ابراهیم بن عبدالحمید: تفاوت میان نسخه‌ها

==مقدمه==

ابراهیم بن عبدالحمید صنعانی فردی است که در [[اختیار]] معرفة الرجال از او یاد شده و با استناد به گفته [[فضل بن شاذان]]، او را [[صالح]] دانسته و به نقل از [[نصر بن حجاج]] او را از [[اصحاب امام کاظم]]{{ع}}، [[امام رضا]]{{ع}}، و [[امام جواد]]{{ع}} معرفی می‌کند که پس از [[امام کاظم]]{{ع}} به جرگه [[واقفیه]] پیوسته و ادامه می‌دهد که از امام صادق{{ع}} نیز روایت کرده است.

تا اینجا می‌توان به وجود دو ابراهیم بن عبدالحمید قائل شد. اما [[طوسی]] چندین بار در بخش‌های مختلف رجال خود از فردی به نام ابراهیم بن عبدالحمید، بدون ذکر لقبی برای وی، نام برده و اطلاعات مختصری ذیل هر کدام ارائه نموده است که به [[آسانی]] نمی‌توان تشخیص داد که این اطلاعات مربوط به افراد مذکور است یا فردی دیگر.

با توجه به اطلاعات موجود در برخی منابع رجالی متقدم می‌توان گفت این مآخذ قائل به وجود یک نفر به این نام هستند<ref>خلاصة الأقوال، ص۳۱۳؛ کتاب الرجال، ابن داود، معالم العلماء، ص۷.</ref>.

برخی واقفی بودن ابراهیم را پذیرفته، اما با این حال او را ثقه معرفی کرده‌اند<ref>کتاب الرجال، ابن داود،؛ معالم العلماء، ص۷.</ref>، چرا که کشی، ابراهیم بن عبدالحمید را واقفی دانسته، اما وی را از [[راویان]] چند تن از [[امامان]] می‌داند<ref>اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۷۴۴.</ref>. برخی دیگر واقفی بودن او را رد کرده و گفته‌اند گرچه طوسی در ظاهر او را واقفی معرفی نموده، در بسیاری موارد وی را توثیق کرده است. علاوه بر اینکه وجود روایاتی که وی از امام رضا و [[امام جواد]]{{عم}} نقل کرده، مؤید این نکته است که وی واقفی نبوده و یا از [[اعتقاد]] خود بر [[وقف]] بازگشته است<ref>منتهی المقال، ج۱، ص۱۷۶-۱۷۷.</ref>. [[سید محسن امین]] [[معتقد]] است به دلیل عدم تصریح طوسی به وقف او در الفهرست و نیز اینکه تنها قول موجود بر عدم [[نقل حدیث]] از امام رضا{{ع}} از [[سعد بن عبدالله]] بیان شده است، نمی‌توان او را واقفی دانست، چرا که احادیثی وجود دارد که وی از امام رضا{{ع}} نقل کرده است. قول سعد را می‌توان این گونه توجیه کرد که وی از این [[روایات]] اطلاع نداشته است، بنابراین، اساساً ادعای آمده در کتاب شیخ بی‌مبنا می‌شود<ref>أعیان الشیعة، ج۲، ص۱۷۶.</ref>.

پذیرش نظر دوم یعنی عدم اتحاد افراد موسوم به نام ابراهیم بن عبدالحمید معقول به نظر می‌رسد و می‌توان به این شکل به وجود سه تن: ابراهیم بن عبدالحمید اسدی بزار، ابراهیم بن عبدالحمید واقفی و ابراهیم بن عبدالحمید صنعانی که او هم واقفی بوده است قائل شد که البته هر سه تن از اصحاب امام صادق{{ع}} بوده‌اند. اما هنوز یک نکته باقی است که طوسی نام ابراهیم بن عبدالحمید را در زمره [[اصحاب امام رضا]]{{ع}} آورده و با این حال ذیل آن به واقفی بودن او اشاره کرده وسخن [[سعد بن عبدالله]] را بر آن افزوده است که [[ابراهیم امام]] [[رضا]]{{ع}} را [[درک]] کرد، اما از او [[روایت]] نکرد. در این صورت این سؤال باقی است که آیا طوسی ابراهیم بن عبدالحمید موجود در [[سند]] برخی روایات از [[امام رضا]]{{ع}} را ابراهیم واقفی می‌داند و معتقد است با وجود [[واقفی]] بودن او از [[امام رضا]]{{ع}} [[روایت]] کرده است، همان گونه که کشی با وجودی که [[معتقد]] است ابراهیم بن عبد الحمید صنعانی واقفی است، باز هم او را از [[راویان امام رضا]]{{ع}} و [[امام جواد]]{{ع}} می‌داند<ref>اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۷۴۴.</ref>. برخی معتقدند قرار گرفتن او در زمره [[اصحاب امام رضا]]{{ع}} در [[رجال]] الطوسی دلیلی بر بازگشت او از [[واقفیه]] به [[امامیه]] است و اینکه [[طوسی]] او را در زمره اصحاب امام رضا{{ع}} آورده نشان می‌دهد باقی ماندن او را در [[وقف]] قبول نداشته است<ref>تنقیح المقال، ج۴، ص۱۲۱-۱۲۵.</ref>.