بحث:آیا اعتقاد به علم غیب امام غلو است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

بحث:آیا اعتقاد به علم غیب امام غلو است؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۳۷

۳ بایت اضافه‌شده ، ‏۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۱

جز

جایگزینی متن - ' آنرا ' به ' آن را '

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۰۵۷

ویرایش

@@ خط ۳۱: / خط ۳۱: @@
 ===نتیجه گیری===
-اگر منظور از [[علم غیب]] چنانچه در لغت آمده، مطلق [[علوم]] فراطبیعی و غیرحسی باشد، ادعای چنین علومی در [[حق]] [[معصومین]] {{ع}} [[غلو]] نخواهد بود. همچنین اگر مراد از علم غیب را همان علوم مختص [[ذات الهی]] بدانیم که [[خدای متعال]] نیز آنرا برای احدی قرار نداده است مگر به [[اذن]] و [[اراده]] خود که برخی اولیای [[برگزیده]] خود را از بخشی از آن [[آگاه]] ساخته، بر این اساس از آنجا که بر مبنای رایج [[قرآنی]] و [[روایی]] هرچند علوم و آگاهی‌های معصومین به [[دلیل]] آنکه موهبتی و اعطایی از جانب خداست، [[علم به غیب]] شمرده نمی‌شود اما ادعای برخورداری معصومین {{ع}} از نوعی [[علم ویژه]] در اینجا نیز غلو نخواهد بود. اما اگر منظور از علم غیب طبق تعریف مشهور [[متکلمان]] همچون [[شیخ مفید]]<ref>شیخ مفید، محمد بن نعمان، اوائل المقالات، ص۶۷.</ref>، [[علوم ذاتی]]، غیرمستفادِ از غیر و غیرتعلیمی باشد، ادعای [[غیب]] برای معصومین {{ع}} غلو است<ref>ر.ک: مسعودی، سید محمد علی، «تفاوت کاربردهای کلامی و روایی وازه غیب در ترکیب اضافی علم غیب»، نخستین همایش ملی واژه‌پژوهی در علوم اسلامی، ص۴ و ۵.</ref>.
+اگر منظور از [[علم غیب]] چنانچه در لغت آمده، مطلق [[علوم]] فراطبیعی و غیرحسی باشد، ادعای چنین علومی در [[حق]] [[معصومین]] {{ع}} [[غلو]] نخواهد بود. همچنین اگر مراد از علم غیب را همان علوم مختص [[ذات الهی]] بدانیم که [[خدای متعال]] نیز آن را برای احدی قرار نداده است مگر به [[اذن]] و [[اراده]] خود که برخی اولیای [[برگزیده]] خود را از بخشی از آن [[آگاه]] ساخته، بر این اساس از آنجا که بر مبنای رایج [[قرآنی]] و [[روایی]] هرچند علوم و آگاهی‌های معصومین به [[دلیل]] آنکه موهبتی و اعطایی از جانب خداست، [[علم به غیب]] شمرده نمی‌شود اما ادعای برخورداری معصومین {{ع}} از نوعی [[علم ویژه]] در اینجا نیز غلو نخواهد بود. اما اگر منظور از علم غیب طبق تعریف مشهور [[متکلمان]] همچون [[شیخ مفید]]<ref>شیخ مفید، محمد بن نعمان، اوائل المقالات، ص۶۷.</ref>، [[علوم ذاتی]]، غیرمستفادِ از غیر و غیرتعلیمی باشد، ادعای [[غیب]] برای معصومین {{ع}} غلو است<ref>ر.ک: مسعودی، سید محمد علی، «تفاوت کاربردهای کلامی و روایی وازه غیب در ترکیب اضافی علم غیب»، نخستین همایش ملی واژه‌پژوهی در علوم اسلامی، ص۴ و ۵.</ref>.
 ==پاسخ تفصیلی==
@@ خط ۵۴: / خط ۵۴: @@
 ===ماهیت  [[علم غیب]] خدا و [[علم غیب معصوم]]===
-هر چند [[علم به غیب]] در اصل مخصوص [[خداوند]] است، اما خداوند قسمی از آنرا به [[برگزیدگان]] از [[مخلوقات]] مانند [[پیامبران]] و [[امامان]] [[تعلیم]] داده است: {{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضَى مِنْ رَسُولٍ}}<ref>«او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند جز فرستاده‌ای را که بپسندد» سوره جن، آیه ۲۶ ـ ۲۷</ref>. بر این اساس آیاتی که انحصار [[علم غیب]] را برای [[خداوند متعال]] [[ثابت]] می‌نمایند مانند: {{متن قرآن|إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّهِ}}<ref>«بگو که غیب، تنها از آن خداوند است» سوره یونس، آیه ۲۰.</ref> ناظر به آن دسته از علوم غیبیِ ذاتی، استقلالی و نامحدود هستند که صرفا اختصاص به [[خداوند سبحان]] داشته و در این علم هیچ شریکی برای او متصور نیست، همچنین آیاتی که علم غیب را از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و سایر موجودات [[نفی]] می‌نمایند مانند: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَقُولُ لَكُمْ عِنْدِي خَزَائِنُ اللَّهِ وَلَا أَعْلَمُ الْغَيْبَ}}<ref>«بگو: من به شما نمی‌گویم که گنجینه‌های خداوند نزد من است و غیب نمی‌دانم» سوره انعام، آیه ۵۰.</ref> هم ناظر به همین قسم از [[علم]] غیب‌اند؛ اما [[علم غیبی]] که امامان{{ع}} دارند با [[اراده]] و [[علم الهی]] و با [[اذن خداوند]] و تعلیم و [[عنایت]] اوست و به صورت ذاتی و استقلالی نیست<ref>ر.ک. شاکر، محمد تقی، منابع علم امام در قرآن و روایات، ص۱۳۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸ بخارایی‌زاده، حبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت، ص ۱۱۷؛ نظیر عرفانی، محمد، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۹۰؛ باقری، بررسی علم اولیای الهی، ص۱۵۴ـ۱۶۴.</ref>.
+هر چند [[علم به غیب]] در اصل مخصوص [[خداوند]] است، اما خداوند قسمی از آن را به [[برگزیدگان]] از [[مخلوقات]] مانند [[پیامبران]] و [[امامان]] [[تعلیم]] داده است: {{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضَى مِنْ رَسُولٍ}}<ref>«او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند جز فرستاده‌ای را که بپسندد» سوره جن، آیه ۲۶ ـ ۲۷</ref>. بر این اساس آیاتی که انحصار [[علم غیب]] را برای [[خداوند متعال]] [[ثابت]] می‌نمایند مانند: {{متن قرآن|إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّهِ}}<ref>«بگو که غیب، تنها از آن خداوند است» سوره یونس، آیه ۲۰.</ref> ناظر به آن دسته از علوم غیبیِ ذاتی، استقلالی و نامحدود هستند که صرفا اختصاص به [[خداوند سبحان]] داشته و در این علم هیچ شریکی برای او متصور نیست، همچنین آیاتی که علم غیب را از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و سایر موجودات [[نفی]] می‌نمایند مانند: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَقُولُ لَكُمْ عِنْدِي خَزَائِنُ اللَّهِ وَلَا أَعْلَمُ الْغَيْبَ}}<ref>«بگو: من به شما نمی‌گویم که گنجینه‌های خداوند نزد من است و غیب نمی‌دانم» سوره انعام، آیه ۵۰.</ref> هم ناظر به همین قسم از [[علم]] غیب‌اند؛ اما [[علم غیبی]] که امامان{{ع}} دارند با [[اراده]] و [[علم الهی]] و با [[اذن خداوند]] و تعلیم و [[عنایت]] اوست و به صورت ذاتی و استقلالی نیست<ref>ر.ک. شاکر، محمد تقی، منابع علم امام در قرآن و روایات، ص۱۳۸؛ برنجکار، رضا، شاکر، محمد تقی، مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸ بخارایی‌زاده، حبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل کتاب و سنت، ص ۱۱۷؛ نظیر عرفانی، محمد، بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین، ص ۱۹۰؛ باقری، بررسی علم اولیای الهی، ص۱۵۴ـ۱۶۴.</ref>.
 به عبارت دیگر ماهیت [[علم غیب معصوم]] با [[علم غیب]] [[الهی]] یکی نبوده و بلکه تفاوت هایی میان این دو وجود دارد که بر اساس آنها اعتقاد به برخورداری [[معصوم]] از [[علم غیب]]، نه تنها [[غلو]] محسوب نمی‌شود بلکه مطابق با آیات قرآن نیز هست. زیرا: [[علم غیب]] [[خداوند]] بالذات و قدیم است، اما علم غیب [[امامان]] و [[انبیاء]] بالغیر و [[مأذون]] از جانب خداوند و اعطائی است، لذا [[قرآن مجید]] به [[صراحت]] علم غیب بالذات و مستقل را از غیر [[خدا]] [[نفی]] می‌کند. همچنین علم غیب خداوند نامحدود بوده و هیچ استثناء و قیدی ندارد، اما [[علم غیب امام]] محدود به مقداری است که خداوند خواسته باشد. [[علم]] [[خدا]] به زمان و مکان خاصی منحصر نمی‌شود، زیرا [[علم]] او ذاتی است و نه اکتسابی و [[ذات خدا]] زمان و مکان ندارد. [[علم]] [[خدا]] به حالت خاصی منحصر نمی‌شود؛ زیرا [[علم]] او ذاتی است و نه اکتسابی و [[ذات خدا]] با تغییر حالت‌ها و رویدادها تغییر نمی‌کند. [[علم]] [[خدا]] ازلی و ابدی است. [[علم]] [[خدا]] اصیل است. علم غیب خدا، قدیم و پیش از همه [[مخلوقات]] و معلومات و علت معلومات است، ولی علمِ [[غیب]] [[انبیا]] و [[ائمه]]{{ع}} حادث و پس از معلومات و مغایر با ذات ایشان بوده و علت معلومات نیست، علم غیب [[الهی]] مانند اصل [[علم الهی]]، منشاء پیدایش اشیاء است، اما علم غیب انبیا و ائمه{{ع}} چنین نیست<ref>ر.ک. [[محمد جواد مغنیه|مغنیه، محمد جواد]]، تفسیر کاشف، ج۳؛ [[محمد حسین مظفر|مظفر، محمد حسین]]، ‌[[علم الامام (کتاب)|علم الامام]]، ص۲۸؛ [[سید محمد علی قاضی طباطبایی|قاضی طباطبایی، محمد علی]]، [[بررسی‌های اسلامی (کتاب)|بررسی‌های اسلامی]]؛ [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]، ص۱۵۴ـ ۱۶۴؛ [[رضا برنجکار|برنجکار، رضا]]، [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران (مقاله)|مسئله آگاهی از غیب و امکان آن از نگاه مفسران]]، فصلنامه مطالعات تفسیری، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۱، ص ۶۸؛ [[محمد نظیر عرفانی|نظیر عرفانی، محمد]]، [[بررسی علم غیب معصومان (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص ۱۹۰؛ [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن و روایات (پایان‌نامه)|منابع علم امام در قرآن و روایات]]، ص۱۳۸؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]]، پژوهشگران ماهنامه پرسمان، چند پاسخ درباره چگونگی علم امام، ماهنامه پرسمان، ش۲۵، ص۴.</ref>.
@@ خط ۶۵: / خط ۶۵: @@
 #'''لازمۀ [[عصمت]]''': از باورهای‌ [[شیعیان‌]] دربارۀ [[ائمه]]{{ع}}،‌ عصمت و محفوظ‌ بودن‌ از گناه‌، اشتباه‌ و غفلت‌ است. معصوم‌ بودن‌ از گناه‌ و خطا، در تمام‌ لحظه‌های‌ عمر و برخوردهای‌ زندگانی‌، زمانی ‌تحقق‌ می‌‌یابد که‌ دانش‌ و آگاهی‌ فراگیر شود و به‌ هر چیزی‌ در هر حال‌ علم‌ داشته‌ باشند<ref>ر.ک. شریعتمدار جزایری، سید نورالدین، مقاله امام حسین و علم شهادت؛ مصطفوی، سید حسن، مروی، احمد، دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم، فصلنامه قبسات، ش ۶۳، ص ۱۶ ـ ۱۷؛ بهدار، محمد رضا، گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش ۳، ص۵۴.</ref>.
 #'''لازمه [[برتری]] [[فاضل]] بر [[مفضول]]''': لازم است [[خداوند]] برای [[هدایت مردم]] حجتی میان خود و بندگانش قرار دهد تا [[احکام]] را به [[مردم]] برسانند و آن [[حجت]] باید دارای [[تمام]] اوصاف [[کمال]] و مبرّا از خصلت‌های موجب نقصان باشد و نباید به گونه‌ای باشد که در معرض توهین و [[انتقاد]] و خرده‌گیری قرار گیرد و الا لازم می‌آید، مفضول [[جاهل]] بر فاضل [[عالم]] مقدم شود که عقلاً [[باطل]] است<ref>ر.ک. موسوی، گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی، ص ۲۷۸.</ref>.
-# '''[[ضرورت امامت]]''': [[وجود امام]] ضروری است و [[عقل]] [[ضرورت]] آنرا [[درک]] می‌کند و از [[دلیل]] [[ضرورت امام]]، [[علم خدادادی]] [[غیب]] [[ثابت]] می‌‌شود؛ زیرا امام [[تمام]] [[مقامات]] [[پیامبر]]{{صل}} به جز [[وحی]] را دارد و لوازم آن [[مقام]] مانند [[علم غیب]] را نیز باید داشته باشد<ref>ر.ک. نقوی، علم غیب ائمه معصومین{{ع}}، ص۳۱؛ نقوی، سید نسیم عباس، علم پیامبر و ائمه به غیب، ص۱۸ ـ ۲۱؛ شیخ زاده، قاسم علی، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا، ص ۳۶ ـ ۴۰.</ref>.
+# '''[[ضرورت امامت]]''': [[وجود امام]] ضروری است و [[عقل]] [[ضرورت]] آن را [[درک]] می‌کند و از [[دلیل]] [[ضرورت امام]]، [[علم خدادادی]] [[غیب]] [[ثابت]] می‌‌شود؛ زیرا امام [[تمام]] [[مقامات]] [[پیامبر]]{{صل}} به جز [[وحی]] را دارد و لوازم آن [[مقام]] مانند [[علم غیب]] را نیز باید داشته باشد<ref>ر.ک. نقوی، علم غیب ائمه معصومین{{ع}}، ص۳۱؛ نقوی، سید نسیم عباس، علم پیامبر و ائمه به غیب، ص۱۸ ـ ۲۱؛ شیخ زاده، قاسم علی، رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا، ص ۳۶ ـ ۴۰.</ref>.
 ===نتیجه گیری===