اضطرار در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←مصادیق اضطرار
(←مقدمه) |
|||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
==مصادیق اضطرار== | ==مصادیق اضطرار== | ||
مصادیق اضطرار فراوان است؛ ولی مبحث اضطرار در منابع فقهی بیشتر در باب | مصادیق اضطرار فراوان است؛ ولی مبحث اضطرار در منابع فقهی بیشتر در باب "اطعمه و اشربه" و گاه در ابواب دیگر [[فقهی]] مطرح شده است؛ مانند: | ||
#'''[[جهاد]]:''' آنگاه که [[کافران]]، مسلمانانِ [[اسیر]] را سپر خویش قرار دهند، جز کشتن آنان برای [[غلبه]] بر کافران راهی نیست. <ref>ریاض المسائل، ج ۲، ص ۵۶۴؛ جواهرالکلام، ج ۲۱، ص ۶۸.</ref> | |||
آنگاه که [[کافران]]، مسلمانانِ [[اسیر]] را سپر خویش قرار دهند، جز کشتن آنان برای [[غلبه]] بر کافران راهی نیست. <ref>ریاض المسائل، ج ۲، ص ۵۶۴؛ جواهرالکلام، ج ۲۱، ص ۶۸.</ref> | #'''[[طهارت]]:''' هنگامی که [[وضو]] و [[غسل]] ضرر قابل توجّه داشته یا [[حفظ]] آب برای رفع [[تشنگی]] ضروری باشد نوبت به تیمّم می‌رسد.<ref>الخلاف، ج ۱، ص ۱۵۳؛ منتهی المطلب، ج ۱، ص ۱۳۵.</ref> | ||
#'''[[نماز]]:''' در موردی که [[انسان]] ناچار شود باید با اشاره [[رکوع]] و [[سجود]] کند. <ref>الکافی، حلبی، ص ۱۴۶؛ المهذب، ج ۱، ص ۱۱۰.</ref> | |||
هنگامی که [[وضو]] و [[غسل]] ضرر قابل توجّه داشته یا [[حفظ]] آب برای رفع [[تشنگی]] ضروری باشد نوبت به تیمّم می‌رسد.<ref>الخلاف، ج ۱، ص ۱۵۳؛ منتهی المطلب، ج ۱، ص ۱۳۵.</ref> | #'''[[روزه]]:''' آنجا که [[مادر]] بر جنین یا فرزند شیرخوار خود بترسد روزه بر او [[واجب]] نیست.<ref>مدارک الاحکام، ج ۶، ص ۱۵۶؛ جواهرالکلام، ج ۱۶، ص ۳۴۶.</ref> | ||
#'''[[حج]]:''' در مورد ارتکاب [[اضطراری]] برخی [[محرّمات]] [[احرام]] و وقوف اضطراری [[عرفه]] و مشعر [[احکام]] خاصی در [[مناسک]] [[حجّ]] آمده است. <ref>العروة الوثقی، ج ۲، ص ۵۴۷.</ref> | |||
در موردی که [[انسان]] ناچار شود باید با اشاره [[رکوع]] و [[سجود]] کند. <ref>الکافی، حلبی، ص ۱۴۶؛ المهذب، ج ۱، ص ۱۱۰.</ref> | #'''[[تذکیه]]:''' آنگاه که حیوان را از [[ترس]] تلف شدن نتوان نحر یا [[ذبح]] کرد تذکیه‌اش مجروح کردن آن است؛<ref>النهایه، ص ۵۸۳؛ قواعد الاحکام، ج ۳، ص ۳۱۴.</ref> همچنین در [[علم اصول]] این موضوع در باب اِجزای مأمورٌ به [[اضطراری]] از اختیاری بحث شده است.<ref>نهایة الافکار، ج ۱، ص ۲۲۷.</ref> | ||
واژه [[اضطرار]] و مشتقات آن، ۸ بار در [[قرآن]] ذکر شده که به جز دو مورد {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا بَلَدًا آمِنًا وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ قَالَ وَمَنْ كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِيلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلَى عَذَابِ النَّارِ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که ابراهیم گفت: پروردگارا! اینجا را شهری امن کن و از اهل آن هر کس را که به خداوند و روز واپسین ایمان دارد، از میوه‌ها روزی رسان؛ (خداوند) فرمود: آن را که کفر ورزد، اندکی برخورداری خواهم داد سپس او را به (چشیدن) عذاب دوزخ ناگزیر خواهم کرد و این پایانه، بد است» سوره بقره، آیه ۱۲۶.</ref>، {{متن قرآن|نُمَتِّعُهُمْ قَلِيلًا ثُمَّ نَضْطَرُّهُمْ إِلَى عَذَابٍ غَلِيظٍ}}<ref>«اندکی بهره‌مندشان می‌گردانیم سپس آنان را به سوی عذابی ناگوار می‌کشانیم» سوره لقمان، آیه ۲۴.</ref>، به اصطلاح [[فقهی]] اشاره دارد.<ref>[[غلام رضا مغیثی|مغیثی، غلام رضا]]، [[ اضطرار - مغیثی (مقاله)|مقاله "اضطرار"]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۳.</ref> | |||
آنجا که [[مادر]] بر جنین یا فرزند شیرخوار خود بترسد روزه بر او [[واجب]] نیست.<ref>مدارک الاحکام، ج ۶، ص ۱۵۶؛ جواهرالکلام، ج ۱۶، ص ۳۴۶.</ref> | |||
در مورد ارتکاب [[اضطراری]] برخی [[محرّمات]] [[احرام]] و وقوف اضطراری [[عرفه]] و مشعر [[احکام]] خاصی در [[مناسک]] [[حجّ]] آمده است. <ref>العروة الوثقی، ج ۲، ص ۵۴۷.</ref> | |||
آنگاه که حیوان را از [[ترس]] تلف شدن نتوان نحر یا [[ذبح]] کرد تذکیه‌اش مجروح کردن آن است؛<ref>النهایه، ص ۵۸۳؛ قواعد الاحکام، ج ۳، ص ۳۱۴.</ref> همچنین در [[علم اصول]] این موضوع در باب اِجزای مأمورٌ به [[اضطراری]] از اختیاری بحث شده است.<ref>نهایة الافکار، ج ۱، ص ۲۲۷.</ref> واژه [[اضطرار]] و مشتقات آن، ۸ بار در [[قرآن]] ذکر شده که به جز دو مورد (۱۲۶ | |||
==[[حکم]] اضطرار== | ==[[حکم]] اضطرار== | ||