قرض‌الحسنه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''قرض‌الحسنه:''' وام دادن [[نیکو]]، قرضی که در آن [[ربا]] نباشد و شرط دریافت [[پول]] اضافی نشود. قرض، پولی است که [[انسان]] به دیگری می‌دهد و پس از مدتی معین پس می‌گیرد. اگر شرط کند که هنگام پس دادن قرض، مبلغی اضافه دهد، این "[[ربا]]" و [[حرام]] است، ولی بدون این مبلغ اضافی قرض الحسنه است و بسیار [[ثواب]] دارد و توصیه شده افراد متمکن از [[دارایی]] خود به نیازمندانی که درخواست وام کنند، قرض بدهند و [[پاداش]] آن نزد [[خدا]] از [[صدقه]] بیشتر است، چون قطعاً به دستِ [[نیازمند]] می‌رسد و مشکل او را حل می‌کند. اینکه به چنین وام دادنی قرض الحسنه گفته‌اند، براساس [[آیات قرآن]] است که چند بار از [[مؤمنان]] خواسته که به [[خداوند]]، قرص [[حسن]] بدهند<ref>{{متن قرآن|وَأَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا}} «و به خداوند وامی نیکو بدهید» سوره مزمل، آیه ۲۰.</ref>. گرچه [[خداوند]] [[نیاز]] به [[مال]] [[مردم]] ندارد، ولی قرض الحسنه دادن به دیگری چنان ارزشمند است که گویا به [[خدا]] قرض می‌دهد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۱۸۲.</ref>.

*قرض، در لغت، به معنای عبور کردن و گذشتن است. چیزی از [[مال]] هم که به [[انسان]] داده می‌شود، به شرط آنکه عین یا مثل آن را برگردانند، قرض نامیده می‌شود<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج ۷، ص ۲۱۷؛ راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص ۶۶۶ و علی اکبر قریشی، قاموس قرآن، ج ۵، ص ص ۳۰۶ - ۳۰۷.</ref>. بریدن با دندان هم از دیگر معنایی است که در کتاب‌های لغت یکی از معانی قرض دانسته شده است و [[دلیل]] اینکه به وام قرض می‌گویند، این [[دلیل]] است که آن قسمت از [[مال]] را از بقیه [[اموال]] جدا می‌کنند و به دیگری می‌دهند که عین یا مثل آن را پس از مدتی باز گرداند<ref>لسان العرب، ج۷، ص۲۱۶-۲۱۷ و مفردات الفاظ القرآن، ص ۶۶۶.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۳.</ref>.

*قرض و عاریه دادن از سنت‌های مؤکد [[رسول خدا]]{{صل}} است و ایشان در [[احادیث]] زیادی [[مسلمانان]] را به این امر خداپسندانه [[دعوت]] کرده، آن را [[صدقه]]<ref>الطبرانی، المعجم الصغیر، ج ۱، ص ۱۴۳ و جلال الدین سیوطی، الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۲۸۴ و المتقی الهندی، کنزالعمال، ج ۶، ص ۲۱۰.</ref>، بلکه بهتر از [[صدقه]] معرفی کرده و فرموده‌اند: "شبی که مرا به [[آسمان]] بردند، دیدم که بر در [[بهشت]] نوشته است: [[ثواب]] [[صدقه]] ده برابر است و [[ثواب]] قرض دادن، هجده برابر؛ پس به [[جبرئیل]] گفتم: چرا قرض از [[صدقه]] [[برتر]] است؟ گفت: "چون فرد [[نیاز]] مند، گاه چیزی دارد و باز دست [[نیاز]] دراز می‌کند؛ اما خواهان قرض، تقاضای [[کمک]] نمی‌کند؛ مگر به [[دلیل]] [[نیاز]]"<ref>محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۳۹۵ و کنزالعمال، ج ۶، ص ۲۱۱.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۳.</ref>.

*[[رسول اکرم]]{{صل}} قرض دادن را از [[حقوق]] [[همسایگان]] بر یکدیگر برشمرده<ref>شهید ثانی، مسکن الفؤاد، ص ۱۱۴؛ الطبرانی، مسند الشامیین، ج ۳، ص ۳۳۹ و الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۵۷۸</ref>، درباره کسانی که با داشتن امکانات [[مالی]] از قرض دادن به [[نیازمندان]] خودداری می‌کنند، فرموده‌اند: "کسی که [[برادر دینی]] اش برای قرض به وی مراجعه کند و او در حالی که بر این کار [[قادر]] باشد؛ این کار را نکند، [[خداوند]] بوی [[بهشت]] را بر او [[حرام]] می‌کند"<ref>حسن بن فضل طبرسی، مکارم الاخلاق، ص ۴۳۱؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج ۴، ص ۱۵ و شیخ صدوق، امالی، ص ۴۳۰.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۴.</ref>.

*[[پیامبر خدا]]{{صل}} هم [[مسلمانان]] را به قرض دادن [[تشویق]] می‌فرمودند و هم به آنان توصیه می‌کردند، تا حد ممکن بزرگ‌منشی به خرج داده، از گرفتن قرض بپرهیزند. ایشان وام گرفتن را مایه غصّه شب و [[خواری]] روز دانسته<ref>ابن ابی جمهور، عوالی اللآلی، ج ۲، ص ۲۵۶؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۲، ص ۵۲۷؛ ابن سلامه، مسند الشهاب، ج ۲، ص ۹۷ و الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۴۵۱.</ref>، از سنگینی کمرشکن آن به [[خدا]] [[پناه]] می‌بردند و می‌فرمودند: "خدایا! از چیرگی قرض و چیرگی [[دشمن]] و [[دشمن]] شاد شدن و [[گرسنگی]] به تو [[پناه]] می‌برم که آن بدترین درد است"<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَ‌ إِنِّي‌ أَعُوذُ بِكَ‌ مِنْ‌ غَلَبَةِ الدَّيْنِ‌ وَ مِنْ بَوَارِ الْأَيِّمِ وَ مِنَ الْجُوعِ فَإِنَّهُ بِئْسَ الضَّجِيع‌}}؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۳۵ و شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۲۱۵.</ref>؛ و در دعایی دیگر، بعد از [[نماز صبح]] می‌فرمودند: "خدایا! از [[غم]] و [[اندوه]] و [[ناتوانی]] و کاهلی و [[بخل]] و بزدلی و سنگینی کمرشکن بار قرض و چیرگی [[مردمان]] و.... به تو [[پناه]] می‌برم"<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَ‌ إِنِّي‌ أَعُوذُ بِكَ‌ مِنَ‌ الْهَمِ‌ وَ الْحَزَنِ‌ وَ الْعَجْزِ وَ الْكَسَلِ‌ وَ الْبُخْلِ‌ وَ الْجُبْنِ‌ وَ ضَلَعِ‌ الدَّيْنِ‌ وَ غَلَبَةِ الرِّجَالِ‌ و...}}؛ کنزالعمال، ج ۲، ص ۲۶۳؛ مصباح المتهجد، ص ۲۰۵ و من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۳۵.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۴.</ref>.

*همچنین، روزی [[رسول خدا]]{{صل}} در [[حدیثی]] قرض را مانند [[کفر]] دانسته، از آن به [[خدا]] [[پناه]] بردند؛ وقتی از ایشان سؤال شد که‌ای [[رسول خدا]]{{صل}} آیا وام با [[کفر]] برابر است؟ فرمودند: "آری"<ref>شیخ صدوق، الخصال، ج ۱، ص ۴۴؛ علل الشرایع، ج ۲، ص ۵۲۸ و شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ۱۸، ص ۳۱۷.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۴.</ref>.

*[[رسول اکرم]]{{صل}} پیوسته بر رعایت حال بدهکاران تنگدست ‌تأکید کرده<ref>کلینی، الکافی، ج ۸، ص ۹ و وسائل الشیعه، ص ۳۶۶.</ref> [[مسلمانان]] را از دچار شدن به نفرین بدهکار تنگدست برحذر می‌داشتند<ref>کنزالعمال، ج ۶، ص ۲۲۰.</ref> و می‌فرمودند: "هر که به [[تنگدستی]] مهلت دهد، [[خداوند]] در روزی که هیچ سایه‌ای جز سایه او نیست، وی را در سایه خود در آورد"<ref>الکافی، ج ۸، ص ۹ و ابن حنبل، مسند، ج۲، ص۳۵۹.</ref>. همچنین فرموده‌اند: "هرکس به مؤمنی قرض دهد و برای پس گرفتن آن [[صبر]] کند تا برای او گشایشی حاصل شود، [[مال]] او [[زکات]] محسوب می‌شود و در [[نماز]] با [[فرشتگان]] است تا اینکه قرضش به او برگردانده شود"<ref>حسن بن أبی الحسن دیلمی، اعلام الدین، ص ۳۹۰ - ۳۹۱ و ثواب الاعمال، ص ۱۳۸.</ref>. ایشان در [[حدیث]] دیگری، اجر کسی را که حال بدهکار تنگدستش را مراعات بکند، [[پاکی از گناهان]] بیان کرده، افزودند: "[[خداوند]] به ازای هر درهم قرض، هزار قنطار<ref>هر قنطار با صد رطل و هر رطل با ۲۵۶۴ گرم برابر است.</ref> از درهم [[بهشت]] به او می‌کند"<ref>ثواب الاعمال، ص ۲۸۹ و وسائل الشیعه، ج ۱۶، ص ۳۴۳.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۵.</ref>.

*[[ابن عباس]] [[روایت]] کرده است که "روزی [[حضرت]]، به [[مسجد]] وارد شد و فرمود: "کدام یکی از شما [[دوست]] دارد که [[خداوند عزوجل]]، او را از گرمای سوزان [[دوزخ]] ایمن نگاه دارد؟"‌ گفتیم: ای [[رسول خدا]]{{صل}} همه ما [[دوست]] داریم؛ فرمود: "هر که بر [[تنگدستی]] برای پرداخت قرض مهلت دهد، یا قرضش را بر او ببخشد، [[خداوند عزوجل]]، وی را از گرمای سوزان [[دوزخ]] نگاه می‌دارد"<ref>عبد العظیم بن عبد القوی المنذری، الترغیب و الترهیب، ج۲، ص۴۶.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۵.</ref>.

*[[رسول خدا]]{{صل}} همان گونه که طلبکار را به [[صبر]] [[تشویق]] می‌کرد، بدهکار را نیز از دیر کرد در پرداخت بدهی اش [[نهی]] می‌فرمودند. ایشان دیرکرد توانگر در پرداخت بدهی اش را [[ظلم]] دانسته<ref>عوالی اللآلی، ج ۴، ص ۷۲؛ حسن بن شعبه حرانی، تحف العقول، ص ۲۶۷؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۳۸۰؛ امام مالک، کتاب الموطأ، ج ۲، ص ۶۷۴.</ref>، می‌فرمودند: "اگر کسی بتواند [[حق]] کسی را بپردازد و این کار را نکند، هر روز که دیر کند، [[گناه]] باج گیر برایش نوشته می‌شود"<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۱۶ - ۱۷؛ اعلام الدین، ص ۴۲۱ و امالی صدوق، ص ۴۳۲.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۵-۵۵۶.</ref>.

*ایشان، هم فرد بدهکار را از دیر کرد در پرداخت بدهی منع می‌کردند؛ و هم او را از اینکه [[نیت]] ادا نکردن قرض را داشته باشد به شدت برحذر می‌داشتند. [[رسول خدا]]{{صل}} درباره انواع قرض فرموده‌اند: "قرضی که صاحبش قصد داشته آن را بپردازد؛ اما [[اجل]] به او مهلت نداده است؛ در این صورت، من ولی او هستم و دیگر، قرضی که صاحبش قصد پرداختنش را نداشته است؛ در این صورت، از [[اعمال نیک]] فرد بدهکار بر می‌دارند [و به فرد طلبکار می‌دهند] که در آن روز ([[قیامت]]) [[دینار]] و درهمی نخواهد بود"<ref>کنزالعمال، ج ۶، ص ۲۳۱ و الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۶۶۱.</ref>. ایشان پیوسته [[مسلمانان]] را به رعایت [[جوانمردی]] در قرض دادن، سفارش و به آنان گوشزد می‌کردند که [[برترین]] [[مؤمنان]] و محبوب‌ترین [[بندگان خدا]] فردی است که در خرید و فروش و پس دادن و پس گرفتن قرض جوانمرد باشد<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۱۹۶؛ شیخ طوسی، التهذیب، ج ۷، ص ۱۸؛ نعمان بن محمد تمیمی مغربی، دعائم الاسلام، ج ۲، ص ۱۷؛ الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۱۹۴ و کنز العمال، ج ۱، ص ۱۴۴ - ۱۴۵.</ref>.‌ ایشان متوفای بدهکار را فردی معرفی می‌کردند که در زنجیر است و چیزی نمی‌تواند او را از این وضعیت [[نجات]] دهد؛ مگر پرداخت قرضش<ref>الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۹۱ و کنزالعمال، ج ۶، ص ۲۲۲.</ref>. در نظر آن [[حضرت]]، حتی [[شهدا]] هم از این مسئله، جدا نیستند و با ریختن اولین قطره خونشان، همه گناهانشان بخشیده می‌شود؛ مگر قرضشان<ref>ابن حنبل، مسند، ج ۲، ص ۲۲۰ و مسلم نیشابوری، صحیح، ج ۶، ص ۳۸.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۶.</ref>.

*آن [[حضرت]] به [[مسلمانان]] بدهکار توصیه می‌کردند که برای خود چیزی باقی بگذارید تا پس از مرگتان بدهی‌تان ادا شود؛ زیرا پس از [[گناهان کبیره]] که [[خداوند]] از آنها [[نهی]] کرده است، بزرگ‌ترین [[گناه]]، آن است که [[انسان]] بمیرد و قرضی داشته باشد و چیزی برای آن باقی نگذارد<ref>ابن حنبل، مسند، ج ۲، ص ۳۹۲؛ ابن اشعث سجستانی، سنن ابی داوود، ج ۲، ص ۱۱۲ و کنزالعمال، ج ۶، ص۲۳۲.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۶.</ref>.

*[[رسول خدا]]{{صل}} [[شاهد]] نگرفتن در زمان گرفتن وام را [[مانع]] [[استجابت دعا]] دانسته، می‌فرمودند: "دعاهای چند گروه [[مستجاب]] نمی‌شود؛ و کسانی که از کسی وام می‌گیرند؛ اما آن را یادداشت نکرده، بر آن شاهدی نمی‌گیرند"<ref>حمیری قمی، قرب الاسناد، ص ۳۸ - ۳۹ و وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۱۲۶-۱۲۷.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۷.</ref>.

*ایشان [[مسلمانان]] را از درخواست بدون احتیاج [[نهی]] کرده، می‌فرمودند: {{متن حدیث|مَنْ فَتَحَ عَلَى نَفْسِهِ بَابَ الْمَسْأَلَةِ فَتَحَ‌ اللَّهُ‌ عَلَيْهِ‌ سَبْعِينَ‌ بَاباً مِنَ‌ الْفَقْرِ لَا يَسُدُّ أَدْنَاهَا شَيْ‌ء}}<ref>تاج الدین شعیری، جامع الاخبار، ص ۱۳۶ و ابن فهد حلی، عدة الداعی، ص۷۵.</ref>؛ هرکه بدون [[نیاز]]، [[مالی]] را از دیگران قرض کند، [[خداوند]] هفتاد در از [[فقر]] بر رویش می‌گشاید که در [[دنیا]] هیچ چیز نمی‌تواند آن را بپوشاند"<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۷.</ref>.

*متأسفانه سیره‌نویسان در شرح [[سیره رسول اکرم]]{{صل}} بیشتر به قرض گرفتن‌های ایشان اشاره کرده‌اند؛ مانند اینکه [[رسول خدا]]{{صل}} بارها از [[یهودیان]] [[مدینه]] قرض کردند<ref>قطب الدین راوندی، الخرائج و الجرائح، ج ۱، ص ۱۸۷.</ref> و حتی در زمان [[وفات]] ایشان زره‌شان برای قرض گرفتن آرد در گرو مردی [[یهودی]] بود <ref>بیهقی، السنن الکبری، ج ۶، ص ۳۶؛ ابن حجر، فتح الباری، ج ۵، ص ۹۹ و تقی الدین مقریزی، امتاع الاسماع، ج ۲، ص ۲۹۸.</ref> و نیز قرض کردن هفتاد [[زره]] از صفوان بن [[امیه]] جمحی<ref>الکافی، ج۵، ص۲۴۰ و من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۳۰۲.</ref> از مطالبی است که در کتاب‌های [[سیره]] آمده است<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۷.</ref>.

*در کتاب‌های [[روایی]] نیز وضع همین گونه است و شاید در این کتاب‌ها به قرض‌هایی اشاره باشد که [[پیامبر خدا]]{{صل}} از دیگران می‌گرفتند تا در [[راه خدا]] به دیگران [[انفاق]] کنند؛ [[روایت]] زیر، نمونه‌ای از آن موارد است: روزی سائلی نزد [[رسول اکرم]]{{صل}} آمد و از آن [[حضرت]] [[کمک]] خواست. [[پیامبر]]{{صل}} به حاضران رو کرده، فرمودند: "آیا بین شما کسی هست که به من قرض بدهد؟" پس مردی از [[انصار]] برخاست و گفت: "بله، ای [[رسول خدا]]{{صل}}!"؛ پس به او فرمود: "به این مرد، چهار وسق<ref>هر وسق، با شصت پیمانه برابر است.</ref> خرما بده!" گفت: "دادم"؛‌ پس [[انصاری]] دیگری آمد و تقاضای [[کمک]] کرد؛ [[حضرت]] فرمود: "ان‌شاء‌الله [[خدا]] عطا کند!" نفر سومی آمد و تقاضای [[کمک]] کرد و [[حضرت]] این جمله را تکرار کرد؛ پس، آن مرد گفت: "ان‌شاء‌الله عطا کندت زیاد شد!" پس [[رسول خدا]]{{صل}} خندید و رو به حاضران فرمود: "آیا در بین شما کسی هست که به من قرض بدهد؟"‌ مردی برخاست و گفت: "بله، ای [[رسول خدا]]{{صل}}!"‌ پس [[حضرت]] به او فرمود: "چقدر قرض می‌دهی؟" گفت: "هر چه بخواهی"؛ فرمود: "به این مرد هشت وسق خرما بده!" مرد سائل گفت: "من چهار وسق بیشتر احتیاج ندارم"؛‌ فرمود: "چهار تا هم اضافه بر آن"<ref>قرب الاسناد، ص ۴۴ و وسائل الشیعه، ج ۹، ص ۴۳۵.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۷-۵۵۸.</ref>.

*از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] شده است که {{متن حدیث|إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} كَانَ‌ يَكُونُ‌ عَلَيْهِ‌ الثَّنِيُ‌ فَيُعْطِي‌ الرَّبَاع‌}}<ref>الکافی، ج ۵، ص ۲۵۴.</ref>؛ روش [[رسول خدا]]{{صل}} در ادای قرض این بود که اگر بچه شتری دو ساله قرض می‌گرفت، به جای آن شتری هفت ساله می‌داد (یا اگر دو درهم قرض می‌گرفت، چهار درهم می‌پرداخت)<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۵۸.</ref>.

 

 

 

شخص قرض می‌کند نه برای اینکه خود عین را صرف بکند، بلکه قرض می‌کند برای اینکه آن را [[استنتاج]] بکند. یعنی از آن نتیجه‌گیری نماید که شما تعبیر کردید به قرض تولیدکنندگان. در اینجا قرض کننده هیچ نوع اجباری برای قرض کردن ندارد، چون احتیاجی به [[مصرف]] کردن آن ندارد، بلکه می‌خواهد [[سرمایه]] خود را زیادتر کند و سود ببرد. با خودش هیچ سرمایه ندارد و یا سرمایه‌اش برای طرحی که تهیه کرده کافی نیست. از بانک یا از شخص دیگری قرض می‌کند و حساب کرده که [[میزان]] بهره‌ای که بابت وام باید بدهد کمتر از میزان استفاده‌ای است که در [[آینده]] از این سرمایه خواهد داشت. مثلاً با خود می‌گوید اگر من یک میلیون تومان از بانک قرض بگیرم، در آخر سال باید صد هزار تومان به عنوان سود به بانک بپردازم؛ ولی حداقل دویست هزار تومان از این قرض استفاده می‌برم و صد هزار تومانش برای خودم باقی می‌ماند<ref>مسأله ربا، ص۴۳.</ref>.<ref>محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۶۳۲.</ref>

در این نوع قرض، وام‌گیرنده آن‌قدرها در [[استیصال]] نیست و در آینده می‌تواند وام مصرف شده خود را پس بدهد. یعنی بالقوه می‌تواند خودش را اداره کند ولی بالفعل نمی‌تواند. در اینجا هم جای [[قرض‌الحسنه]] است و [[جامعه]] چنین وظیفه‌ای دارد تا از این طریق مشکل چنین فردی را حل بکند<ref>مسأله ربا، ص۴۴.</ref>.<ref>محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۶۳۲.</ref>

قرض بستانکاران یعنی شخصی که خودش طلبکاراست و هیچ احتیاجی هم ندارد. برای اینکه طلبش را زودتر وصول کند از دیگری قرض می‌گیرد<ref>مسأله ربا، ص۴۴.</ref>.<ref>محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۶۳۳.</ref>

در قرض‌های مصرفی قرض گیرنده غرضش انتفاع به [[منافع]] بالفعل است. مثلاً گندم را قرض می‌کند برای آنکه بخورد. ولی در قرض‌های تولیدی غرضش انتفاع به منافع بالقوّه است. یعنی آن‌چه را که قرض می‌کند به صورت مال‌التجاره است که [[منفعت]] بالفعل آن مقصودش نیست. بلکه مقصود منافعی است که به [[تجارت]] یا [[صناعت]] روی آن پیدا می‌شود...<ref>مسأله ربا، ص۱۹۰.</ref>.<ref>محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۶۳۳.</ref>

قرض درماندگان [یعنی آنکه] کسی هیچ ندارد و یک [[مصرف]] خیلی ضروری هم دارد. مثلاً فرزندش مریض شده و برای معالجه‌اش نیاز به وام دارد. در این مورد واقعاً جای آن است که جامعه در مورد چنین فردی [[احساس]] [[وظیفه]] و کمک کند<ref>مسأله ربا، ص۴۴.</ref>.<ref>محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۶۳۳.</ref>