اهل سنت: تفاوت میان نسخه‌ها

==مقدمه==

*این گروه که [[اکثریت]] [[مسلمانان]] را تشکیل می‌دهند، در مسائل [[فقهی]] و [[فتوا]] به چهار [[فرقه]] و [[مذهب]] تقسیم می‌شوند و پیرو چهار پیشوای خود، [[ابو حنیفه]]، مالک، [[شافعی]] و [[احمد بن حنبل|ابن حنبل‌اند]] و ازاین‌رو به آنان [[حنفی]]، [[مالکی]]، [[شافعی]] و [[حنبلی]] گفته می‌شود. گاهی از آنان به [[اهل سنت]] و [[جماعت]] هم یاد می‌شود. بر خلاف نام و عنوانشان، نه اهل سنّت‌اند، نه [[اهل جماعت]]؛ زیرا در عمل و در ماجرای [[سقیفه]]، برخلاف [[دستور خدا]] و [[پیامبر|رسول]] دربارۀ [[جانشینی امیر مؤمنان علی]]{{ع}} عمل کردند و [[بیعت روز غدیر]] را زیرپا گذاشتند و برای [[منافع دنیوی]] و تأمین [[ریاست‌طلبی]] خود، [[سنّت‌شکنی]] و [[بیعت‌شکنی]] کردند و با [[کشمکش|کشمکشی]] که بر سر [[خلافت]] پیش آوردند و تخلّفی که از [[دستور پیامبر]] انجام دادند، اولین بذر [[اختلاف]] و ضدّ [[جماعت]] و [[وحدت]] را در [[امّت اسلامی]] پدید آوردند. اگر [[اهل سنّت]]، خود را پیرو [[سنت پیامبر]] می‌دانند، نادرست است، چون عملا مقیّد به آن نبودند و نیستند، نه سرانشان، نه پیروانشان. با عمل به [[رأی]] و [[مخالفت]] با [[آیۀ قرآن]] و [[نص]] و [[نصب صریح پیامبر]] دربارۀ [[خلیفه]] و [[جانشین]] خود، چگونه می‌توان دم از [[اهل سنت]] زد؟ [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} یک [[عمر]] در صدها مورد، [[برتری امیر مؤمنان علی]]{{ع}} را بر همه و در همۀ [[فضایل]] و [[وصایت]] و [[خلافت]] و [[امامت]] او را بیان کرد و در [[غدیر خم]] هم او را به [[ولایت بر مسلمین]] [[نصب]] کرد و [[قرآن]] و [[عترت]] را دو ثقل و وزنه‌ای دانست که از هم جدایی‌ناپذیرند و [[امّت]] را به [[اطاعت از علی]]{{ع}} فراخواند. چگونه [[پیروان]] [[سقیفه]] و [[سنّت‌شکنان]] [[قریش]] و همۀ [[پیروان]] این [[مذهب]]، خود را [[اهل سنّت]] می‌دانند؟ درواقع، [[اهل سنّت]] [[راستین]] که [[گوش به فرمان]] [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} و [[مطیع]] [[امر]] او بودند و هستند، شیعیان‌اند<ref>به کتاب سودمند و روشنگر دکتر محمّد تیجانی به نام الشیعة هم اهل السنّه مراجعه کنید، نشر شمس المشرق بیروت، ۱۴۱۳ ق. این کتاب به فارسی نیز ترجمه شده است، به نام اهل سنت واقعی از سیّد محمّد جواد مهری</ref>، چون به [[امامت اهل بیت]]{{عم}} [[عقیده]] دارند و [[اطاعت اولی الأمر]] را به امر [[قرآن]] لازم می‌دانند و به [[سنّت قولی]] و [[سنّت عملی|عملی]] و [[سنّت تقریری|تقریری]] [[پیامبر]] پای‌بندند. و چه زیباست این سخن که [[شیعه]] سنّی‌ترین [[مذاهب اسلام]] است و مگر [[تشیّع]]، چیزی جز [[پیروی]] از [[سنّت نبوی]] است؟ و مگر معنای تسنّن، جز پای‌بندی به [[سنّت حضرت رسول]] است؟ پس چه‌کسی [[شیعه]] و [[اهل سنّت]] است؟ عمل‌ها و مواضع نشان می‌دهد. به قول [[شهید]] پاک‌نژاد: این چه سقیفه‌ای است؟ چه کسانی آن را تشکیل داده‌اند؟ چرا نفراتی خودسر در آن به فعالیت پرداخته‌اند؟ [[نصّ]] کتاب است یا [[سنّت]] [[رسول]] یا کودتای [[سیاسی]]؟ آیا یک [[سیستم]] [[الهی]] بر آن [[حاکم]] است؟ مقصود از تشکیل آن چیست؟ [[دست]] یافتن به چه قصه و چه اجرایی؟<ref>مظلومی‌گمشده در سقیفه، ص ۱۰</ref> [[اهل سنّت]]، همانگونه که به مذاهبی گفته می‌شود که در مقابل [[شیعه امامیه]] قرار دارد، معنای دیگری هم دارد، یعنی در مقابل اهل [[بدعت]]. این اصطلاح، در میان [[شیعه]] و [[سنّی]] رایج است و سنت‌گرایان مقابل بدعتگذاران قرار می‌گیرید. البته [[اهل سنّت]] به آنان که به [[سنّت شیخین]] ([[ابوبکر]] و [[عمر]]) معتقدند نیز گفته می‌شود، چیزی که [[شیعه]] بدان [[اعتقاد]] ندارد و [[امام علی|امیر مؤمنان]] در [[شورای خلافت]]، عمل به [[قرآن]] و [[سنت پیامبر]] را می‌پذیرفت، ولی [[سنّت]] [[شیخین]] را نه. به [[پیروان]] خط [[فکری]] [[شیعه]] نیز ازاین‌رو روافض گفته می‌شود که [[سنت شیخین]] و [[خلافت غیر معصوم]] را ردّ می‌کنند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۶۱.</ref>.

*[[فرقه‌های کلامی]] اهل سنت متعدد است که دو [[فرقه]] اصلی و محوری آن عبارتند از "[[معتزله]]" و "[[اشاعره]]"؛ هرچند گرایش‌های [[اعتقادی]] مانند "[[خوارج]]"، "[[مرجئه]]" و "[[قدریه]]" در یک گستره مفهومی عام، زیرمجموعه اهل سنت به حساب می‌‌آید<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۸۳.</ref>.

 

*[[سنت]] در نگاه اهل سنت قول، فعل و تقریر [[پیامبر]]{{صل}}، و نزد [[شیعه]] قول، فعل و تقریر [[معصوم]] به‌عنوان یکی از [[ادله]] [[استنباط]] [[احکام شرعی]] است<ref>مصاحب، دایرة‌المعارف فارسی، مدخل سنت.</ref>. تا قرن اول، [[صحابه]] [[احادیث]] [[پیامبر]]{{صل}} را [[نقل]] می‌‌کردند و [[مرجع]] [[نقل]] [[حدیث]] برای [[تابعین]] بودند.

*در مواردی که سخنی از [[قرآن]] یا [[پیامبر]]{{صل}} درباره آن وجود نداشت و باعث [[اختلاف]] گردیده بود نیز [[تابعین]] آرای [[صحابه]] را به عنوان مستند خود پذیرفتند. به همین ترتیب نظر [[تابعین]] برای تابعینِ [[تابعین]] [[حجت]] بود که از این اقوال و فتاوا به عنوان "اثر" یاد می‌‌شد و از نظر اعتبار، آنها را پس از [[حدیث نبوی]] قرار دادند. ازاین‌رو در قرن دوم به [[محدثان]] "[[اصحاب]] اثر" می‌‌گفتند.

 

*شاید به [[سختی]] بتوان به وجوه اشتراک دقیقی در [[مباحث اعتقادی]] میان تمام فرق و [[مذاهب]] اهل سنت دست پیدا کرد. ابن‌خلدون [[اصول اعتقادی]] مشترک اهل سنت را شش اصل تعریف می‌‌کند؛ [[اعتقاد]] به [[خدا]]، [[فرشتگان]]، [[کتاب آسمانی]]، [[رسولان الهی]]، [[روز قیامت]] و [[تقدیر الهی]]<ref>ابن‌خلدون، مقدمه، ص۴۶۲.</ref>. البته مسئله [[خلفا]] را نیز می‌‌توان به عنوان یک محور اشتراکی مطرح کرد؛ اما واقعیت این است که اهل سنت مانند [[شیعیان]] مسئله [[جانشینی پیامبر]]{{صل}} را یک موضوع [[سیاسی]] - [[اجتماعی]] می‌‌دانند، نه یک اصل بنیادین [[اعتقادی]]<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۸۵.</ref>.