سلام در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

{{ویرایش غیرنهایی}}

<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">

: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[سلام]]''' است. "'''[[سلام]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>

: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[سلام در قرآن]] | [[سلام در حدیث]] | [[سلام در کلام اسلامی]]</div>

: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[سلام (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>

<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">

==مقدمه==

منظور ادبی است که [[پیامبر]] در برابر خود نشان می‌دهد و یا روشی است که [[خدا]] به [[پیامبر]] [[آموزش]] می‌دهد. [[سلام]] و [[ادب]] زبانی که وسیله [[گفتگو]] و تفاهم را برقرار می‌کند و تندرستی و [[سلامت]] مخاطب را با این بیان خواهان می‌شود، این [[دستورات اخلاقی]] بر مبنایی و اهدافی [[اخلاقی]] [[تشریع]] و تأکید شده که تنها در [[ادیان ابراهیمی]] سابقه [[دینی]] دارد، و مهم‌ترین [[پیام]] آن ابراز و [[ابلاغ]] [[سلامتی]] به [[انسان‌ها]] و [[ایمنی]] از سوی [[موحدان]] به انسان‌های دیگر است که ما سرجنگ و [[نزاع]] با کسی نداریم. همچنین [[سلام]] دهنده، به [[احترام]] به طرف مقابل خود [[ابراز دوستی]] می‌کند، مانند تحیت فرزند به [[پدر]] و [[مادر]]، یا استاد، یا کسی که حقی به گردن او دارد، خدمتی انجام داده و یا در [[آینده]] [[امید]] به خدمتی است. و گاه در آن نوعی [[پیام]] [[سلامتی]] از سوی [[خدا]] و ابراز [[محبت]] است.

در [[قرآن]] ۳۰ بار واژه [[سلام]] "۲۲ بار [[سلام]] و ۸ بار سلامی" در مراتب و مخاطبان و اهداف مختلف بکار رفته است. این [[سلام‌ها]]، نه تنها پیش از [[اسلام]] در [[جزیرة العرب]] معمول بوده و [[اسلام]] آن را [[امضا]] کرده، بلکه به تتمیم و توسعه مکارم [[اخلاقی]] [[ادب]] [[ملاقات]] پرداخته و فرموده است: {{متن قرآن|وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ حَسِيبًا}}<ref>«و چون به شما درودی گفته شد، با درودی بهتر از آن یا همانند آن پاسخ دهید؛ بی‌گمان خداوند حسابرس همه چیز است» سوره نساء، آیه ۸۶.</ref> چون به شما [[درود]] گفته شد، شما به صورتی بهتر از آن [[درود]] بگویید، یا همان را - نه کمتر - در پاسخ برگردانید، که [[خدا]] همواره به هر چیزی حسابرس است.

همچنین کلمه [[سلام]] به معنای [[سلامتی]] برای مخاطب در برابر تعبیرهای دیگر ملت‌های [[موحد]] وجود داشته و [[پیامبران]] پس از [[ابراهیم]] از آن استفاده می‌کرده‌اند. با این کلمه [[شعار]] [[سلامتی]] و ابراز بیان [[امنیت]] را به مقابل خود را می‌داده‌اند، و چون بار ارزشی می‌دهد که [[مؤمن]] و [[موحد]] سر [[جنگ]] و [[نزاع]] با دیگران ندارد و نمی‌خواهد [[امنیت]] دیگران را به خطر بیاندازد، ادبی متعالی و فضیلتی [[اخلاقی]] در [[ادیان ابراهیمی]] است.

[[سلام]] در [[فرهنگ اسلامی]] [[کرنش]] و [[پرستش]] نیست. در این دسته از [[آیات]]، از [[سلام]] [[خدا]] و [[سلام]] [[ملائکه]] و [[سلام]] [[پیامبران]] شروع می‌شود تا به [[سلام]] [[مؤمنان]] به یکدیگر می‌رسد. تلاش [[پیامبر اسلام]] برای [[آموزش]] [[مسلمانان]] این بوده که به لحاظ [[اخلاقی]] بتوانند با دیگران [[ارتباط]] سالم و منطقی و [[عاطفی]] برقرار کنند و [[ارزش‌ها]] و چارچوب آن را رعایت کنند. به عنوان بُعد ایجابی [[عطوفت]] و [[مهربانی]] و [[دوستی]] و [[محبت]] و [[ارتباط]] سالم باشد و در بُعد سلبی، [[کرنش]] نکردن و [[ستایش]] و [[تملق]] ننمودن و هدفی غیر [[انسانی]] نداشتن و در [[تأیید]] [[ظلم]] و [[جبهه]] [[دشمن]] قرار نگرفتن است.

{{متن قرآن|وَإِذَا جَاءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِنَا فَقُلْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلَى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءًا بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«و چون مؤمنان به آیات ما، نزد تو آیند بگو: درود بر شما! پروردگارتان بخشایش را بر خویش مقرّر داشته است: چنانچه هر یک از شما از سر نادانی کار بدی انجام دهد، آنگاه از پس آن توبه کند و به راه آید، چنین است که خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره انعام، آیه ۵۴.</ref>  

'''نکته''': البته قید: {{متن قرآن|يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِنَا}} برای [[سلام]] کردن نیست، قید برای: {{متن قرآن|كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلَى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ}} است. وانگهی قید احترازی نیست، تا مخصوص [[پیامبران]] یا [[مؤمنان]] باشد. بنابراین [[پیامبر]] [[مأموریت الهی]] دارد که هرکس پیش او می‌آید، [[سلام]] کند. این [[تعلیم]] از [[فرستاده خدا]] آغاز می‌شود و شامل همه افرادی می‌شود که در [[موقعیت]] بالایی قرار دارند و توقع دارند که دیگران به آنان [[سلام]] کنند.

{{متن قرآن|قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَسَلَامٌ عَلَى عِبَادِهِ الَّذِينَ اصْطَفَى آللَّهُ خَيْرٌ أَمَّا يُشْرِكُونَ}}<ref>«بگو: سپاس خداوند را و درود بر آن بندگان وی که برگزیده است؛ آیا خداوند بهتر است یا آنچه (برای او) شریک می‌آورند؟» سوره نمل، آیه ۵۹.</ref>

{{متن قرآن|فَاصْفَحْ عَنْهُمْ وَقُلْ سَلَامٌ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ}}<ref>«بنابراین از آنان روی بگردان و بدرودی بگو که به زودی خواهند دانست» سوره زخرف، آیه ۸۹.</ref>

{{متن قرآن|وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا}}<ref>«و بندگان (خداوند) بخشنده آنانند که بر زمین فروتنانه گام برمی‌دارند و هرگاه نادانان با آنان سخن سر کنند پاسخی نرم گویند» سوره فرقان، آیه ۶۳.</ref>

#آغاز [[ارتباط]] [[مسلمانان]] با [[پیامبر]] با کلمه [[سلام]] است «{{متن قرآن|فَقُلْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ}} ... {{متن قرآن|وَقُلْ سَلَامٌ}}<ref>«بنابراین از آنان روی بگردان و بدرودی بگو که به زودی خواهند دانست» سوره زخرف، آیه ۸۹.</ref>» وهمچنین رابطه [[مسلمانان]] با هم با [[سلام]] شروع و ختم می‌شود.

# [[تعلیم]] می‌دهد که [[بندگان خدا]] با [[نادانان]] [[سلام]] کنند و [[بندگان]] [[خدای رحمان]] کسانی‌اند که روی [[زمین]] به [[نرمی]] گام بر می‌دارند و چون [[نادانان]] ایشان را طرف خطاب قرار دهند به [[ملایمت]] باسلام پاسخ می‌دهند و [[عباد]] [[رحمن]] در مقابل برخورد جاهلانه پاسخشان فقط [[سلام]] است: «{{متن قرآن|وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا}}<ref>«و بندگان (خداوند) بخشنده آنانند که بر زمین فروتنانه گام برمی‌دارند و هرگاه نادانان با آنان سخن سر کنند پاسخی نرم گویند» سوره فرقان، آیه ۶۳.</ref>»

نکته مهم این است که رابطه باصلح، [[دوستی]] و [[سلامت]]، [[آرامش]] شروع می‌شود و ادامه پیدا می‌کند و دقیقا [[مبارزه]] عملی است که با [[دشمنان]] که [[اسلام]] را [[دین]] [[خشونت]] و [[مسلمانان]] را [[خشن]] معرفی می‌کنند.

{{متن قرآن|فَإِذَا دَخَلْتُمْ بُيُوتًا فَسَلِّمُوا عَلَى أَنْفُسِكُمْ تَحِيَّةً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُبَارَكَةً طَيِّبَةً}}<ref>«بر نابینا و بر لنگ و بر بیمار و بر شما گناهی نیست که از (خوراک و آذوقه) خانه‌های خویش بخورید یا از خانه‌های پدرانتان یا خانه‌های مادرانتان یا خانه‌های برادرانتان یا خانه‌های خواهرانتان یا خانه‌های عموهایتان یا خانه‌های عمّه‌هایتان یا خانه‌های دایی‌هایتا» سوره نور، آیه ۶۱.</ref>

'''نکته:''' از آن طرف، به [[مؤمنان]] [[دستور]] می‌دهد: «{{متن قرآن|فَإِذَا دَخَلْتُمْ بُيُوتًا فَسَلِّمُوا عَلَى أَنْفُسِكُمْ}}<ref>«بر نابینا و بر لنگ و بر بیمار و بر شما گناهی نیست که از (خوراک و آذوقه) خانه‌های خویش بخورید یا از خانه‌های پدرانتان یا خانه‌های مادرانتان یا خانه‌های برادرانتان یا خانه‌های خواهرانتان یا خانه‌های عموهایتان یا خانه‌های عمّه‌هایتان یا خانه‌های دایی‌هایتا» سوره نور، آیه ۶۱.</ref>» چون به خانه‌هایی در آمدید، به یکدیگر [[سلام]] کنید، نه هر سلامی؛ بلکه درودی که نزد [[خدا]] [[مبارک]] و خوش است. در این [[دستور]] به صورت کلی [[تعلیم]] داده، که جنبه مکانی دارد. یعنی وقتی وارد خانه‌ای می‌شوید، بر صاحب [[خانه]] [[سلام]] کنید؛ زیرا [[سلام]] در هنگام عبور در مکان‌های عمومی، مانند خیابان و اداره و [[مسجد]] و مانند آن مرتبه‌ای دیگر است؛ زیرا [[مسلمانی]] که به درب خانه‌ای دیگری می‌رود، بسا شخص نمی‌داند که برای چیست و آیا نگران زاست که [[دستور]] رسیده با [[سلام]] باشد.

{{متن قرآن|وَإِذَا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ وَقَالُوا لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ لَا نَبْتَغِي الْجَاهِلِينَ}}<ref>«و چون (سخن) یاوه بشنوند از آن دوری می‌گزینند و می‌گویند: کردارهای ما، از آن ما و کردارهای شما از آن شما، (ما را به خیر و) شما را به سلامت!  ما را با نادانان کاری نیست» سوره قصص، آیه ۵۵.</ref>

'''نکته''': از اهداف این گونه [[سلام]] [[ترویج]] [[روحیه]] [[بردباری]] و [[تحمل]] [[مخالفان]] و به ویژه نادایان است؛ زیرا می‌فرماید: و چون لغوی بشنوند از آن روی برمی‌تابند و می‌گویند: کردارهای ما از آنِ ما و کردارهای شما از آنِ شماست. [[سلام]] بر شما، جویای [[مصاحبت]] [[نادانان]] نیستیم. و هنگامی که این [[پیامبر]] سخن [[ناشایست]] و [[لغو]] می‌شنود، از سوی [[خدا]] [[مأموریت]] می‌یابد که باز [[سلام]] کند:

{{متن قرآن|وَبَيْنَهُمَا حِجَابٌ وَعَلَى الْأَعْرَافِ رِجَالٌ يَعْرِفُونَ كُلًّا بِسِيمَاهُمْ وَنَادَوْا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَنْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ لَمْ يَدْخُلُوهَا وَهُمْ يَطْمَعُونَ}}<ref>«و میان آن دو  پرده‌ای است و بر آن پشته‌ها  کسانی هستند که هر گروه (از آنان) را از چهره‌شان باز می‌شناسند و به بهشتیان که هنوز به آن (بهشت) در نیامده‌اند ولی (آن را) امید می‌برند ندا می‌دهند که: درود بر شما!» سوره اعراف، آیه ۴۶.</ref>

'''نکته''': این داستان [[سلام]] و [[آموزش]] آن حتی در [[قیامت]] هم ادامه دارد و [[اصحاب]] [[بهشت]] به دیگران [[سلام]] می‌کنند؛ زیرا با [[سلام]] در [[قیامت]] که ماموران [[بهشت]] به انسان‌های [[نیک]] [[سلام]] می‌کنند و [[پاداش]] کریمانه [[الهی]] را یاد آور می‌شوند.

{{متن قرآن|دَعْوَاهُمْ فِيهَا سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَتَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلَامٌ وَآخِرُ دَعْوَاهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ}}<ref>«دعای  آنان در آن (بهشت) سبحانک اللّهم «پاکا که تویی بار پروردگارا» ست و درودشان، «سلام» و پایان دعاشان، الحمد للّه ربّ العالمین «سپاس خداوند پروردگار جهانیان را»» سوره یونس، آیه ۱۰.</ref>

'''نکته''': بیان [[قرآن]]، استفاده [[پیامبران]] از [[سلام]] در [[دعوت]] است که وسیله مهمی بوده تا در همه مراحل و [[سختی‌ها]] و برخوردهای شکننده از آن بهره ببرند، چه مخاطبان بپذیرند و چه نپذیرند، خوب سخن بگویند و یا بد سخن بگویند. بلکه در جایی که نپذیرند باز تعبیر [[سلام]] به عنوات تحیت آنان به [[مخالفان]] بوده است. از سوی دیگر [[نیایش]] آنان در آنجا سبحانک اللهم [خدایا! تو [[پاک]] و منزهی] و درودشان در آنجا [[سلام]] است، و پایان [[نیایش]] آنان این است. که: «{{متن قرآن|الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ}}<ref>«سپاس، خداوند، پروردگار جهانیان را» سوره فاتحه، آیه ۲.</ref>». [[[ستایش]] ویژه [[پروردگار]] جهانیان است].

{{متن قرآن|سَلَامٌ عَلَيْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ}}<ref>«درود بر شما به شکیبی که ورزیده‌اید که فرجام آن سرای، نیکوست!» سوره رعد، آیه ۲۴.</ref>.

'''نکته''': [[سلام]] وسیله [[تسلی دادن]] است، زیرا به کسانی که دچار [[سختی]] و [[مصیبت]] می‌شوند، [[امیدواری]] بدهید و از [[آینده]] خوب آنان که در برابر [[ناملایمات]] [[صبر]] می‌کنند، [[سلام]] بگویید: {{متن قرآن|سَلَامٌ عَلَيْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ}}<ref>«درود بر شما به شکیبی که ورزیده‌اید که فرجام آن سرای، نیکوست!» سوره رعد، آیه ۲۴.</ref> و به آنان می‌گویند: «[[درود]] بر شما به [[[پاداش]]] آنچه [[صبر]] کردید. [[راستی]] چه نیکوست فرجام آن سرای!

{{متن قرآن|وَلَقَدْ جَاءَتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِيمَ بِالْبُشْرَى قَالُوا سَلَامًا قَالَ سَلَامٌ فَمَا لَبِثَ أَنْ جَاءَ بِعِجْلٍ حَنِيذٍ}}<ref>«و به یقین، فرشتگان ما برای ابراهیم مژده آوردند، گفتند: درود بر تو گفت:» سوره هود، آیه ۶۹.</ref>

{{متن قرآن|وَأُدْخِلَ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ تَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلَامٌ}}<ref>«و آنان که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند به بوستان‌هایی در آورده می‌شوند که از بن آنها جویباران روان است، به اذن پروردگارشان در آنها جاودانند؛ درودشان در آنجا «سلام» است» سوره ابراهیم، آیه ۲۳.</ref>

{{متن قرآن|الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلَامٌ عَلَيْكُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ}}<ref>«همان کسانی که در حال پاکی، فرشتگان جانشان را می‌گیرند؛ (و به آنان) می‌گویند:» سوره نحل، آیه ۳۲.</ref>

{{متن قرآن|وَسَلَامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَيَوْمَ يَمُوتُ وَيَوْمَ يُبْعَثُ حَيًّا}}<ref>«و بر او روزی که زاده شد و روزی که خواهد مرد و روزی که او را زنده برانگیزند درود باد» سوره مریم، آیه ۱۵.</ref>

{{متن قرآن|قَالَ سَلَامٌ عَلَيْكَ سَأَسْتَغْفِرُ لَكَ رَبِّي إِنَّهُ كَانَ بِي حَفِيًّا}}<ref>«گفت: درود بر تو،  از پروردگارم برای تو آمرزش خواهم خواست که او با من مهربان  است» سوره مریم، آیه ۴۷.</ref>

{{متن قرآن|قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَسَلَامٌ عَلَى عِبَادِهِ الَّذِينَ اصْطَفَى آللَّهُ خَيْرٌ أَمَّا يُشْرِكُونَ}}<ref>«بگو: سپاس خداوند را و درود بر آن بندگان وی که برگزیده است؛ آیا خداوند بهتر است یا آنچه (برای او) شریک می‌آورند؟» سوره نمل، آیه ۵۹.</ref>

{{متن قرآن|تَحِيَّتُهُمْ يَوْمَ يَلْقَوْنَهُ سَلَامٌ وَأَعَدَّ لَهُمْ أَجْرًا كَرِيمًا}}<ref>«درودشان روزی که به لقای او رسند «سلام» است و برای آنان پاداشی ارزشمند  آماده کرده است» سوره احزاب، آیه ۴۴.</ref>

{{متن قرآن|سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ}}<ref>««درود» سخنی است (که) از (سوی) پروردگاری بخشاینده (می‌شنوند)» سوره یس، آیه ۵۸.</ref>

{{متن قرآن|سَلَامٌ عَلَى نُوحٍ فِي الْعَالَمِينَ}}<ref>«در میان جهانیان بر نوح درود باد!» سوره صافات، آیه ۷۹.</ref>

{{متن قرآن|سَلَامٌ عَلَى إِبْرَاهِيمَ}}<ref>«درود بر ابراهیم» سوره صافات، آیه ۱۰۹.</ref>

{{متن قرآن|سَلَامٌ عَلَى مُوسَى وَهَارُونَ}}<ref>«درود بر موسی و هارون» سوره صافات، آیه ۱۲۰.</ref>

{{متن قرآن|سَلَامٌ عَلَى إِلْ يَاسِينَ}}<ref>«و درود بر ال یاسین» سوره صافات، آیه ۱۳۰.</ref>

{{متن قرآن|وَسَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ}}<ref>«و درود بر پیامبران» سوره صافات، آیه ۱۸۱.</ref>

{{متن قرآن|وَسِيقَ الَّذِينَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَرًا حَتَّى إِذَا جَاءُوهَا وَفُتِحَتْ أَبْوَابُهَا وَقَالَ لَهُمْ خَزَنَتُهَا سَلَامٌ عَلَيْكُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوهَا خَالِدِينَ}}<ref>«و آنان را که از پروردگارشان پروا کردند دسته‌دسته به سوی بهشت گسیل می‌کنند تا چون به آن رسند و درهای آن گشوده شود و نگهبانان آن به آنان بگویند: درود بر شما، خوش آمدید، جاودانه در آن درآیید» سوره زمر، آیه ۷۳.</ref> '''نکته''': در وارد شدن گروه‌های بهشتی دربانان [[بهشت]] [[سلام]] می‌کنند.

{{متن قرآن|إِذْ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَقَالُوا سَلَامًا قَالَ سَلَامٌ قَوْمٌ مُنْكَرُونَ}}<ref>«هنگامی که بر او وارد شدند و درود گفتند، او نیز درود گفت (و پنداشت) گروهی ناشناسند» سوره ذاریات، آیه ۲۵.</ref>

'''نکات''': در این دسته از [[آیات]] هم به صورت کلی [[دستور]] به [[سلام]] و [[سلامت]] و [[دعوت]] به [[صلح]] و [[دوستی]] میان [[مؤمنان]] داده شده، و هم به یکایک [[پیامبران]] و یا برخی از [[پیامبران]] به طور مشخص [[سلام]] داده شده است و یا به [[مؤمنان]] گفته شده که به [[پیامبر]] [[سلام]] کنند. یا با [[نقل]] از [[ملائکه]] به [[انبیای پیشین]] مانند [[ابراهیم]] عرضه [[سلام]] شده است. مفهوم این دسته از [[آیات]] این است که [[پیامبر]] [[راه]] [[دوستی]] و گذشت را برای دیگران باز می‌کند.

 

 

 

 

[[رده:سلام در قرآن]]

[[رده:مدخل]]