جهاد در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخهها
←منابع
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
||
خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
در [[حقیقت]] این [[تدبیر]] و تشخیص «ولی» واجد شرایط خاص میباشد که سمت وسو، به نوع [[مبارزات]] [[مردم]] و تلاشهای آنان میدهد<ref>آیت الله خامنهای، مکتوبات، ۲۱/۱۱/۱۳۷۷.</ref>. امر ولایت در [[زمان غیبت]] متبلور در [[ولی فقیه]] واجد شرایط خاص است ([[مقام ولایت]] [[فقیه]]) و چون او متولی امور [[عامه]] [[مسلمین]]، از جمله امر جهاد است، تخطی از او به هیچ وجه جایز نمیباشد<ref>امام خمینی، ۱۳۷۹، ۳۷۷-۳۷۸.</ref>. از اینرو اساساً در نگاه انقلاب اسلامی، جهاد امر شخصی و فردی نیست، تا هر کس، هرگونه که خواست با نام جهاد اقدام نماید. این در حالی است که گروههای یادشده [[جهاد نظامی]] را مانند [[نماز]] یک [[واجب عینی]] میدانند؛ لذا هر فرد و گروهی باید به هر روشی [[اقدام]] به آن نماید<ref>رفعت، ۱۳۹۱، ۴۲؛ ر.ک: عدالتنژاد، سعید؛ نظامالدینی، سید حسین، «سلفیان تکفیری یا الجهادیون: خاستگاه و اندیشهها»، تاریخ و تمدن اسلامی (فصلنامه)، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، س۷، ش۱۳، ۱۳۹۰ش، ص۸۲۱.</ref>؛ در یک مرور اجمالی، [[جهاد مسلحانه]] از نگاه [[انقلاب اسلامی]] منوط به [[اذن]] [[مجتهد]] جامع الشرایط است که با توجه تام به [[مصالح مسلمانان]] در مقابله با [[کفار]] [[حربی]] و بر اساس [[بصیرت]] و [[نفی خشونت]] (به شکلهای مختلف آن) میتواند انجام پذیرد. به علاوه اینکه در نگاه انقلاب اسلامی - همانگونه که گذشت -[[جهاد]] به عرصههایی چون [[جهاد اقتصادی]]، [[علمی]] و [[سیاسی]] نیز تعمیم داده شده است.<ref>[[محمد جواد ادرکنی|ادرکنی، محمد جواد]]، [[جهاد - ادرکنی (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی]] ص ۴۳۴.</ref> | در [[حقیقت]] این [[تدبیر]] و تشخیص «ولی» واجد شرایط خاص میباشد که سمت وسو، به نوع [[مبارزات]] [[مردم]] و تلاشهای آنان میدهد<ref>آیت الله خامنهای، مکتوبات، ۲۱/۱۱/۱۳۷۷.</ref>. امر ولایت در [[زمان غیبت]] متبلور در [[ولی فقیه]] واجد شرایط خاص است ([[مقام ولایت]] [[فقیه]]) و چون او متولی امور [[عامه]] [[مسلمین]]، از جمله امر جهاد است، تخطی از او به هیچ وجه جایز نمیباشد<ref>امام خمینی، ۱۳۷۹، ۳۷۷-۳۷۸.</ref>. از اینرو اساساً در نگاه انقلاب اسلامی، جهاد امر شخصی و فردی نیست، تا هر کس، هرگونه که خواست با نام جهاد اقدام نماید. این در حالی است که گروههای یادشده [[جهاد نظامی]] را مانند [[نماز]] یک [[واجب عینی]] میدانند؛ لذا هر فرد و گروهی باید به هر روشی [[اقدام]] به آن نماید<ref>رفعت، ۱۳۹۱، ۴۲؛ ر.ک: عدالتنژاد، سعید؛ نظامالدینی، سید حسین، «سلفیان تکفیری یا الجهادیون: خاستگاه و اندیشهها»، تاریخ و تمدن اسلامی (فصلنامه)، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، س۷، ش۱۳، ۱۳۹۰ش، ص۸۲۱.</ref>؛ در یک مرور اجمالی، [[جهاد مسلحانه]] از نگاه [[انقلاب اسلامی]] منوط به [[اذن]] [[مجتهد]] جامع الشرایط است که با توجه تام به [[مصالح مسلمانان]] در مقابله با [[کفار]] [[حربی]] و بر اساس [[بصیرت]] و [[نفی خشونت]] (به شکلهای مختلف آن) میتواند انجام پذیرد. به علاوه اینکه در نگاه انقلاب اسلامی - همانگونه که گذشت -[[جهاد]] به عرصههایی چون [[جهاد اقتصادی]]، [[علمی]] و [[سیاسی]] نیز تعمیم داده شده است.<ref>[[محمد جواد ادرکنی|ادرکنی، محمد جواد]]، [[جهاد - ادرکنی (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی]] ص ۴۳۴.</ref> | ||
==[[فرهنگ جهادی]]؛ ویژگیها و عناصر اساسی== | |||
بزرگترین [[افتخار]] [[انقلاب اسلامی]]، احیای [[روحیه جهادی]] بوده است<ref>آیت الله خامنهای، ۲۹/۵/۱۳۶۷.</ref> و همین فرهنگ جهادی و روحیه جهادی است که اصل [[جهاد]] را زنده نگه میدارد. با توجه به ابعاد مختلف جهاد و اهمیت نقش آن در [[اسلام]]، بدون تحقق فرهنگ جهادی، اهداف این [[حکم]] اساسی اسلام قابل دستیابی نیست. | |||
فرهنگ جهادی مجموعه عواملی است که در راستای [[جامعهسازی]] [[اسلامی]]، با ایجاد فضای [[پویایی]] و جوشش در [[خدمت]] به [[خلق]] و رفع موانع تحقق معیارهای اسلامی ایفای نقش میکند<ref>آیت الله خامنهای، ۲/۷/۱۳۸۲؛ ۱۴/۱۰/۱۳۸۲.</ref>. اهمیت این [[فرهنگ]] در این است که در پرتو آن، افق پیاده شدن [[جامعه اسلامی]] با تکیه بر عناصر [[معنوی]] به طور جهشی ترسیم میگردد<ref>آیت الله خامنهای، ۱/۴/۱۳۸۳.</ref>. از اینرو در انقلاب اسلامی تقویت و گسترش فرهنگ جهادی در همه عرصهها اعم از [[اقتصادی]]، [[سیاسی]] و [[علمی]] و به ویژه در عرصه [[مدیریتی]] مورد توجه قرار گرفته است<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۸، ص۳۰۰؛ آیتالله خامنهای، ۲۵/۴/۱۳۸۶.</ref>. | |||
فرهنگ جهادیای که انقلاب اسلامی از آن سخن میگوید، بر پایه [[عقلانیت]]، [[دوری از افراط و تفریط]] و همراه با [[معنویت]] در ذیل [[هدایت]] [[قرآن]] و [[اهل بیت]]{{عم}} میباشد. تشابه صوری این فرهنگ با عملکرد یا برخی باورهای کسانی که مدعی جهادند، هرگز به معنی یکسان بودن آن با [[ارزشها]] و فرهنگ جهادی محسوب نمیشود؛ چراکه اینان فاقد چنین پایههایی هستند. از اینرو عقلگریزی، [[خشونت]] بیحد و [[حصر]]، [[تکفیر]] [[مسلمانان]] و... فارقهای اساسی میان این دو نگرشاند. | |||
انقلاب اسلامی پیوسته بر سه ویژگی اساسی در فرهنگ جهادی تأکید داشته است: | |||
'''جهتگیری [[اعتقادی]] - عملی صحیح مبتنی بر منابع اصیل اسلامی، در عرصه اعتقادی''': فرهنگ جهادی باید در مسیر [[استواری]] و [[ترویج]] و [[تحکیم]] مبانی و ارزشهای [[اسلام ناب محمدی]]{{صل}} باشد<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۲۰۴.</ref>. از مهمترین عناصر این مبانی، [[ایمان]] به [[ولایت]] است<ref>آیت الله خامنهای، مکتوبات، ۱۴/۲/۱۳۶۸.</ref>؛ زیرا این عنصر نقش مهمی در اجرایی کردن فرهنگ جهادی دارد. به تجربه نیز ثابت شده است که این امر موجب [[شور]] و نشاطی در وجود [[مجاهدان]] شده و در میدانهای [[دفاع مقدس]]، [[سازندگی]] روستاها و بازسازی مناطق جنگزده و [[محروم]] و دور افتاده، گامهای مجاهدان را مستحکم ساخته است. | |||
[[باور]] به [[خدمت به مردم]] را میتوان در ذیل این جهتگیری اضافه نمود. بر همین اساس [[انسان]] در [[ایمان]] و [[آرمان]] [[خدمت]] به دیگران ذوب شده و خود را فراموش میکند و در پرتو چنین رویکردی [[جامعه]] با تقویت [[روحیه جهادی]] در خود، به رونق [[واقعی]] دست خواهد یافت<ref>آیت الله خامنهای، ۱۴/۱۰/۱۳۸۲.</ref>. این [[روحیه]] همان روحیه [[بسیج]] در دوران دفاع مقدس است. | |||
از دیگر عناصر مهم این مبانی، [[جهاد با نفس]] است که جایگاهی رفیع دارد<ref>ر.ک: امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۱۲.</ref> تا تلاشهای [[جهادگر]] دچار [[انحراف]] نگردد. | |||
[[آرمانگرایی]] در جهتگیری مورد نظر در [[فرهنگ جهادی]] نیز مهم بوده، چون آرمانگرایی سازنده واقعیتها است. اساساً [[پیشرفت]] و توسعه در [[دنیا]] نیز بر همین پایه اتفاق افتاده است؛ لذا کنار نهادن [[آرمانها]] به بهانه [[واقعبینی]] نوعی انحراف در فرهنگ جهادی محسوب میشود. نتیجه آرمانگرایی و [[ایستادگی]] در این راه، ایجاد واقعیتهای شیرین و مطلوب است<ref>آیت الله خامنهای، ۱۴/۱۰/۱۳۸۲.</ref>. | |||
'''[[بصیرت]] در جهتگیریها''': نیروی جهادی باید در تحقق اهدافی چون قطع [[وابستگیها]] به قدرتها و رسیدن به خودکفایی حداکثری، همواره در مسیر درست گام نهاده و دچار [[اشتباه]] راهبردی نشود؛ زیرا در این صورت گرفتار [[روزمرگی]] یا [[بازی]] در میدان [[دشمن]] میشود و در [[حقیقت]] اهداف دشمن را برآورده خواهد ساخت<ref>ر.ک: همین مقاله، آسیبشناسی فرهنگ جهادی.</ref>. | |||
'''[[شناخت]] دشمن''': [[دشمنشناسی]] که میتوان از آن به عنوان یک [[راهبرد کلان]] نام برد، بر اساس موقعیت افراد به لحاظ اهمیت و حساسیت دچار شدت و [[ضعف]] میباشد<ref>آیت الله خامنهای، ۲/۶/۱۳۹۰.</ref>.<ref>[[محمد جواد ادرکنی|ادرکنی، محمد جواد]]، [[جهاد - ادرکنی (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی]] ص ۴۳۷.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == |