شریعت الهی: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار'
جز (جایگزینی متن - 'فرمانهای الهی' به 'فرمانهای الهی') |
جز (جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار') |
||
خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*شَریعت در لغت بهمعنای آبشخور است. [[شریعت]]، راهی را گویند که منتهی به سرچشمه [[آب]]، مانند نهر، برکه یا... میشود. [[شریعت]] را به اعتبار [[اطاعت]] و فرمانبری از [[خداوند]]، طریق [[دین]] نیز نام نهادهاند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 495.</ref>. | *شَریعت در لغت بهمعنای آبشخور است. [[شریعت]]، راهی را گویند که منتهی به سرچشمه [[آب]]، مانند نهر، برکه یا... میشود. [[شریعت]] را به اعتبار [[اطاعت]] و فرمانبری از [[خداوند]]، طریق [[دین]] نیز نام نهادهاند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 495.</ref>. | ||
*[[شریعت]] در اصطلاح دلالت دارد بر هر آنچه [[خداوند متعال]] برای [[بندگان]] خد وضع و [[تشریع]] کرده است. همچنین به مجموعه مسائل [[دینی]] اعمّ از [[عقاید]] و [[اخلاق]] و [[احکام]] گفته میشود، بهگونهای که مایه حیات و [[طهارت]] عملکنندگان به آن است. این مجموعه سلوکی هماهنگ را برای [[امّت]] یک [[پیامبر]] ایجاد میکند. [[شریعت اسلام]]، آیینهای [[اسلامی]] و [[احکام]] گوناگون آن است که [[مسلمانان]] موظفاند نسبت به این آیینها و [[احکام]] فردی و [[اجتماعی]]، عبادی و [[سیاسی]] آن پایبند باشند. در [[احکام]] و [[آداب]] [[شریعت]]، راه [[پرهیزگاری]] ظاهر و | *[[شریعت]] در اصطلاح دلالت دارد بر هر آنچه [[خداوند متعال]] برای [[بندگان]] خد وضع و [[تشریع]] کرده است. همچنین به مجموعه مسائل [[دینی]] اعمّ از [[عقاید]] و [[اخلاق]] و [[احکام]] گفته میشود، بهگونهای که مایه حیات و [[طهارت]] عملکنندگان به آن است. این مجموعه سلوکی هماهنگ را برای [[امّت]] یک [[پیامبر]] ایجاد میکند. [[شریعت اسلام]]، آیینهای [[اسلامی]] و [[احکام]] گوناگون آن است که [[مسلمانان]] موظفاند نسبت به این آیینها و [[احکام]] فردی و [[اجتماعی]]، عبادی و [[سیاسی]] آن پایبند باشند. در [[احکام]] و [[آداب]] [[شریعت]]، راه [[پرهیزگاری]] ظاهر و آشکار است و آنچه [[خداوند سبحان]] به آن [[امر و نهی]] فرموده، [[تبیین]] شده است. پس راه [[پرهیزگاری]] که بهمعنای فرمانبرداری [[حق تعالی]] فرموده، [[تبیین]] شده است. پس راه [[پرهیزکاری]] که بهمعنای فرمانبرداری [[حق تعالی]] است و اجتناب از [[عصیان]] او، راهی آشکار در طریق [[شریعت]] به شمار میرود. از اینرو راه و روش [[سیر و سلوک]] و وصول به [[قرب الهی]] تنها در سایه عمل به [[شریعت اسلام]] میسر خواهد شد. [[امام]]{{ع}} [[شریعت]] را نوعی ریاضت [[نفس]] برمیشمارد<ref>غررالحکم، ۱ / ۱۴۵: {{متن حدیث|"الشَّريعَةُ رِياضَةُ النَّفْسِ"}}</ref>.<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 495.</ref> | ||
*[[خداوند متعال]]، [[شارع]] و واضع و [[تشریع]] کننده [[شریعت اسلام]] است و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[اهل بیت]]{{عم}} [[تبیین]] کننده و مفسّر [[شریعت]] برای [[مردم]] هستند. [[خداوند سبحان]] در [[قرآن کریم]] میفرماید: سپس ما تو ([[پیامبر اکرم]]) را بر [[شریعت]] کامل در امر [[دین]] قرار دادیم. تو آن را کاملاً [[پیروی]] کن و پیرو [[هوای نفس]] [[مردم]] ([[مشرک]]) [[نادان]] مباش<ref>{{متن قرآن| ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَى شَرِيعَةٍ مِّنَ الأَمْرِ فَاتَّبِعْهَا وَلا تَتَّبِعْ أَهْوَاء الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ }}؛ سوره جاثیه، آیه۱۸</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 495.</ref>. | *[[خداوند متعال]]، [[شارع]] و واضع و [[تشریع]] کننده [[شریعت اسلام]] است و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[اهل بیت]]{{عم}} [[تبیین]] کننده و مفسّر [[شریعت]] برای [[مردم]] هستند. [[خداوند سبحان]] در [[قرآن کریم]] میفرماید: سپس ما تو ([[پیامبر اکرم]]) را بر [[شریعت]] کامل در امر [[دین]] قرار دادیم. تو آن را کاملاً [[پیروی]] کن و پیرو [[هوای نفس]] [[مردم]] ([[مشرک]]) [[نادان]] مباش<ref>{{متن قرآن| ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَى شَرِيعَةٍ مِّنَ الأَمْرِ فَاتَّبِعْهَا وَلا تَتَّبِعْ أَهْوَاء الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ }}؛ سوره جاثیه، آیه۱۸</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 495.</ref>. | ||
*[[امام علی]]{{ع}} بهعنوان کسی که بیشترین آشنایی را با [[شریعت اسلام]] دارد و هیچ کلامی جامعیّت سخنان او را ندارد، [[تبیین]] کننده و مفسّر شریعت الهی است. ایشان در فرازیهایی چند بر مسئله [[شریعت]] تأکید ورزیده و درباره آن سخن گفتهاند: [[شریعت]] بهمعنای رام کردن و ریاضت دادن [[نفس]] است<ref>غررالحکم، ۱ / ۲۱: {{متن حدیث|"الشَّريعَةُ رِياضَةُ النَّفْسِ"}}</ref>؛ [[شریعت]] راه درست و سبب [[اصلاح]] [[مردمان]] است<ref>غررالحکم، ۲۷: {{متن حدیث|"اَلشَّرِيعَةُ صَلاَحُ اَلْبَرِيَّة"}}</ref>؛ عمل به [[شریعت]] عامل سعادتمندی [[مردمان]] است<ref>غررالحکم، ۸۵: {{متن حدیث|"لايَسعَدُ أحَدٌ إلاّ بِإقامَةِ حُدودِ اللّه وَ لا يَشقى أحَدٌ إلاّ بِإِضاعَتِها"}}</ref>؛ [[شریعت]] تنها راه [[صلاح]] و [[مصلحت]] [[بندگان]] خداست<ref>غررالحکم، ۵۶۰</ref>؛ [[امر به معروف و نهی از منکر]] و برپا داشتن حدود و [[احکام الهی]] بنیاد [[شریعت]] است<ref>غررالحکم، ۲ / ۵۴۱: {{متن حدیث|"قِوامُ الشَّريعَةِ الأمرُ بِالمَعروفِ، و النَّهيُ عَنِ المُنكَرِ و إقامَةُ الحُدودِ"}}</ref>؛ بدترین رأیها آن است که با [[شریعت]] در [[دین]] مخالف باشد<ref>غررالحکم، ۱ / ۴۵۴: {{متن حدیث|"شَرُّ اَلْآرَاءِ مَا خَالَفَ اَلشَّرِيعَة"}}</ref>؛ [[شریعت]] تنها راه رسیدن به [[سعادت]] و [[نعمتهای الهی]] در [[بهشت]] است، چنانکه فرمود:هیچیک از [[عبادات]] سودی ندارد، زیرا رفتن به [[بهشت]] ممکن نیست مگر برای کسی که پیرو [[شریعت]] باشد و [[پیروی]] از [[شریعت]] ممکن نیست مگر برای کسی که با آن آشنا باشد و کیفیّت عمل بر طبق آن را بداند و این ممکن نیست مگر انکه از قول [[صاحب]] [[شریعت]] اخذ شده باشد و این ممکن نیست مگر آنگاه که شخص [[امام]] و پیشوای خود را بشناسد تا بیان [[صاحب]] [[شریعت]] را از او بیاموزد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۵۲: {{متن حدیث|"وَ إِنَّمَا الْأَئِمَّةُ قُوَّامُ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ عُرَفَاؤُهُ عَلَى عِبَادِهِ وَ لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ عَرَفَهُمْ وَ عَرَفُوهُ وَ لَا يَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْكَرَهُمْ وَ أَنْكَرُوهُ"}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 495-496.</ref>. | *[[امام علی]]{{ع}} بهعنوان کسی که بیشترین آشنایی را با [[شریعت اسلام]] دارد و هیچ کلامی جامعیّت سخنان او را ندارد، [[تبیین]] کننده و مفسّر شریعت الهی است. ایشان در فرازیهایی چند بر مسئله [[شریعت]] تأکید ورزیده و درباره آن سخن گفتهاند: [[شریعت]] بهمعنای رام کردن و ریاضت دادن [[نفس]] است<ref>غررالحکم، ۱ / ۲۱: {{متن حدیث|"الشَّريعَةُ رِياضَةُ النَّفْسِ"}}</ref>؛ [[شریعت]] راه درست و سبب [[اصلاح]] [[مردمان]] است<ref>غررالحکم، ۲۷: {{متن حدیث|"اَلشَّرِيعَةُ صَلاَحُ اَلْبَرِيَّة"}}</ref>؛ عمل به [[شریعت]] عامل سعادتمندی [[مردمان]] است<ref>غررالحکم، ۸۵: {{متن حدیث|"لايَسعَدُ أحَدٌ إلاّ بِإقامَةِ حُدودِ اللّه وَ لا يَشقى أحَدٌ إلاّ بِإِضاعَتِها"}}</ref>؛ [[شریعت]] تنها راه [[صلاح]] و [[مصلحت]] [[بندگان]] خداست<ref>غررالحکم، ۵۶۰</ref>؛ [[امر به معروف و نهی از منکر]] و برپا داشتن حدود و [[احکام الهی]] بنیاد [[شریعت]] است<ref>غررالحکم، ۲ / ۵۴۱: {{متن حدیث|"قِوامُ الشَّريعَةِ الأمرُ بِالمَعروفِ، و النَّهيُ عَنِ المُنكَرِ و إقامَةُ الحُدودِ"}}</ref>؛ بدترین رأیها آن است که با [[شریعت]] در [[دین]] مخالف باشد<ref>غررالحکم، ۱ / ۴۵۴: {{متن حدیث|"شَرُّ اَلْآرَاءِ مَا خَالَفَ اَلشَّرِيعَة"}}</ref>؛ [[شریعت]] تنها راه رسیدن به [[سعادت]] و [[نعمتهای الهی]] در [[بهشت]] است، چنانکه فرمود:هیچیک از [[عبادات]] سودی ندارد، زیرا رفتن به [[بهشت]] ممکن نیست مگر برای کسی که پیرو [[شریعت]] باشد و [[پیروی]] از [[شریعت]] ممکن نیست مگر برای کسی که با آن آشنا باشد و کیفیّت عمل بر طبق آن را بداند و این ممکن نیست مگر انکه از قول [[صاحب]] [[شریعت]] اخذ شده باشد و این ممکن نیست مگر آنگاه که شخص [[امام]] و پیشوای خود را بشناسد تا بیان [[صاحب]] [[شریعت]] را از او بیاموزد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۵۲: {{متن حدیث|"وَ إِنَّمَا الْأَئِمَّةُ قُوَّامُ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ عُرَفَاؤُهُ عَلَى عِبَادِهِ وَ لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ عَرَفَهُمْ وَ عَرَفُوهُ وَ لَا يَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْكَرَهُمْ وَ أَنْكَرُوهُ"}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 495-496.</ref>. | ||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
==طریق [[امام]]{{ع}} در برابر [[شریعت]] الهی== | ==طریق [[امام]]{{ع}} در برابر [[شریعت]] الهی== | ||
*[[امام]] خود بهعنوان نخستین گرونده به [[دین]] [[پیامبر]]، در تمام [[عمر]] خویش بر طریق [[شریعت]] پای فشرده و چه در دوران [[حکومت]] و چه در دوران قبل از آن هرگز برای لحظهای چشم بر [[شریعت]] و [[احکام الهی]] نبست. او هرگز حاضر نشد حتی برای دوام و قوام حکومتش و برای مدتی کوتاه، گامی از [[شریعت]] فرو نهد و [[شریعت]] را فدای [[مصلحت]] گرداند. از اینرو در پاسخ به کسانی که او را به مقابله به مثل در برابر نیرنگهای [[معاویه]] [[تشویق]] میکردند، فرمود: به [[خدا]] [[سوگند]]، [[معاویه]] هوشمندتر و زیرکتر از من نیست، امّا او [[فریب]] دهد و [[خیانت]] کند و از [[گناه]] باکی ندارد. و اگر نبود که [[فریب]] و [[خیانت]] را زشت میدانستم، از هوشمندترینِ [[مردم]] بودم، ولی هر [[فریب]] و [[خیانت]]، [[گناه]] است و هر گناهی [[کفر]]، و برای هر [[فریبکاری]] در [[روز قیامت]] نشانهای است که بدان شناخته شود<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۹۱: {{متن حدیث|"وَ اللَّهِ مَا مُعَاوِيَةُ بِأَدْهَى مِنِّي، وَ لَكِنَّهُ يَغْدِرُ وَ يَفْجُرُ؛ وَ لَوْ لَا كَرَاهِيَةُ الْغَدْرِ لَكُنْتُ مِنْ أَدْهَى النَّاسِ، وَ لَكِنْ كُلُّ غُدَرَةٍ فُجَرَةٌ وَ كُلُّ فُجَرَةٍ كُفَرَةٌ، وَ لِكُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ يُعْرَفُ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ"}}</ref>. نیز در فرازی دیگر خود را این چنین معرفی میکند: آن دسته از [[یاران]] [[حضرت محمد]]{{صل}} که نگهبان [[قرآن]] و شریعتاند، میدانند که من لحظهای در [[مقام]] [[انکار]] چیزی درباره [[خدا]] و [[رسول]] برنیامدم و با [[جان]] خودم آنجا که شجاعان [[عرب]] پا به فرار میگذاشتند و قدمهایشان [[سست]] میشد، [[پیامبر]] را [[یاری]] کردم<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۸۸: {{متن حدیث|"وَ لَقَدْ عَلِمَ الْمُسْتَحْفَظُونَ مِنْ أَصْحَابِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه وآله) أَنِّي لَمْ أَرُدَّ عَلَى اللَّهِ وَ لَا عَلَى رَسُولِهِ سَاعَةً قَطُّ، وَ لَقَدْ وَاسَيْتُهُ بِنَفْسِي فِي الْمَوَاطِنِ الَّتِي تَنْكُصُ فِيهَا الْأَبْطَالُ وَ تَتَأَخَّرُ فِيهَا الْأَقْدَامُ، نَجْدَةً أَكْرَمَنِي اللَّهُ بِهَا"}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 498-499.</ref>. | *[[امام]] خود بهعنوان نخستین گرونده به [[دین]] [[پیامبر]]، در تمام [[عمر]] خویش بر طریق [[شریعت]] پای فشرده و چه در دوران [[حکومت]] و چه در دوران قبل از آن هرگز برای لحظهای چشم بر [[شریعت]] و [[احکام الهی]] نبست. او هرگز حاضر نشد حتی برای دوام و قوام حکومتش و برای مدتی کوتاه، گامی از [[شریعت]] فرو نهد و [[شریعت]] را فدای [[مصلحت]] گرداند. از اینرو در پاسخ به کسانی که او را به مقابله به مثل در برابر نیرنگهای [[معاویه]] [[تشویق]] میکردند، فرمود: به [[خدا]] [[سوگند]]، [[معاویه]] هوشمندتر و زیرکتر از من نیست، امّا او [[فریب]] دهد و [[خیانت]] کند و از [[گناه]] باکی ندارد. و اگر نبود که [[فریب]] و [[خیانت]] را زشت میدانستم، از هوشمندترینِ [[مردم]] بودم، ولی هر [[فریب]] و [[خیانت]]، [[گناه]] است و هر گناهی [[کفر]]، و برای هر [[فریبکاری]] در [[روز قیامت]] نشانهای است که بدان شناخته شود<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۹۱: {{متن حدیث|"وَ اللَّهِ مَا مُعَاوِيَةُ بِأَدْهَى مِنِّي، وَ لَكِنَّهُ يَغْدِرُ وَ يَفْجُرُ؛ وَ لَوْ لَا كَرَاهِيَةُ الْغَدْرِ لَكُنْتُ مِنْ أَدْهَى النَّاسِ، وَ لَكِنْ كُلُّ غُدَرَةٍ فُجَرَةٌ وَ كُلُّ فُجَرَةٍ كُفَرَةٌ، وَ لِكُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ يُعْرَفُ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ"}}</ref>. نیز در فرازی دیگر خود را این چنین معرفی میکند: آن دسته از [[یاران]] [[حضرت محمد]]{{صل}} که نگهبان [[قرآن]] و شریعتاند، میدانند که من لحظهای در [[مقام]] [[انکار]] چیزی درباره [[خدا]] و [[رسول]] برنیامدم و با [[جان]] خودم آنجا که شجاعان [[عرب]] پا به فرار میگذاشتند و قدمهایشان [[سست]] میشد، [[پیامبر]] را [[یاری]] کردم<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۸۸: {{متن حدیث|"وَ لَقَدْ عَلِمَ الْمُسْتَحْفَظُونَ مِنْ أَصْحَابِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه وآله) أَنِّي لَمْ أَرُدَّ عَلَى اللَّهِ وَ لَا عَلَى رَسُولِهِ سَاعَةً قَطُّ، وَ لَقَدْ وَاسَيْتُهُ بِنَفْسِي فِي الْمَوَاطِنِ الَّتِي تَنْكُصُ فِيهَا الْأَبْطَالُ وَ تَتَأَخَّرُ فِيهَا الْأَقْدَامُ، نَجْدَةً أَكْرَمَنِي اللَّهُ بِهَا"}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 498-499.</ref>. | ||
*[[امام]]{{ع}} گامهای آغازین [[تربیت اسلامی]] را از طریق [[آموزش]] شریعت الهی میداند و میفرماید: تصمیم گرفتم ابتدا [[کتاب خدا]] را به تو بیاموزم و [[تأویل]] آن را برایت شرح دهم و [[شریعت اسلام]] و [[احکام]] آن، از [[حلال]] و [[حرام]] را بر تو | *[[امام]]{{ع}} گامهای آغازین [[تربیت اسلامی]] را از طریق [[آموزش]] شریعت الهی میداند و میفرماید: تصمیم گرفتم ابتدا [[کتاب خدا]] را به تو بیاموزم و [[تأویل]] آن را برایت شرح دهم و [[شریعت اسلام]] و [[احکام]] آن، از [[حلال]] و [[حرام]] را بر تو آشکار سازم، در حالی که برای [[آموختن]] از غیر [[کتاب خدا]] استفاده نکنم<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{متن حدیث|"وَ أَنْ أَبْتَدِئَكَ بِتَعْلِيمِ كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ تَأْوِيلِهِ وَ شَرَائِعِ الْإِسْلَامِ وَ أَحْكَامِهِ وَ حَلَالِهِ وَ حَرَامِهِ لَا أُجَاوِزُ ذَلِكَ بِكَ إِلَى غَيْرِهِ"}}</ref>. در منظر [[امام]]{{ع}} [[دعوت]] [[مردمان]] به [[شریعت اسلام]] و [[تبیین]] و توصیف مبانی آن از [[وظایف امام]] است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 499.</ref>. | ||
==احکام الهی== | ==احکام الهی== |