دلیل قرآنی علم غیب امامان چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

::::::«مفاد آیات دربارة [[غیب]] در چند دسته سـزاوار تحقیـق و بررسـیانـد. پـاره‌ای از آیـات، آگاهی بر غیب و راه‌های دستیابی به آن را مخصوص ذات الهی می‌دانند: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لاَ يَعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ}}﴾}} <ref> سوره انعام، آیه: ۵۹.</ref>، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَلِلَّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ}}﴾}} <ref> سوره نحل، آیه: ۷۷.</ref> {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|قُل لّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ الْغَيْبَ إِلاَّ اللَّهُ}}﴾}} <ref> سوره نمل، آیه: ۶۵.</ref>. صراحت آیـات در خصـوص انحصـار [[علم غیب|آگاهی بر غیب]] برای خداوند به گونه‌ای است که برای اثبات علم غیب برای غیر خداوند باید دلیل اقامه کرد. در همین راستا آیاتی به صراحت [[علم غیب پیامبران]] را نفی می‌کند:

::::::[[حضرت نوح]] می‌فرماید: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|لاَّ أَقُولُ لَكُمْ عِندِي خَزَائِنُ اللَّهِ وَلا أَعْلَمُ الْغَيْبَ}}﴾}} <ref> سوره انعام، آیه: ۵۰.</ref> [[پیامبر اکرم|حضرت رسول]] می‌فرماید: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|قُل لاَّ أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعًا وَلاَ ضَرًّا إِلاَّ مَا شَاء اللَّهُ وَلَوْ كُنتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَمَا مَسَّنِيَ السُّوءُ}}﴾}} <ref> بگو چنانچه [[علم غیب]] می‌داشتم، خیر فزون‌تری به دست می‌آوردم و هرگز ناراحتی به من نمی‌رسید؛ سوره اعراف، آیه: ۱۸۸.</ref> و می‌فرماید: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|قُلْ ما كُنْتُ بِدْعاً مِنَ الرُّسُلِ وَ ما أَدْري ما يُفْعَلُ بي‏ وَ لا بِكُمْ إِنْ أَتَّبِعُ إِلاَّ ما يُوحى‏ إِلَيّ}}﴾}} <ref> من نخستین فرستادة خدا نیستم، پیش از من پیـامبرانی بـه سوی مردم آمده‌اند و نمی‌دانم که دربارة من و شما چه حوادثی پیش خواهد آمد و تنها از وحی پیروی می‌کنم؛ سوره احقاف، آیه: ۹.</ref>. پاره‌ای از آیات قرآن نه تنها اثبات [[علم غیب|آگاهی بر غیب]] برای [[پیامبران]] می‌کند، بلکـه آگـاهی از غیب را برای افراد دیگر نیز روا می‌داند {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِن رُّسُلِهِ مَن يَشَاء}}﴾}} <ref> سوره آل عمران، آیه: ۱۷۹.</ref>، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا * إِلاَّ مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ}}﴾}} <ref> سوره جن، آیه: ۲۶ و ۲۷.</ref>، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|أَنِّي أَخْلُقُ لَكُم مِّنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ وَ أُبْرِئُ الأَكْمَهَ وَالأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَى}}﴾}} <ref> سوره آل عمران، آیه: ۴۹.</ref>، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|ذلِكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحيهِ إِلَيْكَ}}﴾}} <ref> سوره یوسف، آیه: ۱۰۲.</ref>.

::::::چنانکه آیات گویاست، بعضی از آیات، [[علم غیب]] را مخصوص خداوند می‌دانند، و در بعضی دیگر از آیات، [[پیامبران]] داشتن علم غیب را از خود نفی می‌کنند. وجود چنـین آیاتی بستر این اشکال را فراهم آورده است که چگونه با این صراحت قرآنـی می‌توان قائل به علم غیب برای [[پیامبر اکرم|پیامبر]] و [[امامان معصوم]] {{عم}} شد؟ برای پاسخ به این اشکال، نخست باید توجه داشت که دربارة علم غیب با سه دسته آیات روبرو هستیم:

::::::بدون تردید، کلام [[وحی]] ناسازگاری با یکدیگر ندارند، از این رو، جمع میان آیات بـه این است که [[علم غیب ذاتی]] مخصوص ذات الهی است؛ لـیکن [[علـم غیـب اکتسـابی|علـم غیـب اکتسـابی و اعطایی]] را بعضی از کملین، به‌ویـژه [[پیـامبران]] و [[معصـومان]] پـاک داراینـد. اینـان بـه اذن خداوند، واجد [[علم غیب]] اند، و البته آگاهی بر غیـب مراتبـی دارد و هرکسـی بـه میـزان مرتبت وجودی و شایستگی که دارد از آن بهره‌مند می‌شود. اما دربارة استفادة علم غیب برای امامان از آیات قرآن از سه طریق می‌توان بـر ایـن مقصود استدلال نمود:

::::::#تمام آیاتی که [[علم غیب]] را برای [[پیامبر]] اثبات می‌کند، با توجه به اینکـه وصـایت، استمرار [[رسالت]] است و تمامی مسئولیتهای [[نبی]] به جز دریافـت [[وحـی]] اصـطلاحی بـر عهدة [[امام]] است، [[امامان معصوم]] {{عم}} همچون پیامبر از علم غیب بهره‌مندند؛

::::::#از کنارهم قراردادن آیاتی نظیر آنچه در سوره سجده، آیه ۲۴ آمده که {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ}}﴾}} و آیـه ۷۵ سـوره انعـام کـه می‌فرماید: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|كَذَلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ}}﴾}} می‌توان بـر [[علـم غیـب امام]] استدلال نمود؛ زیرا از طرفی، خداوند [[ائمه]] را به صبر و یقین توصیف می‌کند و از طرفی انکشاف پردة [[غیب]] و رؤیت ملکوت آسمان‌ها و زمـین را مقدمـة حصـول مقـام یقین قرار می‌دهد. در حقیقت، انکشاف پردة غیب و رؤیت، همان یقین است و یقـین و صبر دو ویژگی‌اند که [[امام]] به آنها توصیف شـده اسـت، بنـابراین [[علـم غیـب]] و رؤیـت ملکوت لازمه امام بودن است. در تأیید آنچه استدلال سوم گفته شد، می‌توان به آیات سوره تکاثر رجوع کـرد کـه {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|كَلاَّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ * لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ}}﴾}} <ref> سوره تکاثر، آیه: ۵ و ۶.</ref> رؤیـت دوزخ و مشـاهدة ملکـوت جهنم در گرو علم یقینی است و لازمة علم یقینی، کشف حجاب غیب است. از اینرو، تمامی کسانی که دارای سعة وجودی‌اند و به طور خاص [[امامان معصـوم]] {{عم}} کـه در ایـن جهت سرآمد دیگران به شمار می‌آیند، کشف غطا و برداشتن پرده امری اجتنـاب‌ناپـذیر است، {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|فَكَشَفْنَا عَنكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ}}﴾}} <ref> سوره ق، آیه: ۲۲.</ref>. پیش از این در بحث تقدم صفات امام اشاره شد که علم چون منشأ عصـمت اسـت تقدم بر عصمت دارد، بر همین اساس خداوند [[اهل بیت|اهل بیت پیامبر]] {{عم}} را جزء مطهـرون بـه شمار آورده است و می‌فرماید: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}﴾}} <ref> سوره احزاب، آیه: ۳۳.</ref> اگر اهل بیت پیامبر {{عم}} معصوم‌اند و علم، منشأ عصمت می‌باشد، امامان معصوم {{عم}} باید [[علم غیب|آگاهی بر غیب]] داشته باشند»<ref>[[دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم (مقاله)|دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم]]، ص۱۷-۱۹.</ref>.