تجسس در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←تجسس در قرآن
(صفحه‌ای تازه حاوی « {{امامت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 8...» ایجاد کرد) |
|||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
این واژه در اصطلاح، از مفاهیم [[اخلاق اجتماعی]] [[اسلام]] و به معنای تفحص و کنجکاوی غالباً نامحسوس درباره لغزش‌ها، معایب و مسائل خصوصی دیگران است؛ اموری که از چشم [[مردم]] پنهان بوده، افراد از فاش شدن آن [[شرم]] و [[اکراه]] دارند<ref>احیاء علوم الدین، ج۱، ص۷۸. </ref>.<ref>[[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[تجسس - اسدی (مقاله)|مقاله "تجسس"]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۷.</ref> | این واژه در اصطلاح، از مفاهیم [[اخلاق اجتماعی]] [[اسلام]] و به معنای تفحص و کنجکاوی غالباً نامحسوس درباره لغزش‌ها، معایب و مسائل خصوصی دیگران است؛ اموری که از چشم [[مردم]] پنهان بوده، افراد از فاش شدن آن [[شرم]] و [[اکراه]] دارند<ref>احیاء علوم الدین، ج۱، ص۷۸. </ref>.<ref>[[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[تجسس - اسدی (مقاله)|مقاله "تجسس"]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۷.</ref> | ||
==تجسس در قرآن== | ==[[تجسس]] در [[قرآن]]== | ||
تجسّس تنها یک بار در [[قرآن]] آمده است {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! از بسیاری از گمان‌ها دوری کنید که برخی از گمان‌ها گناه است و (در کار مردم) کاوش نکنید و از یکدیگر غیبت نکنید؛ آیا هیچ یک از شما دوست می‌دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناپسند می‌دارید و از خداوند پروا کنید که خداوند توبه‌پذیری بخشاینده است» سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref> و چنان‌که در پاره‌ای [[منابع تفسیری]] و لغوی <ref> النهایه، ابن‌اثیر، ج۱، ص۲۷۲؛ مفردات، ص۱۹۶؛ التحقیق، ج۲، ص۸۷، "جسس".</ref> نیز به چشم می‌خورد، در عین [[قرابت]] معنایی <ref> مجمع‌البیان، ج۵، ص۳۹۲؛ روح المعانی، ج۱۳، ص۶۳؛ المیزان، ج۱۸، ص۳۲۳. </ref> با "تحسّس"، {{متن قرآن|يَا بَنِيَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ}}<ref>«ای فرزندان من! بروید و از یوسف و برادرش خبر گیرید و از رحمت خداوند نومید نگردید که جز گروه کافران (کسی) از رحمت خداوند نومید نمی‌گردد» سوره یوسف، آیه ۸۷.</ref>، کاربرد [[قرآنی]] متفاوتی <ref> مجمع البیان، ج۵، ص۳۹۲؛ روح البیان، ج۹، ص۸۶؛ المیزان، ج۱۸، ص۳۲۳. </ref> از آن دارد؛ ولی گویا قرابت معنایی و نیز استعمال آن دو به یک معنا و به دنبال هم در برخی [[احادیث نبوی]] <ref> مسند احمد، ج۲، ص۵۳۹؛ صحیح البخاری، ج۷، ص۸۸؛ صحیح مسلم، ج۸، ص۱۰. </ref> موجب شده تا برخی قراء برخلاف عموم آنها {{متن قرآن|وَلَا تَجَسَّسُوا}} را بدون نقطه خوانده <ref> مجمع‌البیان، ج۹، ص۲۰۵؛ روض الجنان، ج۱۸، ص۳۲؛ تفسیر‌قرطبی، ج۱۶، ص۲۱۸. </ref> و شماری از واژه‌پژوهان <ref> لسان العرب، ج۲، ص۲۸۳؛ الفروق اللغویه، ص۱۱۷ ـ ۱۱۸. </ref> و برخی مفسرانِ نخستین <ref> التبیان، ج۹، ص۳۵۰؛ مجمع‌البیان، ج۹، ص۲۰۵؛ روح‌المعانی، ج۲۶، ص۲۳۶. </ref> نیز آن دو را مترادف بدانند. | تجسّس تنها یک بار در [[قرآن]] آمده است {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! از بسیاری از گمان‌ها دوری کنید که برخی از گمان‌ها گناه است و (در کار مردم) کاوش نکنید و از یکدیگر غیبت نکنید؛ آیا هیچ یک از شما دوست می‌دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناپسند می‌دارید و از خداوند پروا کنید که خداوند توبه‌پذیری بخشاینده است» سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref> و چنان‌که در پاره‌ای [[منابع تفسیری]] و لغوی <ref> النهایه، ابن‌اثیر، ج۱، ص۲۷۲؛ مفردات، ص۱۹۶؛ التحقیق، ج۲، ص۸۷، "جسس".</ref> نیز به چشم می‌خورد، در عین [[قرابت]] معنایی <ref> مجمع‌البیان، ج۵، ص۳۹۲؛ روح المعانی، ج۱۳، ص۶۳؛ المیزان، ج۱۸، ص۳۲۳. </ref> با "تحسّس"، {{متن قرآن|يَا بَنِيَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ}}<ref>«ای فرزندان من! بروید و از یوسف و برادرش خبر گیرید و از رحمت خداوند نومید نگردید که جز گروه کافران (کسی) از رحمت خداوند نومید نمی‌گردد» سوره یوسف، آیه ۸۷.</ref>، کاربرد [[قرآنی]] متفاوتی <ref> مجمع البیان، ج۵، ص۳۹۲؛ روح البیان، ج۹، ص۸۶؛ المیزان، ج۱۸، ص۳۲۳. </ref> از آن دارد؛ ولی گویا قرابت معنایی و نیز استعمال آن دو به یک معنا و به دنبال هم در برخی [[احادیث نبوی]] <ref> مسند احمد، ج۲، ص۵۳۹؛ صحیح البخاری، ج۷، ص۸۸؛ صحیح مسلم، ج۸، ص۱۰. </ref> موجب شده تا برخی قراء برخلاف عموم آنها {{متن قرآن|وَلَا تَجَسَّسُوا}} را بدون نقطه خوانده <ref> مجمع‌البیان، ج۹، ص۲۰۵؛ روض الجنان، ج۱۸، ص۳۲؛ تفسیر‌قرطبی، ج۱۶، ص۲۱۸. </ref> و شماری از واژه‌پژوهان <ref> لسان العرب، ج۲، ص۲۸۳؛ الفروق اللغویه، ص۱۱۷ ـ ۱۱۸. </ref> و برخی مفسرانِ نخستین <ref> التبیان، ج۹، ص۳۵۰؛ مجمع‌البیان، ج۹، ص۲۰۵؛ روح‌المعانی، ج۲۶، ص۲۳۶. </ref> نیز آن دو را مترادف بدانند. | ||