جنگ در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←هوشیاری و مراقبت از خود، تجهیزات جنگی و مواد غذایی
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
در هر جنگ، نیروهایی مفید به شمار می‌روند که به اهداف و آرمان‌های [[نبرد]] [[اعتقاد]] داشته باشند و در غیر این صورت، حضور آنان در میان [[لشکریان]] به زیان جنگ خواهد بود: «فَاِن رَجَعَکَ اللّهُ اِلی طَـافَةٍ مِنهُم فَاستَـ ٔ َنوکَ لِلخُروجِ فَقُل لَن تَخرُجوا مَعِیَ اَبَدًا و لَن تُقـتِلوا مَعِیَ عَدُوًّا اِنَّکُم رَضیتُم بِالقُعودِ اَوَّلَ مَرَّةٍ فَاقعُدوا مَعَ الخـلِفین». (توبه / ۹، ۸۳؛ نیز توبه / ۹، ۴۶) این [[آیات]] درباره [[منافقان]] [[صدر اسلام]] نازل شده‌اند <ref>تفسیر مقاتل، ج ۲، ص۶۳؛ مجمع البیان، ج ۵، ص۹۹؛ الاصفی، ج ۱، ص۴۸۲ - ۴۸۳.</ref> که هیچ [[اعتقادی]] به [[خدا]] و [[پیامبر]] و اهداف جنگ‌های [[مسلمانان]] نداشتند. <ref>تفسیر ابن ابی حاتم، ج ۶، ص۱۸۵۶ - ۱۸۵۷؛ جامع البیان، ج ۱۰، ص۲۶۰؛ التبیان، ج ۵، ص۲۷۱.</ref> به تعبیر [[قرآن کریم]]، منافقان و [[سست]] ایمانان هیچ‌گاه با میل و [[اراده]] خود در جنگ شرکت نمی‌کنند (توبه / ۹، ۸۱) و اگر در جنگ حضور یابند، جز زمانی اندک با [[دشمن]] نخواهند جنگید: «ما قـتَلوا اِلاّ قَلیلاً». ([[احزاب]] / ۳۳، ۲۰) آنان در [[دشواری‌ها]] و [[ناملایمات]] [[صبر]] و [[استقامت]] ندارند (توبه / ۹، ۸۱)، به فتنه‌گری در میان جنگجویان می‌پردازند (توبه / ۹، ۴۷)، در مواقع حساس جنگ را رها کرده، می‌گریزند (احزاب / ۳۳، ۱۳)، دیگران را نیز به [[فرار از جنگ]] [[ترغیب]] می‌کنند (احزاب / ۳۳، ۱۳، ۱۸) و به هر طریقی به دشمن می‌پیوندند. (احزاب / ۳۳، ۱۴ـ۱۵) | در هر جنگ، نیروهایی مفید به شمار می‌روند که به اهداف و آرمان‌های [[نبرد]] [[اعتقاد]] داشته باشند و در غیر این صورت، حضور آنان در میان [[لشکریان]] به زیان جنگ خواهد بود: «فَاِن رَجَعَکَ اللّهُ اِلی طَـافَةٍ مِنهُم فَاستَـ ٔ َنوکَ لِلخُروجِ فَقُل لَن تَخرُجوا مَعِیَ اَبَدًا و لَن تُقـتِلوا مَعِیَ عَدُوًّا اِنَّکُم رَضیتُم بِالقُعودِ اَوَّلَ مَرَّةٍ فَاقعُدوا مَعَ الخـلِفین». (توبه / ۹، ۸۳؛ نیز توبه / ۹، ۴۶) این [[آیات]] درباره [[منافقان]] [[صدر اسلام]] نازل شده‌اند <ref>تفسیر مقاتل، ج ۲، ص۶۳؛ مجمع البیان، ج ۵، ص۹۹؛ الاصفی، ج ۱، ص۴۸۲ - ۴۸۳.</ref> که هیچ [[اعتقادی]] به [[خدا]] و [[پیامبر]] و اهداف جنگ‌های [[مسلمانان]] نداشتند. <ref>تفسیر ابن ابی حاتم، ج ۶، ص۱۸۵۶ - ۱۸۵۷؛ جامع البیان، ج ۱۰، ص۲۶۰؛ التبیان، ج ۵، ص۲۷۱.</ref> به تعبیر [[قرآن کریم]]، منافقان و [[سست]] ایمانان هیچ‌گاه با میل و [[اراده]] خود در جنگ شرکت نمی‌کنند (توبه / ۹، ۸۱) و اگر در جنگ حضور یابند، جز زمانی اندک با [[دشمن]] نخواهند جنگید: «ما قـتَلوا اِلاّ قَلیلاً». ([[احزاب]] / ۳۳، ۲۰) آنان در [[دشواری‌ها]] و [[ناملایمات]] [[صبر]] و [[استقامت]] ندارند (توبه / ۹، ۸۱)، به فتنه‌گری در میان جنگجویان می‌پردازند (توبه / ۹، ۴۷)، در مواقع حساس جنگ را رها کرده، می‌گریزند (احزاب / ۳۳، ۱۳)، دیگران را نیز به [[فرار از جنگ]] [[ترغیب]] می‌کنند (احزاب / ۳۳، ۱۳، ۱۸) و به هر طریقی به دشمن می‌پیوندند. (احزاب / ۳۳، ۱۴ـ۱۵) | ||
===[[هوشیاری]] و [[مراقبت]] از خود، تجهیزات جنگی و مواد غذایی=== | ===[[هوشیاری]] و [[مراقبت]] از خود، تجهیزات جنگی و مواد غذایی=== | ||
[[خداوند]] در [[آیه]] ۱۰۲ | [[خداوند]] در [[آیه]] {{متن قرآن|وَإِذَا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلَاةَ فَلْتَقُمْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَلْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذَا سَجَدُوا فَلْيَكُونُوا مِنْ وَرَائِكُمْ وَلْتَأْتِ طَائِفَةٌ أُخْرَى لَمْ يُصَلُّوا فَلْيُصَلُّوا مَعَكَ وَلْيَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَأَسْلِحَتَهُمْ وَدَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِكُمْ وَأَمْتِعَتِكُمْ فَيَمِيلُونَ عَلَيْكُمْ مَيْلَةً وَاحِدَةً وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِنْ كَانَ بِكُمْ أَذًى مِنْ مَطَرٍ أَوْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَنْ تَضَعُوا أَسْلِحَتَكُمْ وَخُذُوا حِذْرَكُمْ إِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُهِينًا}}<ref>«و (به هنگام خطر) چون در میان ایشان بودی و برای آنان نماز برپا داشتی باید گروهی از ایشان با تو (به نماز) ایستند و جنگ‌افزارهایشان را (نیز) با خود بردارند و چون به سجده روند (و رکعت دیگر را فرادی تمام کنند) باید پس شما بایستند و پس از آن دسته دیگری که نماز نخوانده‌اند با تو نماز بگزارند و (اینان نیز) باید آمادگی (خود را حفظ کنند) و جنگ‌افزارهای خودشان را با خود بردارند؛ کافران دوست می‌دارند که شما از جنگ‌افزارها و بار و بنه خویش غفلت ورزید و آنان با یک تاخت بر شما بتازند؛ و اگر از باران در سختی باشید با بیمار شوید، گناهی بر شما نیست که جنگ‌افزارها را با خود برندارید و (به هر روی) آمادگی‌تان را حفظ کنید؛ خداوند برای کافران عذابی خواری‌آفرین آماده کرده است» سوره نساء، آیه ۱۰۲.</ref> مسلمانان را به [[هشیاری]] و مراقبت از خود و نیز تجهیزات جنگی در هنگام [[نماز]] و گماردن [[نگهبان]] در سفرهای جنگی [[مأمور]] می‌کند. علت این امر، جلوگیری از [[هجوم]] ناگهانی [[دشمن]] در هنگام [[غافل]] شدن نیروهای خودی از ابزار [[جنگی]] و مواد غذایی است<ref>جامع‌البیان، ج ۵، ص۳۵۱؛ روح المعانی، ج ۵، ص۱۳۶.</ref> [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولَئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا}}<ref>«(پذیرش) توبه بر خداوند تنها برای آنان است که از نادانی کار زشتی انجام می‌دهند سپس زود توبه می‌کنند پس، این کسانند که خداوند توبه آنها را می‌پذیرد و خداوند دانایی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۱۷.</ref> که [[لزوم]] [[مراقبت]] و [[هشیاری]] را قبل از حرکت نیروها به سوی دشمن گوشزد کرده نیز می‌تواند بر موضوع مورد بحث دلالت داشته باشد. در برخی [[احادیث]] نیز [[مسلمانان]] به همراه داشتن [[اسلحه]] به طور دائمی <ref>دعائم‌الاسلام، ج ۱، ص۳۷۱؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۳، ص۱۲۱.</ref> و نیز گماردن [[نگهبان]] بر قله کوه‌ها و تپه‌ها برای جلوگیری از [[نفوذ]] دشمن توصیه شده‌اند. <ref>نهج‌البلاغه، ص۱۲ - ۱۳، نامه ۱۱؛ نهج‌السعاده، ج ۴، ص۲۳۷.</ref> | ||
===[[آغاز کردن نبرد]] از [[دشمنان]] نزدیک تر=== | ===[[آغاز کردن نبرد]] از [[دشمنان]] نزدیک تر=== | ||
لازم است [[نبرد]] را از دشمنان نزدیک آغاز کرد: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قَاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفَّارِ وَلْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلْظَةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! با کافرانی که نزدیک شمایند جنگ کنید و باید در شما صلابت بیابند و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است» سوره توبه، آیه ۱۲۳.</ref>؛ زیرا آنان خطر بیشتری دارند و اطلاعات نیروهای خودی از امکانات آنان بیشتر است و [[جنگ]] با آنان نیز هزینه کمتری در بردارد. <ref>نمونه، ج ۸، ص۱۹۶ ـ ۱۹۷.</ref> افزون بر این، پرداختن به دشمنان دوردست، [[فرصت]] هجوم به [[سرزمین]] خودی را برای دشمن نزدیک فراهم می‌کند،<ref>المغنی، ج ۱۰، ص۳۷۲ - ۳۷۳؛ منتهی‌المطلب، ج ۲، ص۹۰۷.</ref> مگر آنکه دشمن دورتر خطرناک‌تر و جنگ با آنان [[اولویت]] داشته باشد. <ref>تذکرة الفقهاء، ج ۱، ص۴۰۵؛ مسالک الافهام، ج ۳، ص۲۲.</ref> | لازم است [[نبرد]] را از دشمنان نزدیک آغاز کرد: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قَاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفَّارِ وَلْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلْظَةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! با کافرانی که نزدیک شمایند جنگ کنید و باید در شما صلابت بیابند و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است» سوره توبه، آیه ۱۲۳.</ref>؛ زیرا آنان خطر بیشتری دارند و اطلاعات نیروهای خودی از امکانات آنان بیشتر است و [[جنگ]] با آنان نیز هزینه کمتری در بردارد. <ref>نمونه، ج ۸، ص۱۹۶ ـ ۱۹۷.</ref> افزون بر این، پرداختن به دشمنان دوردست، [[فرصت]] هجوم به [[سرزمین]] خودی را برای دشمن نزدیک فراهم می‌کند،<ref>المغنی، ج ۱۰، ص۳۷۲ - ۳۷۳؛ منتهی‌المطلب، ج ۲، ص۹۰۷.</ref> مگر آنکه دشمن دورتر خطرناک‌تر و جنگ با آنان [[اولویت]] داشته باشد. <ref>تذکرة الفقهاء، ج ۱، ص۴۰۵؛ مسالک الافهام، ج ۳، ص۲۲.</ref> | ||