ابوبکر بن ابی‌قحافه در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←فتوحات
(←فتوحات) |
|||
| خط ۲۷۶: | خط ۲۷۶: | ||
==[[فتوحات]]== | ==[[فتوحات]]== | ||
نوید [[فتح]] [[روم]] و [[ایران]] در کلمات [[رسول خدا]]{{صل}}، [[نامه]] آن [[حضرت]] به [[ملوک]]، تجربه [[ناتوانی]] [[دولت]] ساسانی در واقعه ذوقار، انعطاف [[افکار]] عمومی به [[دشمن خارجی]] مشترک و انصراف افکار از [[مخالفت]] با [[خلیفه]]، از جمله [[علل]] و عوامل فتوحات است. ابوبکر [[فتوحات اسلامی]] را در اواخر سال دوازدهم، پس از [[پیروزی]] در [[جنگ‌های رده]]، به ترتیب از [[عراق]] و [[شام]] آغاز کرد. او با پیشنهاد [[مثنی بن حارثه شیبانی]] از قبیله بزرگ [[بکر بن وائل]] و از ساکنان [[حیره]]، به فتح عراق پرداخت و [[خالد بن ولید]] را که برای سرکوبی جنگ‌های رده در یمامه بود، به [[فرماندهی]] کل و | نوید [[فتح]] [[روم]] و [[ایران]] در کلمات [[رسول خدا]]{{صل}}، [[نامه]] آن [[حضرت]] به [[ملوک]]، تجربه [[ناتوانی]] [[دولت]] ساسانی در واقعه ذوقار، انعطاف [[افکار]] عمومی به [[دشمن خارجی]] مشترک و انصراف افکار از [[مخالفت]] با [[خلیفه]]، از جمله [[علل]] و عوامل فتوحات است. ابوبکر [[فتوحات اسلامی]] را در اواخر سال دوازدهم، پس از [[پیروزی]] در [[جنگ‌های رده]]، به ترتیب از [[عراق]] و [[شام]] آغاز کرد. او با پیشنهاد [[مثنی بن حارثه شیبانی]] از قبیله بزرگ [[بکر بن وائل]] و از ساکنان [[حیره]]، به فتح عراق پرداخت و [[خالد بن ولید]] را که برای سرکوبی جنگ‌های رده در یمامه بود، به [[فرماندهی]] کل و مثنی را به معاونت وی [[منصوب]] کرد. [[خالد]] از یمامه با [[پشتیبانی]] لشکری به [[فرماندهی]] [[جریر بن عبدالله بجلی]]، پیشروی پیروزمندانه خود را در [[عراق]] تا شهرهای [[حیره]] و [[انبار]] ادامه داد و آن دو را با [[قرارداد]] صلحی و [[عین التمر]] را با [[جنگ]] گشود. آنگاه به [[دستور]] [[ابوبکر]] عازم [[فتح]] [[شام]] شد<ref>بلاذری، فتوح، ج۲، ص۳۰۷-۲۹۵.</ref>. | ||
[[أبوبکر]] در خصوص فتح [[روم]] با گروهی از [[صحابه]] [[مشورت]] کرد. [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} آن را حرکتی [[پیروز]] [[وصف]] نمود، که در پی آن ابوبکر [[بسیج عمومی]] داده، [[مردم]] را به [[جهاد]] با [[رومیان]] و دستیابی به [[غنایم]] روم [[ترغیب]] کرد<ref>یعقوبی، ج۲، ص۱۳۳.</ref>. مردم [[جزیرة العرب]] برخی به [[انگیزه]] [[الهی]] و برخی به انگیزه مادی به [[مدینه]] آمدند. ابوبکر با [[خرسندی]] از استقبال مردم، در روزهای آغازین ماه صفر سال سیزده، سه [[لشکر]] (و لشکر چهارمی برای [[احتیاط]]) آراست؛ آنگاه [[خالد بن سعید بن عاص]] را به [[اصرار]] [[عمر]] از فرماندهی [[عزل]] کرد، فرماندهی کل را به [[ابوعبیده جراح]] داد و تعداد [[سپاهیان]] هر لشکر را به تدریج از سه هزار به ۷۵۰۰ تن افزایش یافت<ref>بلاذری، فتوح، ج۱، ص۱۲۸ و ۱۲۹.</ref>. [[شرحبیل بن حسنه]]، [[معاذ بن جبل]]، [[عمرو بن عاص]] و [[یزید بن ابی سفیان]] از [[فرماندهان]] شام بودند. ابوبکر به استناد [[حدیثی]] از [[رسول خدا]]{{صل}}، یزید بن ابی سفیان را دست کم تا دو میل<ref>قاضی، ابویوسف، ص۶.</ref> بدرقه کرد و فرماندهان شام را به اموری مانند [[تقوا]]، دوری از [[تکبر]] [[جاهلی]]، ایراد سخنرانی‌های کوتاه، چگونگی [[برخورد با دشمن]] و [[نمایندگان]] آنان، چگونگی خبردار شدن از اوضاع لشکر، برخورد با [[لشکریان]]، مجالست‌های فرماندهان، انعطاف پذیری آنان و معیار [[انتخاب]] فرماندهان جزء سفارش<ref>واقدی، فتوح الشام، ص۸ و ۱۴؛ بلاذری، انساب الاشراف، ص۱۱۲-۱۱۴.</ref> و روایاتی در [[لعن]] | |||
[[أبوبکر]] در خصوص فتح [[روم]] با گروهی از [[صحابه]] [[مشورت]] کرد. [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} آن را حرکتی [[پیروز]] [[وصف]] نمود، که در پی آن ابوبکر [[بسیج عمومی]] داده، [[مردم]] را به [[جهاد]] با [[رومیان]] و دستیابی به [[غنایم]] روم [[ترغیب]] کرد<ref> یعقوبی، ج۲، ص۱۳۳.</ref>. مردم [[جزیرة العرب]] برخی به [[انگیزه]] [[الهی]] و برخی به انگیزه مادی به [[مدینه]] آمدند. ابوبکر با [[خرسندی]] از استقبال مردم، در روزهای آغازین ماه صفر سال سیزده، سه [[لشکر]] (و لشکر چهارمی برای [[احتیاط]]) آراست؛ آنگاه [[خالد بن سعید بن عاص]] را به [[اصرار]] [[عمر]] از فرماندهی [[عزل]] کرد، فرماندهی کل را به [[ابوعبیده جراح]] داد و تعداد [[سپاهیان]] هر لشکر را به تدریج از سه هزار به ۷۵۰۰ تن افزایش یافت<ref>بلاذری، فتوح، ج۱، ص۱۲۸ و ۱۲۹.</ref>. [[شرحبیل بن حسنه]]، [[معاذ بن جبل]]، [[عمرو بن عاص]] و [[یزید بن ابی سفیان]] از [[فرماندهان]] شام بودند. ابوبکر به استناد [[حدیثی]] از [[رسول خدا]]{{صل}}، [[یزید بن ابی سفیان]] را دست کم تا دو میل<ref>قاضی، ابویوسف، ص۶.</ref> بدرقه کرد و فرماندهان شام را به اموری مانند [[تقوا]]، دوری از [[تکبر]] [[جاهلی]]، ایراد سخنرانی‌های کوتاه، چگونگی [[برخورد با دشمن]] و [[نمایندگان]] آنان، چگونگی خبردار شدن از اوضاع لشکر، برخورد با [[لشکریان]]، مجالست‌های فرماندهان، انعطاف پذیری آنان و معیار [[انتخاب]] فرماندهان جزء سفارش<ref>واقدی، فتوح الشام، ص۸ و ۱۴؛ بلاذری، انساب الاشراف، ص۱۱۲-۱۱۴.</ref> و روایاتی در [[لعن]] حاکمان [[ناشایست]] نقل کرد <ref>احمد بن حنبل، ج۱، ص۶.</ref>. به گفته [[قتاده]]، ابوبکر لشکریانی را که به شام می‌فرستاد، [[دعا]] می‌کرد تا با [[شمشیر]] یا [[طاعون]] به [[شهادت]] برسند<ref>عبدالرزاق صنعانی، ج۱۱، ص۱۴۸.</ref> و به روایتی از آنان بر [[شمشیر]] و [[طاعون]] [[بیعت]] می‌گرفت <ref>متقی هندی، ج۴، ص۵۹۸.</ref>. هِرَقل پس از [[پیروزی]] [[مسلمانان]] بر بخشی از [[روم]] یا به قول واقدی<ref>فتوح الشام، ص۸.</ref> پس از حرکت مسلمانان از [[مدینه]]، برای مقابله با نیروهای [[مسلمان]] [[سپاه]] گرانی به [[اجنادین]] (منطقه‌ای در [[شام]] از نواحی [[فلسطین]]) فرستاد. [[ابوبکر]] دریافت که [[ابوعبیده جراح]] توان مقابله با چنین لشکری ندارد؛ از این رو، [[تصمیم]] گرفت [[خالد]] را عهده‌دار این مهم کند و با [[مشورت]] برخی از [[صحابه]]، وی را با عنوان [[فرماندهی]] کل از [[عراق]] به شام فرستاد<ref>واقدی، فتوح الشام، ص۲۲.</ref>. او با [[فتح]] مناطقی در مسیر [[راه]]، در دوازدهم [[جمادی الاول]] [[سال]] سیزده، [[شکست]] [[سختی]] در [[أجنادین]] به هرقل [[تحمیل]] کرد، به گونه‌ای که از [[حمص]] به [[انطاکیه]] گریخت، اما ابوبکر پیش از دریافت خبر این پیروزی درگذشت<ref>بلاذری، فتوح، ج۱، ص۱۳۵ و ۱۳۶.</ref>. شام در دوره ابوبکر تا روی کار آمدن [[عمر]]، چهار [[امیر]] نظامی داشت<ref>ابن شهاب، ص۱۵۱.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۷۶.</ref> | |||
==اقدامات [[مالی]]== | ==اقدامات [[مالی]]== | ||