توحید در قرآن: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'وسیله' به 'وسیله'
جز (جایگزینی متن - 'وسیله' به 'وسیله') |
|||
خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
#'''[[توکل]] و [[اعتماد به خدا]]:''' هنگامی که اسباب ظاهری به [[موحدان]] پشت میکند و همه درها را بر روی خویش روی بسته میبینند، [[امید]] خود را از دست نمیدهند و به خدای یگانه [[اعتماد]] میکنند که بر همه موجودات و سراسر هستی "[[عرش]]" [[سلطه]] دارد، از این رو [[خداوند]] به [[پیامبر]] خویش میفرماید: اگر آنان "[[منافقان]]"<ref>منهج الصادقین، ج ۴، ص ۳۳۸.</ref> روی گرداندند، نگران مباش و بگو: [[خداوند]] مرا [[کفایت]] میکند، هیچ معبودی جز او نیست. بر او [[توکل]] میکنم که صاحب [[عرش]] بزرگ است: {{متن قرآن|فَإِن تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ }}<ref> پس اگر رو بگردانند بگو: خداوندی که خدایی جز او نیست مرا بس؛ بر او توکّل دارم و او پروردگار اورنگ سترگ (فرمانفرمایی جهان) است؛ سوره توبه، آیه: ۱۲۹.</ref>. [[توکل]] از لوازم و آثار [[توحید افعالی]] است<ref>اطیب البیان، ج ۶، ص ۳۴۰.</ref>، زیرا وقتی [[انسان]] [[یقین]] کند که [[تدبیر امور]] و حوادث [[جهان]] به [[اراده]] [[پروردگار]] است و هیچ موجودی در [[شئون]] و آثار خود مستقل نیست، زمام امور خویش را به دست [[خدا]] میسپرد و در عین جدّیت و تلاش، بر [[نیروی غیبی]] [[اعتماد]] میکند و [[صلاح]] خود را از [[پروردگار]] میخواهد<ref>انوار درخشان، ج ۷، ص ۲۲۸.</ref><ref>[[حسن رمضانی|رمضانی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۹، ص۷۲ - ۱۱۵.</ref>. | #'''[[توکل]] و [[اعتماد به خدا]]:''' هنگامی که اسباب ظاهری به [[موحدان]] پشت میکند و همه درها را بر روی خویش روی بسته میبینند، [[امید]] خود را از دست نمیدهند و به خدای یگانه [[اعتماد]] میکنند که بر همه موجودات و سراسر هستی "[[عرش]]" [[سلطه]] دارد، از این رو [[خداوند]] به [[پیامبر]] خویش میفرماید: اگر آنان "[[منافقان]]"<ref>منهج الصادقین، ج ۴، ص ۳۳۸.</ref> روی گرداندند، نگران مباش و بگو: [[خداوند]] مرا [[کفایت]] میکند، هیچ معبودی جز او نیست. بر او [[توکل]] میکنم که صاحب [[عرش]] بزرگ است: {{متن قرآن|فَإِن تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ }}<ref> پس اگر رو بگردانند بگو: خداوندی که خدایی جز او نیست مرا بس؛ بر او توکّل دارم و او پروردگار اورنگ سترگ (فرمانفرمایی جهان) است؛ سوره توبه، آیه: ۱۲۹.</ref>. [[توکل]] از لوازم و آثار [[توحید افعالی]] است<ref>اطیب البیان، ج ۶، ص ۳۴۰.</ref>، زیرا وقتی [[انسان]] [[یقین]] کند که [[تدبیر امور]] و حوادث [[جهان]] به [[اراده]] [[پروردگار]] است و هیچ موجودی در [[شئون]] و آثار خود مستقل نیست، زمام امور خویش را به دست [[خدا]] میسپرد و در عین جدّیت و تلاش، بر [[نیروی غیبی]] [[اعتماد]] میکند و [[صلاح]] خود را از [[پروردگار]] میخواهد<ref>انوار درخشان، ج ۷، ص ۲۲۸.</ref><ref>[[حسن رمضانی|رمضانی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۹، ص۷۲ - ۱۱۵.</ref>. | ||
#'''[[صبر]]، [[رضا]] و [[تسلیم]]:''' بر اساس [[توحید افعالی]] هیچ مصیبتی رخ نمیدهد مگر به [[اذن]] [[خدا]]. [[قرآن کریم]] در [[آیه]] ۱۱ [[سوره]] تغابن به این [[حقیقت]] تصریح و سپس تأکید میکند که هرکس به [[خدا]] [[ایمان]] دارد، [[خداوند]] [[قلب]] او را [[هدایت]] میکند: {{متن قرآن|مَا أَصَابَ مِن مُّصِيبَةٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَّهِ وَمَن يُؤْمِن بِاللَّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ }}<ref> هیچ بلایی (به کسی) نمیرسد مگر به اذن خداوند و هر کس به خداوند ایمان آورد (خداوند) دلش را راهنمایی میکند و خداوند به هر چیزی داناست؛ سوره تغابن، آیه:۱۱.</ref>. این مژدهای است به [[اهل]] [[ایمان]] که هرکس به اصول [[توحید]] به ویژه [[توحید افعالی]] [[معتقد]] باشد [[پروردگار]] [[قلب]] او را [[هدایت]] میکند و هنگام ورود [[مصیبتها]] و بروز [[ناملایمات]]، به او [[صبر]] میدهد<ref>انوار درخشان، ج ۱۶، ص ۴۰۷.</ref>. وقتی [[انسان]] [[ایمان]] میآورد که [[مصائب]] به [[اذن]] خدایند و درمی یابد که [[صلاح]] او در چیزی است که برایش پیش میآید، در پیشآمدهای ناگوار [[بیتابی]] نمیکند و به [[قضای الهی]] [[رضا]] میدهد و [[خدا]] نیز او را به [[مقام]] [[رضا]] و [[تسلیم]] راه مینماید<ref>تفسیر جامع، ج ۷، ص ۱۷۱؛ حجة التفاسیر، ج ۷، ص ۳۲.</ref>. در وجه [[نزول]] [[آیه]] یاد شده آوردهاند که برخی [[کافران]] [[مکه]] [[اسلام]] نمیآوردند، چون میدانستند که اگر [[مسلمان]] شوند ناچارند مانند دیگر [[مسلمانان]] به [[حبشه]] [[هجرت]] کنند و در این صورت، اگر [[زن]] و [[فرزند]] خود را در [[مکه]] رها کنند، بیسرپرست میمانند و اگر آنها را با خود ببرند، به سختیهای [[غربت]] دچار میشوند. در این فضا [[خداوند]] [[آیه]] یاد شده را نازل کرد<ref>حجة التفاسیر، ج ۷، ص ۳۲.</ref>. برخی گفتهاند: مراد از هدایتِ [[قلب]] در [[آیه]] آن است که هنگام حوادث ناگوار [[دل]] [[انسان]] [[موحّد]] در پرتو [[توحید]] به این [[حقیقت]] میرسد که هر حرکت و سکونی و هر فاعل وقابلی در سایه [[اذن]] و [[مشیت الهی]] است و بیعلم و [[مشیت]] [[خدا]]، فاعل یا قابلی نیست و [[علم]] ومشیت [[الهی]] [[خطا]] نمیکند و قضایش رد نمیشود و توجه به این [[حقیقت]] [[قلب]] را [[آرامش]] میبخشد. [[مؤمن]] در این حال [[یقین]] دارد که اسباب ظاهری در پدید آوردن حوادث، مستقل نیستند و زمام [[اختیار]] آنها به دست خدایی [[حکیم]] است که بیمصلحت حادثهای را پدید نمیآورد<ref>المیزان، ج ۱۹، ص ۳۰۴.</ref><ref>[[حسن رمضانی|رمضانی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۹، ص۷۲ - ۱۱۵.</ref>. | #'''[[صبر]]، [[رضا]] و [[تسلیم]]:''' بر اساس [[توحید افعالی]] هیچ مصیبتی رخ نمیدهد مگر به [[اذن]] [[خدا]]. [[قرآن کریم]] در [[آیه]] ۱۱ [[سوره]] تغابن به این [[حقیقت]] تصریح و سپس تأکید میکند که هرکس به [[خدا]] [[ایمان]] دارد، [[خداوند]] [[قلب]] او را [[هدایت]] میکند: {{متن قرآن|مَا أَصَابَ مِن مُّصِيبَةٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَّهِ وَمَن يُؤْمِن بِاللَّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ }}<ref> هیچ بلایی (به کسی) نمیرسد مگر به اذن خداوند و هر کس به خداوند ایمان آورد (خداوند) دلش را راهنمایی میکند و خداوند به هر چیزی داناست؛ سوره تغابن، آیه:۱۱.</ref>. این مژدهای است به [[اهل]] [[ایمان]] که هرکس به اصول [[توحید]] به ویژه [[توحید افعالی]] [[معتقد]] باشد [[پروردگار]] [[قلب]] او را [[هدایت]] میکند و هنگام ورود [[مصیبتها]] و بروز [[ناملایمات]]، به او [[صبر]] میدهد<ref>انوار درخشان، ج ۱۶، ص ۴۰۷.</ref>. وقتی [[انسان]] [[ایمان]] میآورد که [[مصائب]] به [[اذن]] خدایند و درمی یابد که [[صلاح]] او در چیزی است که برایش پیش میآید، در پیشآمدهای ناگوار [[بیتابی]] نمیکند و به [[قضای الهی]] [[رضا]] میدهد و [[خدا]] نیز او را به [[مقام]] [[رضا]] و [[تسلیم]] راه مینماید<ref>تفسیر جامع، ج ۷، ص ۱۷۱؛ حجة التفاسیر، ج ۷، ص ۳۲.</ref>. در وجه [[نزول]] [[آیه]] یاد شده آوردهاند که برخی [[کافران]] [[مکه]] [[اسلام]] نمیآوردند، چون میدانستند که اگر [[مسلمان]] شوند ناچارند مانند دیگر [[مسلمانان]] به [[حبشه]] [[هجرت]] کنند و در این صورت، اگر [[زن]] و [[فرزند]] خود را در [[مکه]] رها کنند، بیسرپرست میمانند و اگر آنها را با خود ببرند، به سختیهای [[غربت]] دچار میشوند. در این فضا [[خداوند]] [[آیه]] یاد شده را نازل کرد<ref>حجة التفاسیر، ج ۷، ص ۳۲.</ref>. برخی گفتهاند: مراد از هدایتِ [[قلب]] در [[آیه]] آن است که هنگام حوادث ناگوار [[دل]] [[انسان]] [[موحّد]] در پرتو [[توحید]] به این [[حقیقت]] میرسد که هر حرکت و سکونی و هر فاعل وقابلی در سایه [[اذن]] و [[مشیت الهی]] است و بیعلم و [[مشیت]] [[خدا]]، فاعل یا قابلی نیست و [[علم]] ومشیت [[الهی]] [[خطا]] نمیکند و قضایش رد نمیشود و توجه به این [[حقیقت]] [[قلب]] را [[آرامش]] میبخشد. [[مؤمن]] در این حال [[یقین]] دارد که اسباب ظاهری در پدید آوردن حوادث، مستقل نیستند و زمام [[اختیار]] آنها به دست خدایی [[حکیم]] است که بیمصلحت حادثهای را پدید نمیآورد<ref>المیزان، ج ۱۹، ص ۳۰۴.</ref><ref>[[حسن رمضانی|رمضانی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۹، ص۷۲ - ۱۱۵.</ref>. | ||
#'''دفع و رفع [[بدیها]]:''' [[توحید]] حسنهای است که همه [[بدیها]] و پلیدیها را دفع میکند و اگر [[بدی]] و [[پلیدی]] [[فرصت]] بروز یابد، با وجود [[توحید]] از میان میرود، زیرا اساس کژیهای [[اخلاقی]] و [[رفتاری]] [[انسان]] [[ظلمت]] [[شرک]] است که با [[نور]] [[توحید]] از صحنه [[زندگی]] محو میگردد. [[قرآن کریم]] گروهی از [[اهل کتاب]] را که به [[اسلام]] گرویدند، میستاید و میفرماید: اینان [[بدی]] را با [[نیکی]] دفع میکنند: {{متن قرآن|وَلَكِنَّا أَنشَأْنَا قُرُونًا فَتَطَاوَلَ عَلَيْهِمُ الْعُمُرُ وَمَا كُنتَ ثَاوِيًا فِي أَهْلِ مَدْيَنَ تَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِنَا وَلَكِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ}}<ref> ولی ما نسلهایی پدید آوردیم که زمانی دراز بر آنان گذشت و تو در میان مردم مدین ساکن نبودی تا آیات ما را بر آنان بخوانی ولی ما فرستنده (ی تو به پیامبری) بودیم؛ سوره قصص، آیه: ۴۵.</ref> شماری از [[مفسران]] "[[حسنه]]" را در این [[آیه]] به [[توحید]] و "[[سیئه]]" را به [[شرک]] [[تفسیر]] کرده<ref>منهج الصادقین، ج ۷، ص ۱۱۲؛ الجدید، ج ۵، ص ۲۹۳؛ تفسیر اثنی عشری، ج ۱۰، ص۱۵۵-۱۵۶.</ref> و برخی افزودهاند همانگونه که [[اسلام]] پلیدیهای گذشته را جبران میکند، [[توحید]] [[شرک]] را محو میکند<ref>الجدید، ج ۵، ص ۲۹۳.</ref>. و با محو [[شرک]] اساس [[بدیها]] برچیده میشود. گروهی دیگر از [[مفسران]] "[[حسنه]]" و "[[سیئه]]" را به مطلق [[نیکی]] و [[بدی]] معنا کرده و در بیان [[آیه]] یادشده گفتهاند: اینان با [[نیکیها]]، [[بدیها]] را دفع میکنند؛ یعنی با گفتار [[نیکو]]، سخنان [[زشت]] را و با معروف، منکر را و با [[حلم]] [[جهل]] [[جاهلان]] را و با [[محبت]]، [[کینهتوزی]] را و با پیوند، [[قطع]] رابطه را دفع میکنند<ref>اطیب البیان، ج ۱۰، ص ۲۵۳؛ تفسیر خسروی، ج ۶، ص ۳۷۲؛ نمونه، ج ۱۶، ص ۱۰۶.</ref>. همچنین برخی درباره [[آیه]] {{متن قرآن|ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَصِفُونَ }}<ref> بدی را با روشی که نیکوتر است دور کن؛ ما به آنچه وصف میکنند داناتریم؛ سوره مؤمنون، آیه: ۹۶.</ref> گفتهاند که مراد از عبارت{{متن قرآن|ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ }} کلمه [[توحید]] و مقصود از {{متن قرآن|السَّيِّئَةَ }} [[شرک]] است و [[پیامبر]]{{صل}} [[مأمور]] شد تا به | #'''دفع و رفع [[بدیها]]:''' [[توحید]] حسنهای است که همه [[بدیها]] و پلیدیها را دفع میکند و اگر [[بدی]] و [[پلیدی]] [[فرصت]] بروز یابد، با وجود [[توحید]] از میان میرود، زیرا اساس کژیهای [[اخلاقی]] و [[رفتاری]] [[انسان]] [[ظلمت]] [[شرک]] است که با [[نور]] [[توحید]] از صحنه [[زندگی]] محو میگردد. [[قرآن کریم]] گروهی از [[اهل کتاب]] را که به [[اسلام]] گرویدند، میستاید و میفرماید: اینان [[بدی]] را با [[نیکی]] دفع میکنند: {{متن قرآن|وَلَكِنَّا أَنشَأْنَا قُرُونًا فَتَطَاوَلَ عَلَيْهِمُ الْعُمُرُ وَمَا كُنتَ ثَاوِيًا فِي أَهْلِ مَدْيَنَ تَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِنَا وَلَكِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ}}<ref> ولی ما نسلهایی پدید آوردیم که زمانی دراز بر آنان گذشت و تو در میان مردم مدین ساکن نبودی تا آیات ما را بر آنان بخوانی ولی ما فرستنده (ی تو به پیامبری) بودیم؛ سوره قصص، آیه: ۴۵.</ref> شماری از [[مفسران]] "[[حسنه]]" را در این [[آیه]] به [[توحید]] و "[[سیئه]]" را به [[شرک]] [[تفسیر]] کرده<ref>منهج الصادقین، ج ۷، ص ۱۱۲؛ الجدید، ج ۵، ص ۲۹۳؛ تفسیر اثنی عشری، ج ۱۰، ص۱۵۵-۱۵۶.</ref> و برخی افزودهاند همانگونه که [[اسلام]] پلیدیهای گذشته را جبران میکند، [[توحید]] [[شرک]] را محو میکند<ref>الجدید، ج ۵، ص ۲۹۳.</ref>. و با محو [[شرک]] اساس [[بدیها]] برچیده میشود. گروهی دیگر از [[مفسران]] "[[حسنه]]" و "[[سیئه]]" را به مطلق [[نیکی]] و [[بدی]] معنا کرده و در بیان [[آیه]] یادشده گفتهاند: اینان با [[نیکیها]]، [[بدیها]] را دفع میکنند؛ یعنی با گفتار [[نیکو]]، سخنان [[زشت]] را و با معروف، منکر را و با [[حلم]] [[جهل]] [[جاهلان]] را و با [[محبت]]، [[کینهتوزی]] را و با پیوند، [[قطع]] رابطه را دفع میکنند<ref>اطیب البیان، ج ۱۰، ص ۲۵۳؛ تفسیر خسروی، ج ۶، ص ۳۷۲؛ نمونه، ج ۱۶، ص ۱۰۶.</ref>. همچنین برخی درباره [[آیه]] {{متن قرآن|ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَصِفُونَ }}<ref> بدی را با روشی که نیکوتر است دور کن؛ ما به آنچه وصف میکنند داناتریم؛ سوره مؤمنون، آیه: ۹۶.</ref> گفتهاند که مراد از عبارت{{متن قرآن|ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ }} کلمه [[توحید]] و مقصود از {{متن قرآن|السَّيِّئَةَ }} [[شرک]] است و [[پیامبر]]{{صل}} [[مأمور]] شد تا به وسیله [[توحید]]، [[شرک]] [[مشرکان]] را دفع کند<ref>تفسیر اثنی عشری، ج ۹، ص ۱۷۳.</ref>، گرچه تصریح شده است که لفظ {{متن قرآن|السَّيِّئَةَ }} شامل همه بدیهاست و دفع آن به [[اختلاف]] موارد مختلف است؛ برای مثال، دفع [[شرک]] و [[بتپرستی]] به ادلّه [[توحید]] و دفع سخن [[جاهلان]] به [[پند]] و [[اندرز]] و دفع [[منکرات]] به اشاعه معروف و دفع [[ناملایمات]] به [[حلم]] و [[بردباری]] و دفع [[اخلاق]] [[رذیله]] به مکارم [[حمیده]] و دفع [[ناهنجاریها]] و [[ستمها]] به [[عفو]] و [[چشم پوشی]] است<ref>تفسیر اثنی عشری، ج ۹، ص ۱۷۴.</ref><ref>[[حسن رمضانی|رمضانی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۹، ص۷۲ - ۱۱۵.</ref>. | ||
==[[گواهان توحید]]== | ==[[گواهان توحید]]== |