] با آنان امکان نمی‌داشت و [[توانایی]] و عزتی می‌داشتند که هرگز مغلوب نمی‌شدند و [[سلطنت]] و [[حکومتی]] می‌داشتند که همه چشم‌ها به سوی آنان بود و [[مردم]] از راه‌های دور بار سفر به سوی آنان می‌بستند، در این حال [[مردم]] اندرزهایشان را آسان‌تر می‌پذیرفتند و در برابر آنان کمتر سرکشی می‌کردند و از روی [[ترس]] یا علاقه‌ای که به مادیات داشتند، [[تظاهر]] به [[ایمان]] می‌کردند. در آن صورت نیت‌های خالصانه و غیرخالصانه با هم آمیخته می‌شد و اهداف غیرالهی در ایمانشان راه می‌یافت و با انگیزه‌های گوناگون به سوی نیکی‌ها می‌شتافتند. اما [[خدای متعال]] [[اراده]] فرمود که [[پیروی]] از [[پیامبران]] و [[تصدیق]] [[کتب آسمانی]] و [[فروتنی]] در [[عبادت]] و [[تسلیم]] در برابر [[فرمان خدا]] و [[تسلیم]] [[طاعت]] [[خدا]] شدن با [[نیت]] [[خالص]]، تنها برای [[خدا]] صورت پذیرد و اهداف غیرخدایی در آن راه نیابد که هر مقدار [[آزمایش]] و مشکلات بزرگ‌تر باشد، [[ثواب]] و [[پاداش]] نیز بزرگ‌تر خواهد بود<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۴۴</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 831.</ref>.

*[[انبیا]] {{عم}} برای سوق دادن [[انسان‌ها]] به‌سوی [[کمالات انسانی]]، آنان را از ویژگی‌های [[دنیا]] و آفات دل‌بستگی به [[دنیا]] [[آگاه]] می‌کردند. [[حضرت امیر]] {{ع}} این موضوع را از ثمرات [[ارسال رسولان]] بیان داشته‌اند، چنان‌که می‌فرماید: [[خداوند]] [[دنیا]] را مسکن مخلوقات برگزید و [[پیامبران]] خود را برای [[هدایت]] [[جن]] و انس فرستاد تا [[دنیا]] را آن‌گونه که هست به آن‌ها بشناسانند و از زیان‌های [[دنیا]] بر حذر دارند و با مطرح کردن مثل‌ها، [[عیوب]] [[دنیا پرستی]] را نشان دهند و آنچه را که مایه [[عبرت]] است، تذکر دهند؛ از اسباب تندرستی و [[بیماری]]، از [[حلال]] و [[حرام]] [[دنیا]] و آنچه را که [[خداوند]] برای [[بندگان]] اطاعت‌کننده و نافرمان آماده کرده، یعنی [[بهشت]] و [[جهنم]] و [[تکریم]] و [[تحقیر]]، بازگو کنند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۸۲</ref>. این بیانات به‌خوبی نقش [[انبیای الهی]] در دریافت [[بینش]] صحیح [[انسان‌ها]] نسبت به [[دنیا]] و جلب توجه آن‌ها به سرای ابدی را [[آشکار]] می‌سازد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 831.</ref>.

*[[حضرت امیر]] {{ع}} در خطبه‌های گوناگون، به بیان اوضاع [[جوامع بشری]] در عصر [[بعثت انبیا]] {{ع}} و به خصوص [[پیامبر خاتم]] {{صل}} پرداخته‌اند. در پاره‌ای از این عبارات، [[اختلافات]] و چنددستگی [[اعراب جاهلی]] را به احوال پریشان امت‌های پیشین [[تشبیه]]  یک‌دلی و [[انسجام]] [[اجتماعی]] را از دستاوردهای مهم [[رسالت]] [[پیامبران]] معرفی کرده‌اند، چنان‌که درباره عملکرد [[رسول اکرم]] {{صل}} می‌فرمایند: [[خداوند متعال]] به‌وسیله [[پیامبر اکرم]]، شکاف‌های [[اجتماعی]] را به وجدت تبدیل کرد و [[کینه‌ها]] را از بین برد و فاصله‌ها را به هم پیوند داد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۲۲ و نیز خطبه ۱۴۱</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 831.</ref>.

*[[حضرت امیر]] {{ع}} با اشاره به اوضاع وخیم [[زندگی]]  [[اعراب]] [[پیش از بعثت]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۶</ref>. به آثار [[بعثت]] و بهبود و تغییر وضع [[زندگی]] [[مردم]] اشاره می‌کند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۳۴</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 832.</ref>.

*[[امام]] {{ع}} در این زمینه فرموده‌اند: [[خداوند]] [[پیامبران]] را با اختصاص [[وحی]] خود به آنان برانگیخت و [[پیامبران]] را [[حجت]] خود بر [[بندگان]] قرار داد، تا جای عذری برای کسی باقی نماند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۴۴</ref>. و نیز درباره [[رسالت]] [[نبی اکرم]] فرموده‌اند: [[خداوند]] [[پیامبر اکرم]] را فرستاد تا فرمان‌های [[خدا]] را [[اجرا]] کند و بر [[مردم]] [[حجت]] را تمام گرداند و آن‌ها را در برابر [[اعمال]] ناروا بترساند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۲</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 832.</ref>.