علم معصوم: تفاوت میان نسخه‌ها

{{اصلی|مراتب علم معصوم}}

در روایاتی از تفاضل علمی بین [[ائمه]]{{عم}} خبر داده شده است: در روایتی با سند صحیح از [[امام صادق]]{{ع}} چنین نقل شده است: "همه ما در اطاعت و امر [[امامت]] یک حکم داریم و بعضی از ما از برخی دیگر داناترند". در روایتی دیگر، از آن حضرت سؤال شده است که آیا برخی از [[ائمه]]{{عم}} داناتر از برخی دیگرند؟ آن حضرت پاسخ می‌دهد: "آری، ولی علمشان به حلال و حرام و تفسیر قرآن یکسان است". در منبع یاد شده، دو روایت با این محتوا نقل شده است که روایت اول دارای سند صحیح و دومی معتبر است؛ زیرا اگرچه [[حسین بن زیاد]] که در این روایت آمده، مجهول است؛ اما [[ابن‌ ابی‌ عمیر]] از او این روایت را نقل کرده و چنان‌که مشهور است، [[ابن‌ ابی‌ عمیر]] از اصحاب اجماع است و جز از ثقه روایت نقل نمی‌کند<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]، ص ۶۱.</ref>.

===[[علم موقوف]] ([[علم مستأثر]])===

{{اصلی|علم دفعی}}

[[علم دفعی]] آن است که [[علم]] به یکباره به [[امامان]]{{عم}} [[ تعلیم]] داده شود. دربارۀ علم دفعی معصوم دو دیدگاه کلی وجود دارد: برخی قائل‌اند [[علوم]] امامان{{عم}} به صورت دفعی است هر چند علم به معلومات به صورت تدریجی بوده است. [[تعلّم]] و [[یادگیری]] [[پیامبر]] دفعی بوده است؛ چراکه در [[آیات قرآن]] آمده است: {{متن قرآن|وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْء}}<ref>سورۀ نحل، آیۀ ۸۹.</ref> و برخی دیگر قائل‌اند چنین نیست که همۀ [[علوم]] [[امامان]]{{عم}} را دفعی بدانیم زیرا [[علم‌آموزی]] به شیوه‌هایی مانند [[وحی]]، [[الهام]]، [[شهود]] و عرضۀ [[اعمال]]، به ‌طور طبیعی تدریجی بودن این علوم را می‌رساند. همچنین [[روایات]] [[ازدیاد علم]] در شب‌های [[جمعه]] و یا [[شب قدر]] و یا ازدیاد علم ایشان به صورت دائمی در [[دنیا]] در [[آخرت]] بیانگر تدریجی بودن [[علم]] ایشان است<ref>ر.ک: [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، [[علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء (مقاله)|علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء]]، ص۳۳۱؛ [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، سخنرانی با موضوع: تحلیل عاشورا بدون علم غیب تحلیل جامعی نیست، وبگاه خبرگزاری بین‌المللی قرآن؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن (مقاله)|قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن]].</ref>.

===علم حادث معصوم===

{{اصلی|گستره علم معصوم}}

در زمینه [[گستره علم معصوم]] [[اختلاف]] است که آیا [[علم]] ایشان تام است یا محدود؟ همچنین در معنای تام و محدود سه نظریه وجود دارد: تام به معنای فعلی در مقابل شأنی؛ تام به معنای [[علم تفصیلی]] در برابر [[علم اجمالی]] و کلی و تام به معنای احاطه بر تمام علومی که غیر [[خداوند]] می‌تواند به آن احاطه پیدا کند. [[علم محدود]] در هر یک از معانی [[علم تام]]، معنای خاص همان را خواهد داشت. هر دو گروه برای خود قائلین و ادله‌ای دارند ریشۀ [[اختلاف]]، [[ظهور]] متفاوت برخی روایاتی است که در این موضوع [[نقل]] شده است؛ لذا [[اثبات]] یا [[نفی]] تام بودن [[علوم]] آنان، بیش از همه به تحلیل و جمع‌بندی [[روایات]] این موضوع وابسته است<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص۳۳۱۱ ـ ۳۳۲؛ [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، [[طاهره آل‌بویه|آل‌بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]].</ref>.

===[[علم مستفاد معصوم]]===

{{اصلی|علم امام}}

[[علم امام]] یکی از مهم‌ترین خصوصیات اوست. مهم‌ترین [[وظیفه امام]]، [[هدایت مردم]] به سوی خداست و این، بدون [[علم الهی]] دست‌یافتنی نیست. علم امام از برخی راه‌ها به دست می‌آید مانند: [[قرآن]]؛ [[علم]] [[نبوی]]؛ [[محدَّث]] بودن و.... از [[دلایل]] علم داشتن [[امام]]، [[حافظ شریعت]] بودن و [[سیره]] عقلاست<ref>[[عبدالحسین خسروپناه]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی ج۲]]، ج۲، ص۳۸۸ ـ ۳۹۶؛ [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص۶۷-۷۸؛ [[محمد سعیدی مهر]]، همکار، معارف اسلامی، ج۲، ص۱۴۸ ـ ۱۴۸.</ref>.

==[[منابع علم معصوم]]==