علائم و نشانههای ظهور چند قسماند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخهها
علائم و نشانههای ظهور چند قسماند؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۷:۵۱
، ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱ربات: جایگزینی خودکار متن (-:::::# +#)
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-:::::* +*)) |
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-:::::# +#)) |
||
خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
*'''تقسیم اول:'''<ref>صدر، محمد، تاریخ غیبت کبری (ترجمه)، ۱جلد، نیک معارف-تهران (ایران)، چاپ: ۲، ۱۳۸۲ ه.ش.</ref> | *'''تقسیم اول:'''<ref>صدر، محمد، تاریخ غیبت کبری (ترجمه)، ۱جلد، نیک معارف-تهران (ایران)، چاپ: ۲، ۱۳۸۲ ه.ش.</ref> | ||
با در نظر گرفتن ارتباط این [[علائم]] با [[برنامهریزی الهی]]، به دو قسم تقسیم میشود: | با در نظر گرفتن ارتباط این [[علائم]] با [[برنامهریزی الهی]]، به دو قسم تقسیم میشود: | ||
#رویدادهایی که در [[برنامهریزی الهی]] دخالت دارند، همچون [[انحرافات]] که نشانهای از [[ظهور]] نیز هستند. | |||
#حوادثی که در این برنامهریزی دخالتی ندارند، بلکه به خودی خود بدون ارتباط با وجود [[انسان]] وجودی مستقل دارند، مانند [[گرفتن ماه در شبهای آخر ماه]]، و [[گرفتن خورشید در وسط ماه]] و دیگر رویدادهایی نظیر اینها که به عنوان [[علائم ظهور]] ذکر شدهاند. | |||
*'''تقسیم دوم:''' [[علائم]] از جهت نزدیکی و دوری از زمان [[ظهور]]، به دو قسم تقسیم میشود: | *'''تقسیم دوم:''' [[علائم]] از جهت نزدیکی و دوری از زمان [[ظهور]]، به دو قسم تقسیم میشود: | ||
#رویدادهائی که نزدیک و چسبیده به زمان [[ظهور]] است، بهطوریکه از آخرین مقدمات [[ظهور]] شمرده میشود؛ همچون [[قتل نفس زکیه]]، چنانکه در [[اخبار]] و [[روایات]] آمده است. | |||
#روایاتی که گویای وقوع حادثهای پیش از [[ظهور]] میباشند و لو اینکه با فاصله زمانی دور باشد. بنابراین مجموعه [[علائم]] را میتوان به چهار گروه تقسیم کرد: | |||
##آنهائی که در [[برنامهریزی الهی]] داخل و نزدیک زمان [[ظهور]] میباشند، مانند [[قتل نفس زکیه]]؛ اگر [[دلیل نقلی]] آن ثابت شود. | |||
##آنها که در [[برنامهریزی]] داخل و دور از زمان [[ظهور]]ند، همچون وجود [[دولت]] [[بنی عباس]] و [[جنگهای صلیبی]]. | |||
##امور تکوینی نزدیک به زمان [[ظهور]]، همچون [[کسوف]] و خسوفی که بدان اشاره شد. | |||
##امور تکوینی دور از زمان [[ظهور]]، همچون پیدایش آبهای جاری و سیلابها، و [[هجوم]] گروههای ملخ و [[قحطی]] و [[خشکسالی]] در دوران [[غیبت کبری]]. | |||
بررسی دقیق درباره خود این [[علائم]] از یک طرف و از طرف دیگر ارتباط و وابستگی اینها با [[ظهور]] و اینکه به چه جهت اینها را به عنوان علامت ذکر کردهاند در اینجا لازم و ضروری است. اما علائمی که بهطور عموم مربوط به [[برنامهریزی الهی]] است، از آنجا که واضح است که [[هدف]] این برنامهریزی آماده ساختن و زمینهسازی دوران [[ظهور]] است، از این جهت وقتی یک [[انسان]] این مطلب را فهمید و روش این برنامهریزی را دانست، میتواند بفهمد که کدامیک از این رویدادها مربوط به [[ظهور]] است و کدامیک مربوط نیست، و حوادثی که بار مقدماتی [[ظهور]] را دارا است و زمینهساز [[ظهور]] [[حضرت]] [[بقیة الله]] میباشد از نظر [[اندیشه]] یک [[انسان]] متفکر بناچار همگی جزو نشانهها و کاشف از روز [[ظهور]] خواهد بود. و این علامت با قواعد عمومی اولیه مطابق بوده و میبایست آن را پذیرفت؛ چه اینکه در [[روایات]] آمده باشد یا نیامده باشد، زیرا با [[دلیل]] و [[برهان]] صحت برنامهریزی [[الهی]] را فهمیدیم و این خود یک مزیت و [[ویژگی]] است در اینگونه [[روایات]] نسبت به دیگر [[روایات]]. بعلاوه که در [[احادیث]] هم عملا [[نقل]] شده و شامل [[اخبار]] و روایاتی است که دال بر [[انحراف]] زمان و [[مردم]] آن بود، چه آنها که در رابطه با زمان [[ظهور]] است و چه آنها که مربوط به [[قیامت]] است و یا اینکه بدون ارتباط به هیچیک ذکر شده است (چنانکه در جهت اول درباره آن بحث کردیم). | بررسی دقیق درباره خود این [[علائم]] از یک طرف و از طرف دیگر ارتباط و وابستگی اینها با [[ظهور]] و اینکه به چه جهت اینها را به عنوان علامت ذکر کردهاند در اینجا لازم و ضروری است. اما علائمی که بهطور عموم مربوط به [[برنامهریزی الهی]] است، از آنجا که واضح است که [[هدف]] این برنامهریزی آماده ساختن و زمینهسازی دوران [[ظهور]] است، از این جهت وقتی یک [[انسان]] این مطلب را فهمید و روش این برنامهریزی را دانست، میتواند بفهمد که کدامیک از این رویدادها مربوط به [[ظهور]] است و کدامیک مربوط نیست، و حوادثی که بار مقدماتی [[ظهور]] را دارا است و زمینهساز [[ظهور]] [[حضرت]] [[بقیة الله]] میباشد از نظر [[اندیشه]] یک [[انسان]] متفکر بناچار همگی جزو نشانهها و کاشف از روز [[ظهور]] خواهد بود. و این علامت با قواعد عمومی اولیه مطابق بوده و میبایست آن را پذیرفت؛ چه اینکه در [[روایات]] آمده باشد یا نیامده باشد، زیرا با [[دلیل]] و [[برهان]] صحت برنامهریزی [[الهی]] را فهمیدیم و این خود یک مزیت و [[ویژگی]] است در اینگونه [[روایات]] نسبت به دیگر [[روایات]]. بعلاوه که در [[احادیث]] هم عملا [[نقل]] شده و شامل [[اخبار]] و روایاتی است که دال بر [[انحراف]] زمان و [[مردم]] آن بود، چه آنها که در رابطه با زمان [[ظهور]] است و چه آنها که مربوط به [[قیامت]] است و یا اینکه بدون ارتباط به هیچیک ذکر شده است (چنانکه در جهت اول درباره آن بحث کردیم). | ||
خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
«[[علایم ظهور]] [[امام زمان]] {{ع}} که در کتابهای [[احادیث]] وارد شده است را به ۳ قسمت تقسیم میکنیم: | «[[علایم ظهور]] [[امام زمان]] {{ع}} که در کتابهای [[احادیث]] وارد شده است را به ۳ قسمت تقسیم میکنیم: | ||
#نشانههای عمومی که درباره انحرافاتی که در [[سرزمینهای اسلامی]] و غیره منتشر میشود و [[جامعه بشری]] به آن آلوده میگردند را خبر میدهد. این علایم از علایمی که نزدیک به [[ظهور امام زمان]] {{ع}} است، نمیباشد؛ بلکه ممکن است از ۲۰سال قبل از [[ظهور]] رخ دهد. | |||
#علایمی که نزدیک [[ظهور امام زمان]] {{ع}} (سالهای نه خیلی زیاد) هستند؛ ولی نشانه وقوع [[ظهور]] [[امام]]{{ع}} در همان سال نیستند؛ بلکه از انواع [[سختیها]] و آزمایشها در قرن بعد از زمان صدور این [[احادیث]]، شمرده میشوند. | |||
#قسم سوم: به ۲ نوع دیگر تقسیم میشود: | |||
##علایم غیر حتمی- که [[علائم]] قطعی نیستند- و ممکن است، واقع شود و ممکن است، واقع نشود. | |||
##[[علایم حتمی]] که شکی در وقوع آنها وجود ندارد و قطعا اتفاق خواهند افتاد. | |||
در مجموع از این علایم، چنین به دست میآید که: بعضی از این علایم، روشن و منظور از آنها واضح است و بعضی در نهایت ابهام، اجمال و پیچیدگی هستند»<ref>[[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]، ص ۲۸۲-۲۸۳.</ref>. | در مجموع از این علایم، چنین به دست میآید که: بعضی از این علایم، روشن و منظور از آنها واضح است و بعضی در نهایت ابهام، اجمال و پیچیدگی هستند»<ref>[[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]، ص ۲۸۲-۲۸۳.</ref>. | ||
خط ۲۴۰: | خط ۲۴۰: | ||
«[[علائم ظهور]] بر شش قسم است: | «[[علائم ظهور]] بر شش قسم است: | ||
#[[علائم حتمیه]] که البته خواه ناخواه باید واقع شود مانند "[[خروج دجال]]" و "[[سفیانی]]" و "[[صیحه آسمانی]]" و این هر "سه" علاماتی است که مقارن با [[ظهور]] خواهد بود. | |||
#[[علائم]] معلقه و شرطیه که این [[علائم]]، منوط و مشروط و معلق است به [[اراده]] و [[مشیت]] [[خداوند]] عالم، که اگر [[اراده]] [[خدا]] به آن تعلق گرفته باشد واقع میشود و اگر [[خدا]] نخواهد واقع نخواهد شد و چه بسا میشود که به جهت [[حکمت]] و [[مصلحت]] و مقتضیات و موانعی که [[خداوند]] عالمیان میداند واقع نشود، و یا بر اثر [[طاعات]] و دعاهای [[مردم]] رفع گردد و یا تغییر داده شود. | |||
#علاماتی است که قبلا و در زمانهای گذشته تاکنون واقع شده و زمان آنها گذشته است، و آنها را علامات واقعه میگویند. | |||
#علاماتی است که تا هنوز واقع نشده و [[امید]] میرود که (بعدها) واقع شود، و اینها را علامات غیر واقعه میگویند. | |||
#علاماتی است [[خاصه]]، که این علامات، خاص و مختص به وجود پربرکت خود [[حضرت]] [[صاحب الامر]]{{ع}} است و کسی در این علامات با آن [[حضرت]] شریک نیست، و حضرتش به این وسیله میداند که [[خداوند]] او را [[اذن]] و اجازه [[ظهور]] داده است، زیرا [[علم]] [[ظهور]] [[حضرت]] را به جز [[خدا]] کسی نمیداند. | |||
#علاماتی است [[عامه]]، که این علامات از برای [[عامه]] عوام و [[خاصه]] [[خواص]] ظاهر خواهد شد و دانستن آن اختصاص به [[حضرت]] ندارد. بلکه برای همه و [[عامه]] [[مردم]] است و هرکس از عوام و [[خواص]]، آنها را (کم و بیش در طول مدت [[عمر]] خود اگرچه خیلی کوتاه) خواهد دید»<ref>[[سید اسدالله هاشمی شهیدی|هاشمی شهیدی، سید اسدالله]]، [[زمینهسازان انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|زمینهسازان انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص۲۵، ۲۶.</ref>. | |||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
خط ۲۶۸: | خط ۲۶۸: | ||
*'''[[علائم متصل]] و نشانههای منفصل:''' نخست به ذکر [[علائم]] متصل که همان نشانههای مقارن [[ظهور]] هستند میپردازیم و سپس [[علائم]] منفصل را در قالب سه دسته [[بیان]] میکنیم. | *'''[[علائم متصل]] و نشانههای منفصل:''' نخست به ذکر [[علائم]] متصل که همان نشانههای مقارن [[ظهور]] هستند میپردازیم و سپس [[علائم]] منفصل را در قالب سه دسته [[بیان]] میکنیم. | ||
*'''الف)[[علائم]] پسینی (نشانههای متصل)''' | *'''الف)[[علائم]] پسینی (نشانههای متصل)''' | ||
#علامت سال [[ظهور]] آن است که عدد آن فرد (یعنی مختوم به ۱، ۳، ۵، ۷ یا ۹) میباشد و علامت روز [[ظهور]] آن است که شنبه مصادف با [[عاشورا]] (دهم [[محرم]]) خواهد بود<ref>الارشاد، مفید، ج ۲، ص ۳۷۹؛ اِعلام الوری بأعلام الهدی، طبرسی، ص ۴۲۹؛ الغیبة، طوسی، صص ۴۵۲ و ۴۵۳؛ کشف الغمه، ج ۲، صص ۳۶۰ و ۴۵۹؛ القطر الشهدی فی اوصاف المهدی، الحلوانی، ص ۵۰؛ الفصول المهمه، ابن صباغ مالکی، ص ۲۹۱؛ نوادر الاخبار فی ما یتعلق باصول الدین، فیض کاشانی، ص ۲۹۹؛ بحارالانوار، مجلسی، ج ۵۲، ص ۲۹۱؛ العطر الوردی، بلبیسی، ص ۵۱.</ref>. | |||
#صبح روز [[ظهور]]، افراد زیر بالش خود صحیفهای مییابند که بر آن نوشته شده: {{متن حدیث|طاعَةٌ مَعْرُوفَة}}<ref>اکمال الدین، صدوق، ج ۲، ص ۶۵۴؛ نوادر الاخبار، ص ۳۰۰؛ العدد القویه، علی بن یوسف الحلی، ص ۶۶؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۵؛ منتخب الانوارالمضیئه، ص ۳۱۱.</ref>. | |||
#هنگام [[ظهور]]، ملکی (یا تکه ابری) بر فراز وجود شریف [[حضرت]] [[بقیة الله|بقیة الله الاعظم]] {{ع}} ندا در میدهد: "این است [[امام مهدی|مهدی]] ([[خلیفة الله]]) او را [[تبعیت]] کنید"<ref>کشف الغمه، الأربلی، ج ۳، صص ۳۷۳ و ۳۷۹ و ۳۸۹؛ نوادر الاخبار، ص ۳۰۰ و در منابع [[اهل سنت]]: القطر الشهدی، ص ۵۳؛ العطر الوردی، ص ۵۴؛ تاریخ الخمیس، ج ۲، ص ۲۸۸؛ جواهر العقدین، ص ۴۳۵؛ لسان المیزان، ج ۱، ص ۱۰۵؛ البیان، ص ۹۳؛ الفصول المهمه، ص ۲۸۸؛ اسعاف الراغبین، ص ۱۳۷؛ ینابیع الموده، ص ۴۷۶.</ref>. | |||
#[[حضرت عیسی|عیسی بن مریم]] {{عم}} از [[آسمان]] فرود آمده و پشت سر [[امام مهدی|امام]] {{ع}} [[نماز]] میگذارد<ref>ا[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۱، صص ۲۵۱ و ۳۳۱؛ اعلام الوری، ص ۴۶۳؛ بشاره المصطفی، طبری، ص ۳۸۱؛ تفسیر القمی، ج ۱، ص ۱۹۸؛ مختصر البصائر، ص ۳۲؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۷۸؛ الملاحم و الفتن، سید بن طاووس، باب ۱۸۶ و ۱۸۷، صص ۸۲ - ۸۴ و در منابع [[اهل سنت]]: صحیح مسلم، ج ۱، ص ۹۵؛ سنن ابن ماجه، ج ۹، ص ۵۱۹؛ البیان، صص ۷۶ و ۸۶؛ تیسیر الوصول، ج ۲، ص ۲۳۷؛ عقد الدرر، صص ۲۹۱ - ۲۹۷؛ الصواعق المحرقه، ص ۹۸؛ مصابیح السنه، ج ۲، ص ۱۴۱؛ الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۶۴؛ روح المعانی، ج ۲۵، ص ۹۵؛ غایه المأمول، ج ۵، ص ۳۶۵؛ العطر الوردی، ص ۴۵.</ref>. | |||
#[[جبرئیل]] {{ع}} از سمت راست و [[میکائیل]] {{ع}} از چپ، [[حضرت]] را مشایعت میکنند<ref>ا[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۱، ۲۶۸؛ الارشاد، ج ۲، ص ۳۸۰؛ اعلام الوری، ص ۴۶۰؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶؛ نوادر الاخبار، ص ۳۰۱ و ۳۰۸ و در منابع [[اهل سنت]] با اختلافی اندک: القطر الشهدی، ص ۶۴؛ العطر الوردی، ص ۶۴؛ عقد الدرر، صص ۱۳۶ و ۱۵۷.</ref>.و [[جبرئیل]] خروش بر میآورد: {{متن حدیث|البیعه لله}}<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۹؛ اعلام الوری، ص ۴۲۹؛ کشف الغمه، ج ۲، ص ۴۶۰؛ نوادر الاخبار، ص ۲۹۹؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۹۱.</ref>. | |||
#همزمان با سال [[ظهور]]، [[مردمان]] [[شاهد]] بیست و چهار نوبت بارش [[باران]] و [[رحمت]] [[الهی]] و سرسبزی و طراوت [[زمین]] و پدید آمدن [[برکات]] بیشمار خواهند بود<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۰؛ اعلام الوری، ص ۴۲۹؛ بشاره المصطفی، ص ۳۸۳؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۵۶؛ الغیبة، طوسی، ص ۴۴۳؛ نوادر الاخبار، ص ۲۹۰ و ظهور برکات بیشمار: القول المختصر، ابن حجر هیتمی، ص ۵۶؛ تذکره الحفاظ، الذهبی، ج ۳، ص ۸۳۸؛ ینابیع الموده، ص ۴۶۷؛ منتخب کنزالعمال، ج ۶، ص ۳۲؛ مشکاه المصابیح، خطیب تبریزی، ج ۳، ص ۲۴؛ الصواعق المحرقه، ابن حجرهیتمی، ص ۹۷؛ المستدرک علی الصیحین، حاکم نیشابوری، ج ۴، صص ۵۵۷ و ۵۵۸؛ البیان، کنجی، ص ۳۱۶؛ مشارق الأنوار، حمزاوی، ص ۱۵۲؛ اسعاف الراغبین، صبان، ص ۱۴۸؛ مصابیح السنه، بغوی، ج ۲، ص ۱۳۴؛ عقد الدرر، صص ۷۳ و ۹۲؛ الفصول المهمه، صص ۲۸۸ و ۲۸۹ و ۳۰۰.</ref>. | |||
*'''ب) [[علائم]] پیشینی (نشانههای منفصل):'''[[علائم منفصل]] یا پیشینی [[ظهور]] خود به سه دسته "حوادث [[خارق العاده]]"، "اوضاع عمومی اجتمات بشری" و "متخاصمان؛ نیروها و چهرهها" انقسام مییابد که در اینجا بخشی از [[علائم]] هر دسته را ذکر میکنیم: | *'''ب) [[علائم]] پیشینی (نشانههای منفصل):'''[[علائم منفصل]] یا پیشینی [[ظهور]] خود به سه دسته "حوادث [[خارق العاده]]"، "اوضاع عمومی اجتمات بشری" و "متخاصمان؛ نیروها و چهرهها" انقسام مییابد که در اینجا بخشی از [[علائم]] هر دسته را ذکر میکنیم: | ||
*'''حوادث [[خارق العاده]]''' | *'''حوادث [[خارق العاده]]''' | ||
#[[کسوف]] [[خورشید]] در نیمه [[رمضان]] و [[خسوف]] ماه در آخر آن ( بر خلاف [[قوانین]] حرکات طبیعی اجرام آسمانی)<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۳۶۸؛ اعلام الوری، ص ۴۲۹؛ الکافی، کلینی، ج ۸، صص ۱۷۹ و ۱۸۰؛ الغیبة، نعمانی، ص ۱۸۱؛ الغیبة، طوسی، ص ۴۴۴؛ العدد القویه، ص ۶۶؛ الخرائج، ج ۳، ص ۱۱۵۸؛ الصراط المستقیم، زین الدین نباطی، ج ۲، ص ۲۴۹؛ نوادر الاخبار، ص ۲۸۸؛ منتخب الانوار المضیئه، ص ۳۱۲؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۱۳ و در منابع [[اهل سنت]] قریب به آن: القطر الشهدی، ص ۶۳؛ العطر الوردی، ص ۶۳؛ عقد الدرر، ص ۹۸ و در برخی نصوص [[اهل سنت]] به جای ماه رمضان، ماه شعبان ذکر شده است: العرائس الواضحه، ص ۱۰۶؛ جالیه الکدر، ص ۲۰۸.</ref>. | |||
#فرو رفتن [[زمین]] در سرزمین "[[بیداء|البیداء]]" (میان [[مکه]] و [[مدینه]]) و قریه "[[جابیه]]"<ref>الارشاد، ج ۲ ص ۳۶۸؛ اعلام الوری، ص ۴۲۹؛ الغیبة، نعمانی، صص ۱۷۵ و ۱۸۷؛ مجمع البیان، طبرسی، ج ۴، ص ۳۹۸؛ الخرائج، ج ۳، ص ۱۱۵۶؛ ا[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، صص ۶۴۹ و ۶۵۰؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۲۱ و در منابع [[اهل سنت]]: عقد الدرر، مقدسی، صص ۸۵ و ۱۱۷ و ۱۱۸ و ۱۲۴ و ۱۲۹؛ سنن ابن ماجه، ج ۲، ص ۱۳۵۱؛ القول المختصر، ص ۵۶؛ سنن ابی داود، ج ۴، ص ۱۵۲؛ مسند احمد بن حنبل، ج ۶، ص ۳۱۶؛ منتخب کنز العمال، ج ۶، ص ۳۱؛ جالیه الکدر، ص ۲۰۸؛ العرائس الواضحه، ص ۱۰۶؛ مجمع الزوائد، ج ۷، ص ۳۱۶؛ اشعه اللمعات، ج ۴، ص ۳۳۸.</ref> و قریه "[[حرستا|حَرَسْتا]]"<ref>الغیبة، طوسی، ص ۴۶۱؛ الخرائج، ج ۳، ص ۱۱۵۱ و در منابع [[اهل سنت]]: القطر الشهدی، الحلوانی، ص ۶۱؛ العطر الوردی، بلبیسی، ص ۶۱ به نقل از: القول المختصر هیمتی؛ عقد الدرر، ص ۱۲۷.</ref>. | |||
#[[توقف سیر خورشید در آسمان از هنگام ظهر تا نیمههای عصر]]<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۳؛ اعلام الوری، ص ۴۲۸؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۵۲؛ اثبات الهداه، ج ۳، ص ۷۳۲؛ منتخب الانوار المضیئه، ص ۳۰۶؛ نوادر الاخبار، ص ۲۸۹؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۲۱؛ عقد الدرر، ص ۱۵۶.</ref>. | |||
#[[ظهور سرخی آفاق گستری در آسمان]]<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۳۶۸، اعلام الوری، ص ۴۲۹؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۲۱؛ نوادر الاخبار، ص ۲۸۹ و در منابع [[اهل سنت]]: القطر الشهدی، ص ۶۰؛ جالیه الکدر، ص ۲۰۸؛ العرائس الواضحه، ص ۱۰۶؛ عقد الدرر، ص ۱۴۵.</ref>. | |||
#[[ظاهر شدن تصویر صورت و سینهای در قرص خورشید]]<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۳؛ اعلام الوری، ص ۴۲۸؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۵۶؛ منتخب الأنوار المضیئه، ص ۳۰۶؛ إثبات الهداه، شیخ حر عاملی، ج ۳، ص ۷۳۲؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۲۱؛ إلزام الناصب فی إثبات الحجه الغائب، حائری، ص ۱۸۵.</ref>. | |||
#[[صیحه آسمانی]] در ماه [[رمضان]] و ندای غیبی هاتفی که نام [[حضرت]] و نام [[پدر]] بزرگوارشان را فریاد میکند<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۲؛ ا[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۱، ص ۳۲۸؛ اعلام الوری، ص ۴۲۶؛ الغیبة، نعمانی، ص ۱۷۰؛ الغیبة، طوسی، صص ۴۳۳ و ۴۳۴؛ کشف الغمه، ج ۳، صص ۳۵۵ و ۳۶۰؛ اثبات الهداه، ج ۳، ص ۴۲۸؛ الکافی، ج ۸، صص ۲۰۹ و ۲۵۸؛ تفسیر العیاشی، ج ۱، ص ۶۴؛ الاختصاص، مفید ص ۲۵۵؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۸۸ و در منابع [[اهل سنت]]: الفصول المهمه، ص ۳۱۰؛ عقد الدرر، صص ۱۳۹ و ۱۴۰ و ۱۴۴ و ۱۴۵.</ref>. | |||
#[[مرگهای سرخ]] و سپیدی که پیش از [[ظهور]] [[حضرت]] بسیاری از [[مردمان]] را هلاک میسازد<ref>ا[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۶۵۵؛ اعلام الوری، ص ۴۲۷؛ العدد القویه، ص ۶۱؛ الغیبة، نعمانی، ص ۱۸۵؛ اثبات الهداه، ج ۳، ص ۷۲۳؛ الغیبة، طوسی، ص ۴۳۸؛ بحار الانوار، ج ۲، ص ۲۱۱؛ و در منابع [[اهل سنت]]: الفصول المهمه، ص ۳۰۱.</ref>. | |||
*'''اوضاع عمومی [[جوامع بشری]]:'''[[احادیث]] بسیاری در کتب روایی [[شیعی]] و [[سنی]] وارد شده که اوضاع و احوال [[حاکم]] بر حیات عمومی نوع [[بشر]] را در سطح بینالمللی، تیره و نابسامان و اسفناک ترسیم میکند. به گوشهای از آنها اشاره میکنیم: | *'''اوضاع عمومی [[جوامع بشری]]:'''[[احادیث]] بسیاری در کتب روایی [[شیعی]] و [[سنی]] وارد شده که اوضاع و احوال [[حاکم]] بر حیات عمومی نوع [[بشر]] را در سطح بینالمللی، تیره و نابسامان و اسفناک ترسیم میکند. به گوشهای از آنها اشاره میکنیم: | ||
#زوال [[علم]] و [[معرفت]] و [[خردورزی]] و انتشار [[جهالت]] و [[تقلید]]<ref>الکافی، ج ۱، صص ۳۱ - ۳۶؛ الملاحم والفتن، سید ابن طاووس، صص ۱۰۵ و ۱۵۷؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۱۲ و ج ۵۳، صص ۱۴۰ و ۱۴۱؛ الزام الناصب، ص ۶۴؛ و درمنابع [[اهل سنت]]: صحیح مسلم، ج ۸، ص ۵۷.</ref>. | |||
#شیوع [[فساد]] [[مالی]] و جنسی و [[قتل]] و [[غارت]] و [[شهادت]] به [[دروغ]]<ref>الکافی، ج ۸، صص ۳۱ - ۳۶؛ تحف العقول، حرانی، ص ۴۳؛ اعلام الوری، ص ۴۳۱؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۲۴؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۹۲ و در منابع [[اهل سنت]]: العطر الوردی، ص ۵۸؛ عقد الدرر، ص ۱۵۵؛ مسند احمد بن حنبل، ج ۲، ص ۴۱۸؛ نور الابصار، شبلنجی، ص ۱۷۲.</ref>. | |||
#افزایش قیمتها و صعوبت معاش و فراوانی [[مرگ]] و میر<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۸؛ دلائل الامامه، طبری، ص ۲۵۹؛ ا[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۶۴۹؛ الغیبة، نعمانی، صص ۱۶۷ و ۱۷۸؛ اعلام الوری، ص ۴۲۷؛ تحف العقول، ص ۴۳؛ العدد القویه، ص ۶۶؛ منتخب الانوار المضیئه، ص ۳۱۳ و در منابع [[اهل سنت]]: العطر الوردی، صص ۵۴ و ۵۵.</ref>. | |||
#تکیه زدن [[حاکمان]] [[فاجر]] و [[ظالم]] بر اریکه [[قدرت]]<ref>الخرائج، ج ۳، ص ۱۱۳۴؛ تحف العقول، ص ۴۳؛ المحجه البیضاء، فیض کاشانی، ج ۱، ص ۱۲۵؛ بشارة الاسلام، الکاظمی، صص ۷۶ و ۷۷؛ الزام الناصب، ص ۱۹۵؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۶۳؛ الملاحم و الفتن، باب ۱۷۱، ص ۷۷؛ و در منابع [[اهل سنت]]: عقد الدرر، ص ۱۵۵؛ الحاوی للفتاوی، جلال الدین سیوطی، ج ۲، ص ۱۳۵.</ref>. | |||
#بیرونقی [[نماز]] و [[عبادت]] و رونق یافتن [[دروغگویی]] و بیثباتی [[مردم]] در [[دین]] خود<ref>الغیبة، نعمانی، ص ۱۳۸؛ بحار الانوار، ج ۵۲، صص ۱۰۱ و ۲۵۷ و ۲۶۴؛ الکافی، ج ۸، ص ۳۴؛ و در منابع [[اهل سنت]]: العطر الوردی، ص ۵۵؛ الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۱۵۹؛ عقد الدرر، ص ۱۵۵.</ref>. | |||
#تشبه زنان به مردان و مردان به زنان<ref>اعلام الوری، ص ۴۳۳؛ المحجه البیضاء، ج ۳، ص ۳۴۲؛ الکافی، ج ۸، ص ۳۳؛ نهج الفصاحه، ج ۲، ص ۴۷۴؛ مثیر الأحزان، الجواهری، ص ۲۹۸؛ الزام الناصب، ص ۱۸۰؛ بشارة الاسلام، صص ۲۶ و ۴۴؛ بحار الانوار، ج ۵۲، صص ۲۶۳ و ۲۶۴؛ الخرائج، ج ۳، ص ۱۱۳۴.</ref>. | |||
*'''متخاصمان (نیروها و چهرهها):''' در [[احادیث]] باب [[علائم ظهور]]، بخشی از نشانههای آغاز [[قیام]] [[امام مهدی|حضرت حجت]] {{ع}} به [[تبیین]] و ترسیم چهرههای دو اردوگاه [[حق]] و [[باطل]] و [[رهبران]] برجسته [[سیاسی]] و [[فکری]] آنها و عملکرد [[سپاهیان]] این دو [[جبهه]] اختصاص یافته است. پارهای از آنها را [[بیان]] میکنیم: | *'''متخاصمان (نیروها و چهرهها):''' در [[احادیث]] باب [[علائم ظهور]]، بخشی از نشانههای آغاز [[قیام]] [[امام مهدی|حضرت حجت]] {{ع}} به [[تبیین]] و ترسیم چهرههای دو اردوگاه [[حق]] و [[باطل]] و [[رهبران]] برجسته [[سیاسی]] و [[فکری]] آنها و عملکرد [[سپاهیان]] این دو [[جبهه]] اختصاص یافته است. پارهای از آنها را [[بیان]] میکنیم: | ||
#[[خروج سفیانی]]<ref>ا[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، صص ۶۵۰ و ۶۵۱؛ الکافی، ج ۸، صص ۲۲۰ و ۲۵۸ و ۲۷۲؛ الخرائج، ج ۳، صص ۱۱۵۰ و ۱۱۵۵ و ۱۱۵۹؛ تفسیر القمی، ج ۲، ص ۱۱۸؛ تفسیر العیاشی، ج ۱، ص ۶۴ و ج ۲، ص ۵۲؛ الاختصاص، ص ۲۵۶؛ الغیبة، نعمانی، صص ۱۷۵ و ۱۷۶ و ۱۸۰ و ۱۸۷؛ الغیبة، طوسی، صص ۴۴۴ و ۴۴۹ و ۴۵۰ و ۴۶۲ و ۴۶۳؛ الارشاد، ج ۲، صص ۳۶۸ و ۳۷۱ و ۳۷۳؛ منتخب الانوار المضیئه، صص ۳۰۶ و ۳۱۰؛ اعلام الوری، ص ۴۲۸؛ کشف الغمه، ج ۳، صص ۳۵۵ و ۳۵۷؛ بحار الانوار، ج ۵۲، صص ۲۲۱ و ۲۷۱ و ۲۷۵؛ اثبات الهداه، ج ۳، صص ۷۲۰ - ۷۲۳ و ۷۲۵ - ۷۳۳ و ۷۳۵؛ نوادرالاخبار، ص ۲۹۰؛ الملاحم و الفتن، ابواب ۸۶ و ۸۷ و ۸۸ و ۹۱، صص ۵۰ و ۵۱ و ۶۴ و ۶۵ و در منابع [[اهل سنت]]: مستدرک الحاکم، ج ۴، ص ۵۲۰؛ الحاوی للفتاوی، ج ۲، صص ۶۷ و ۱۳۴ و ۱۳۵؛ ینابع الموده، ص ۴۴۰؛ عقد الدرر، صص ۱۰۶ - ۱۰۸ و ۱۱۲ - ۱۳۷.</ref>؛ نام این فرد پلید که [[رهبری]] [[جبهه]] [[باطل]] و نیروهای مهدیستیز را به عهده خواهد داشت، [[عثمان بن عنبسه بن ابی سفیان]] است که از [[ابوسفیان]] [[مشرک]] معروف صدر [[اسلام]] نَسَب میبرد. و همو لشکری را تجهیز نموده برای مقابله با [[امام مهدی|امام]] به سوی [[مکه]] روانه میکند که [[زمین]] در صحرای [[بیداء|البیداء]]، آنان را در کام خود میکشد. به مدت ۹ ماه بر نواحی پنجگانه [[دمشق]]، [[حمص]]، [[اردن]]، [[حلب]] و قنسرین [[حکومت]] خواهد کرد و خونهای زیادی را خواهد ریخت تا این که سرانجام در منطقه [[فلسطین]] شرقی به دست [[سپاهیان]] [[امام زمان|صاحب الزمان]] {{ع}} [[اسیر]] شده و در کنار دریاچه "طبریه" چونان گوسفندی سر از بدنش جدا میگردد. | |||
#[[ظهور]] شصت [[کذاب]] که مدعی نبوتاند<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۳۶۹؛ الغیبة، طوسی، ج ۴، ص ۴۳۴؛ اعلام الوری، ص ۴۲۶؛ الخرائج، ج ۳، ص ۱۱۴۹؛ نوادر الاخبار، ص ۲۸۹؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۰۹ و در منابع [[اهل سنت]]: جالیه الکدر، ص ۲۰۸؛ العرائس الواضحه، ص ۱۰۶؛ عقد الدرر، ص ۱۵۴.</ref>. | |||
#[[قیام]] دوزاده تن از آل ابی طالب که [[مردم]] را به خود میخوانند و سودای [[پیشوایی]] دارند<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۲؛ اعلام الوری، ص ۴۲۶؛ الغیبة، طوسی، ص ۴۳۷؛ نوادر الاخبار، ص ۲۹۳؛ الخرائج، ج ۳، ص ۱۱۶۲؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۰۹.</ref>. | |||
#[[قتل نفس زکیه]]<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۳۶۸؛ ا[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۶۴۹؛ الغبیه، طوسی، صص ۴۳۶ و ۴۳۷ و ۴۴۵؛ اعلام الوری، ص ۴۲۷؛ الغیبة، نعمانی، صص ۱۶۹ و ۱۷۲ و ۱۷۶؛ الکافی، ج ۱، ص ۳۳۷ و ج ۸، ص ۲۵۸؛ الخصال، ص ۳۰۳؛ الخرائج، ج ۳، صص ۱۱۵۴ و ۱۱۶۲؛ منتخب الانوار المضیئه، ص ۳۱۰؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۰۳؛ و در منابع [[اهل سنت]]: عقد الدرر، ص ۱۰۰.</ref>(درباره او توضیحی در پایان این فصل ارائه میشود). | |||
#[[قیام یمانی]]<ref>ا[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج ۲، ص ۶۴۹؛ الکافی، ج ۸، صص ۱۸۹ و ۲۵۸؛ الخصال، ص ۳۰۳؛ الخرائج، ج ۳، ص ۱۱۶۳؛ الغیبة، نعمانی، صص ۱۷۱ و ۱۸۰؛ الغیبة، طوسی، ص ۴۴۶؛ اعلام الوری، ص ۴۲۹؛ الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۵؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۱۰ و در منابع [[اهل سنت]]: عقد الدرر، ص ۱۵۱؛ البیان، ص ۷۷؛ جالیه الکدر، ص ۲۰۸؛ نورالابصار، ص ۱۷۲؛ العرائس الواضحه، ص ۱۰۶.</ref>(در پایان این قسمت، توضیحی درباره وی خواهد آمد). | |||
#[[قیام سید خراسانی]] ([[شعیب بن صالح]]) و [[خروج]] [[پرچمهای سیاه از خراسان]] در [[حمایت]] از [[موعود]] امم<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۳۷۵؛ الملاحم و الفتن، ابواب ۹۲ و ۹۳ و ۹۴ و ۹۵، صص ۵۲ و ۵۳؛ الغیبة، نعمانی، صص ۱۷۱ و ۱۷۳؛ الغیبة، طوسی، صص ۴۴۴ و ۴۵۲؛ کشف الغمه، ج ۳، صص ۳۷۵ - ۳۷۷؛ الحجه البیضاء، ج ۴، صص ۲۴۳ و ۳۴۳؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۱۰؛ اعلام الوری، ص ۴۲۹ و در منابع [[اهل سنت]]: سنن ترمذی، ج ۳، ص ۳۶۲؛ البیان، ص ۱۷؛ الصواعق المحرقه، ص ۱۶۳؛ منتخب کنزالعمال، ج ۶، ص ۲۹؛ ذخائر العقبی، محب الدین طبری، ص ۱۱۷؛ الحاوی للفتاوی، ج ۲، صص ۱۳۹ و ۱۴۱ و ۱۴۵؛ عقد الدرر، صص ۹۰ و ۱۶۶ - ۱۷۴.</ref>. | |||
#[[ظهور]] مرد [[مغربی]] از [[مصر]] و تسلط وی بر [[شام]]<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۳۶۸؛ فلاح السائل، سید ابن طاووس، ص ۳۰۹؛ الغیبة، طوسی، ص ۴۶۳؛ الملاحم و الفتن، ص ۷۷؛ المحجه البیضاء، ج ۴، ص ۳۴۲؛ بحارالانوار، ج ۵۲، صص ۲۱۴ و ۲۳۷ و در منابع [[اهل سنت]]: الحاوی للفتاوی، ج ۲، صص ۱۴۰ و ۱۴۴؛ العرائس الواضحه، ۱۰۶؛ جالیه الکدر، ص ۲۰۸؛ عقد الدرر، ص ۱۵۶.</ref>. | |||
#ورود پرچمهای [[قیس]] و [[عرب]] به [[مصر]]<ref>الارشاد، ج ۲، صص ۳۶۹ و ۳۷۶ و ۳۷۷؛ اعلام الوری، ص ۴۲۹؛ الغیبة، طوسی، صص ۴۴۸ و ۴۴۹؛ الخرائج، ج ۳، ص ۱۱۶۵؛ کشف الغمه، ج ۳، ۳۵۸؛ منتخب الانوار المضیئه، ص ۶۶؛ اثبات الهداه، ج ۳، ص ۷۲۸؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۱۴ و در منابع [[اهل سنت]]: عقد الدرر، ۸۳؛ الفصول المهمه، ص ۲۹۰؛ جالیه الکدر، ص ۲۰۸؛ العرائس الواضحه، ص ۱۰۶.</ref>. | |||
#[[ورود پرچمهای کنده به خراسان]]<ref>پیشین.</ref>. | |||
#پیاده شدن برادران ترک در "[[الجزیره]]"<ref>علامه سید محمد صدر معتقد است که مقصود از جزیره، سرزمین مابین النهرین در عراق است که در متون کهن بدین اسم نامیده میشده است.</ref> و پیاده شدن [[رومیان]] در "الرمله"<ref>آنچنان که یاقوت حموی در معجم البلدان، ج ۳، ص ۶۹ آورده است، الرمله شهر بزرگ و مرکزی منطقه فلسطین بوده که از بین رفته است.</ref><ref>الارشاد، ج ۲، صص ۳۶۸ و ۳۷۲؛ الاختصاص، صص ۲۵۵ و ۲۵۶؛ اعلام الوری، ص ۴۲۷؛ تفسیرالعیاشی، ج ۱، ص ۶۴؛ الغیبة، طوسی، صص ۴۴۱ و ۴۴۲؛ الخرائج، ج ۳، صص ۱۱۵۶ و ۱۱۵۷؛ الغیبة، نعمانی، ص ۱۸۷؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۵۶؛ الصراط المستقیم، ج ۲، ص ۲۴۹؛ منتخب الانوار المضیئه، صص ۶۲ و ۳۰۵؛ نوادر الاخبار، ص ۲۸۹؛ بحارالانوار، ج ۵۲، صص ۲۱۲ و ۲۲۲ و ۲۳۷ و در منابع [[اهل سنت]]: الفصول المهمه، ص ۲۹۰؛ عقد الدرر، ص ۱۲۴.</ref><ref>[[مهدی علیزاده|علیزاده، مهدی]]، [[نشانههای یار و چکامه انتظار (کتاب)|نشانههای یار و چکامه انتظار (کتاب)]]، ص۲۱-۲۸.</ref>. | |||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
خط ۳۲۴: | خط ۳۲۴: | ||
*«در کتابهای مختلف، تقسیمهایی برای نشانههای [[قیام]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} مطرح شده است که به طور خلاصه [[بیان]] میشود: | *«در کتابهای مختلف، تقسیمهایی برای نشانههای [[قیام]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} مطرح شده است که به طور خلاصه [[بیان]] میشود: | ||
#'''نشانههای حتمی و غیر حتمی'''؛ | |||
#'''نشانههای متصل و منفصل:''' نشانههای متصل، علامتهایی است که نزدیک [[قیام]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} واقع میشوند؛ به صورتی که فاصله زمانی میان آنها و [[قیام]] [[حضرت]]، مشخص است. مانند [[قتل نفس زکیه]] که پانزده شب با [[قیام]] فاصله دارد؛ چنانچه [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|" لَيْسَ بَيْنَ قِيَامٍ الْقَائِمِ وَ بَيْنَ قَتْلِ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ إِلَّا خَمْسَ عَشْرَةَ لَيْلَةً "}}<ref>بین قیام قائم{{ع}} و کشته شدن نفس زکیه، فاصلهای نیست مگر پانزده شب؛ غیبت، طوسی، ص۴۴۵، ح۴۴.</ref>. [[علائم]] منفصل، نشانههایی است که فاصله زمانی آنها با [[قیام]] [[امام مهدی]]{{ع}} مشخص نیست؛ اما تحقق آنها باعث [[اطمینان]] قبلی [[مؤمنان]] و ایجاد [[روحیه امید]] در میان آنان میشود؛ مانند [[اختلاف]] [[بنی عباس]] [[اهل بیت]]{{ع}} در هنگامی که آنان در اوج [[قدرت]] بودند و [[شیعیان]] زیر فشارشان قرار داشتند، از [[اختلاف]] و نابودی آنان سخن میگفتند و آن را جزء علامتهای [[قیام]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} میشمردند<ref>کافی، ج۸، ص۲۵۸، ح۴۸۴.</ref> اما اکنون صدها سال از زوال [[بنی عباس]] میگذرد. | |||
#'''نشانههای عادی و غیر عادی:''' نشانههای عادی، نشانههایی هستند که واقع شدن آنها، مانند پیدایش سایر پدیدهها، روال عادی و طبیعی دارد؛ مانند [[خروج سفیانی]] و [[قتل نفس زکیه]]. اما نشانههای غیر عادی، نشانههایی میباشند که واقع شدن آنها از راه عادی و طبیعی ممکن نیست و برای محقق شدن، نیازمند [[معجزه]] هستند؛ مانند [[ندای آسمانی]] و [[خسف بیداء]]. | |||
#'''نشانههای آسمانی و زمینی:''' برخی [[نشانهها]] در [[آسمان]] پدید میآیند؛ مانند [[خورشید و ماه]] گرفتگی در ماه [[رمضان]] یا [[ندای آسمانی]]. اما محل وقوع برخی علامتها، [[زمین]] است؛ مانند [[خسف بیداء]] و [[قتل نفس زکیه]]. | |||
#'''نشانههای [[عام و خاص]]:''' نشانههای عام به [[بیان]] اوضاع عمومیقبل از [[ظهور]] میپردازد؛ مانند [[افزایش فساد]]، [[ناامنی]]، بیماریها و واقع شدن زلزلههای ویرانگر. درمقابل، برخی از [[نشانهها]] مواردی خاص را مطرح میکنند که قبل از [[ظهور]] یا [[قیام]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} رخ خواهند داد. به این نوع [[نشانهها]]، نشانههای خاص و موردی گفته میشود؛مانند [[خروج سفیانی]] و [[ندای آسمانی]]»<ref>[[سید حسن زمانی|زمانی، سید حسن]]، [[نشانههای قیام حضرت مهدی (کتاب)|نشانههای قیام حضرت مهدی]]، ص۱۰-۱۲.</ref>. | |||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش |