ویژگی امام در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

*'''دسته‌بندی دوم''' به شکل تعمیم یافته‌ای شرایط و ویژگی‌های اما را بیان می‌کند [[هشام بن حکم]] در [[مناظره]] با [[ضرار بن ضبی]]، آنها را به دو دسته صفات در [[نسب]] (نسبی) و صفات در ذات و شخص [[امام]] (شخصی) تقسیم می‌کند<ref>این دو مناظره در بخش سوم خواهد آمد.</ref>.

*با توجه به اینکه [[هشام بن حکم]] در توصیف [[امام صادق]]{{ع}} به تشریح صفات [[دینی]] در [[ناحیه]] [[سنت]] و [[شریعت]] نپرداخته است و نیز از آنجا که دسته دومِ صفات [[دینی]]؛ یعنی صفات مربوط به [[بدن]] و [[طهارت]]، بر صفات شخصی منطبق می‌شود، دسته‌بندی دوم را می‌توان دربرگیرنده همه صفات و [[شرایط امام]] از دیدگاه [[هشام بن حکم]] دانست. در زیر در قالب این دسته‌بندی به بررسی دیدگاه وی در این زمینه می‌پردازیم<ref>[[علی رضا اسعدی|اسعدی، علی رضا]]، [[هشام بن حکم (کتاب)|هشام بن حکم]]، ص۲۱۳.</ref>.

*[[اشعری]] [[اختلاف]] در مورد ویژگی‌های نَسَبی [[امام]] را در چنین گزارش کرده است: برخی [[معتزله]] و [[خوارج]]، قرشی بودن را شرط دانسته و بعضی دیگر از [[معتزله]] و غیر [[معتزله]] آن را شرط نمی‌دانند. کسانی که قرشی بودن را شرط می‌دانند، خود دو گروه‌اند: روافض آن را در [[خاندان]] [[بنی هاشم]] منحصر می‌کنند و برخی دیگر این انحصار را نپذیرفته، بر این باورند که [[امام]] می‌تواند از دیگر خاندان‌های [[قریش]] هم باشد. کسانی که آن را در [[بنی‌هاشم]] منحصر می‌دانند، [[اختلاف]] کرده، گروهی آن را در [[عباس بن عبدالمطلب]] و [[فرزندان]] وی منحصر می‌پندارند [[[راوندیه]]] و گروهی دیگر آن را در [[علی]]{{ع}} و فرزندانش منحصر می‌دانند<ref>مقالات الاسلامیین، ص۴۶۱-۴۶۲.</ref>.

*[[هشام بن حکم]] همسو با دیگر [[متکلمان امامیه]]، [[امامت]] را در [[خاندان]] [[بنی‌هاشم]] منحصر و [[حق علی]]{{ع}} و فرزندانش می‌داند<ref>سید مرتضی در الشافی تصریح می‌کند که ما همچون بسیاری از اهل سنت معتقدیم امام باید از قریش باشد؛ هرچند در مصداق با آنان اختلاف داریم (نک: الشافی، ج۳، ص۱۸۳). همچنین از دیدگاه شیعه و براساس روایات رسیده، بنی هاشم از دیگر خاندان‌های قریش افضل‌اند (نک: طبری مکی، ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، ص۱۳-۱۵).</ref>. وی در [[مناظره]] با [[ضرار بن ضبی]]<ref>شیخ صدوق، کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج۲، ص۳۶۶؛ شیخ صدوق، علل‌الشرایع، ص۲۰۳؛ بحارالانوار، ج۲۵، ص۱۴۲- ۱۴۳؛ محمدتقی شوشتری، قاموس الرجال، ج۱۰، ص۵۴۲.</ref>، بر چهار ویژگی نَسَبی پیش‌گفته [[استدلال]] کرده است که به اختصار به آنها می‌پردازیم:

*[[متکلمان امامیه]] در [[اثبات]] [[ضرورت]] [[نص]]، به [[دلایل]] مختلفی [[تمسک]] کرده‌اند. بیشتر آنان بر مبنای [[ضرورت]] [[عصمت]]، چنین [[استدلال]] می‌کنند که چون [[عصمت]] امری درونی و [[پنهان]] است، [[شناخت]] آن تنها از سوی [[خداوند]] ممکن است؛ از این رو منحصراً او باید [[معصوم]] را معرفی کند.

*[[هشام بن حکم]] در ادامه [[مناظره]] یاد شده با [[ضرار بن ضبی]]، به بیان دیگری [[ضرورت]] [[نص]] را [[تبیین]] کرده است. به [[عقیده]] او، [[فلسفه]] [[نص]]، [[رفع اختلاف]] در [[خاندان پیامبر]] است. وقتی [[اثبات]] شد که به [[دلیل]] [[منزلت]] و [[شرافت]] [[امامت]]، [[امام]] باید از [[خاندان پیامبر]] باشد، هر یک از [[خاندان پیامبر]] آن را برای خود می‌خواهد و [[تنازع]] رخ می‌دهد. از این رو صاحب [[دین]] و [[دعوت]]، باید به شخص، اسم و [[نسب]] [[امام]] اشاره کند تا غیر او در آن [[طمع]] نورزد<ref>[[علی رضا اسعدی|اسعدی، علی رضا]]، [[هشام بن حکم (کتاب)|هشام بن حکم]]، ص۲۱۳-۲۱۷.</ref>.

===شرایط و ویژگی‌های شخصی===

====[[عصمت]]====