آخرت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

آخرت در لغت از ماده "أ خ ر" و مؤنث آخر است. این کلمه گاهی در مقابل اُولی قرار می‌‌گیرد و اُولی مؤنث اول است<ref>الصحاح، ج۲، ص ۵۷۶؛ المفردات فی غریب القرآن، ص ۱۳ و لسان العرب، ج۴، ص ۱۲.</ref> و گاهی در مقابل [[دنیا]]<ref>مجمع البحرین، ج۱، ص ۴۸.</ref> و دنیا یا از ماده دنوّ است (نزدیکی) و یا از مادّه دنّی ([[پست]] و ناچیز). قهراً آخرت به [[معنای زندگی]] دورتر، یا در سطح بالاتر است. آنجا که در مقابل اولی است به معنای آخر کار است<ref>بحارالأنوار، ج۵۴، ص ۳۵۶.</ref>.

==ویژگی‌های [[عالم آخرت]]==

اما محدود بودن آن به [[عمر]] [[آسمان‌ها]] و [[زمین]]: {{متن قرآن| مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ }}<ref>«تا آسمان‌ها و زمین برجاست» سوره هود، آیه ۱۰۸.</ref> به این [[جهت]] است که مطلق آسمان‌ها و زمین، از این حیث که [[آسمان]] و زمین‌اند، [[ابدی]] و روشن به [[نور]] پروردگارند، اگر چه آسمان و زمین [[دنیایی]] فانی است<ref>المیزان، ج۱۱، ص ۲۴.</ref>

در [[جهان آخرت]]، از [[نظام اجتماعی]] و [[تعاون]] و مدنیت، همانگونه که در [[دنیا]] وجود دارد، خبری نیست. در آن [[جهان]]، هر انسانی به نتیجه‌ [[اندیشه]] و گفتار و [[کردار]] خویش می‌رسد و با آنچه در [[دنیا]] کرده است، قرین می‌گردد<ref>{{متن قرآن|وَأَن لَّيْسَ لِلإِنسَانِ إِلاَّ مَا سَعَى}}؛ سوره نجم، آیه ۳۹.</ref>. [[حقیقت]] [[ناب]] تنها در [[آخرت]] بر [[انسان]] آشکار می‌گردد و از این رو، [[شک]] و [[تردید]] در آنجا برای کسی پیش نمی‌آید و [[اختلاف]] نظری میان [[انسان‌ها]] رخ نمی‌دهد<ref>{{متن قرآن|لَقَدْ كُنتَ فِي غَفْلَةٍ مِّنْ هَذَا فَكَشَفْنَا عَنكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ}}؛ سوره ق، آیه ۲۲.</ref>. در آن سرا، [[انسان]] درمی‌یابد که مؤثر [[راستین]] در وقایع [[جهان]]، تنها [[خدا]] بوده و دیگر علل و اسباب تأثیر مستقل نداشته‌اند<ref>{{متن قرآن|يَوْمَئِذٍ يُوَفِّيهِمُ اللَّهُ دِينَهُمُ الْحَقَّ وَيَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِينُ}}؛ سوره نور، ۲۵.</ref>.

#'''تناسب پاداش با عمل:''' [[پاداش]] [[اهل]] آخرت متناسب با اعمال آنان<ref>بدایة المعارف، ج۲، ص ۲۸۶.</ref> و ملازم آنهاست: {{متن قرآن|وَكُلَّ إِنْسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَائِرَهُ فِي عُنُقِهِ}}<ref>«و کارنگاشت  هر انسانی را به گردن وی بربسته‌ایم » سوره اسراء، آیه ۱۳.</ref>.<ref>[[المیزان]]، ج۱۱، ص ۱۴؛ ج ۱۵، ص۷۱.</ref>، از این رو جایی برای عذرخواهی باقی نمی‌ماند، زیرا عذرخواهی در جایی مفید است که پاداش، قابل انفکاک از عمل باشد: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ كَفَرُوا لَا تَعْتَذِرُوا الْيَوْمَ إِنَّمَا تُجْزَوْنَ مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ}}<ref>«ای کافران! امروز پوزش نخواهید که تنها (برای) آنچه می‌کرده‌اید کیفر می‌بینید» سوره تحریم، آیه ۷.</ref>.<ref>المیزان، ج۱۱، ص ۱۴.</ref>  

#'''رابطه صمیمی [[بهشتیان]]:''' در آخرت بین [[نیکوکاران]] [[انس]] و [[الفت]]، [[صفا]] و [[صمیمیت]] برقرار است: {{متن قرآن|إِخْوَانًا عَلَى سُرُرٍ مُتَقَابِلِينَ}}<ref>«برادروار بر اورنگ‌هایی روبه‌رو می‌نشینند» سوره حجر، آیه ۴۷.</ref>.<ref>[[الکشاف]]، ص ۶۴۲.</ref>، امّا در [[اجتماع]] بدکاران [[تنفر]] و [[بیزاری]] از یکدیگر و [[ناسزاگویی]] حکم‌فرماست: {{متن قرآن|إِنَّ ذَلِكَ لَحَقٌّ تَخَاصُمُ أَهْلِ النَّارِ}}<ref>«بی‌گمان این راستین است؛ (این) هم‌ستیزی دوزخیان است» سوره ص، آیه ۶۴.</ref>.<ref>الکشاف، ص ۱۰۵۲.</ref>  

==منازل آخرت==

#'''پل [[صراط]]:''' پس از دریافت نامه اعمال می‌‌بایست از گذرگاهی همگانی که پلی است از مو باریک‌تر و از لبه [[شمشیر]] تیزتر<ref>شرح العقیدة الطحاویه، ص ۴۰۱؛ بحارالأنوار، ج۸، ص ۶۴.</ref> و روی [[دوزخ]] [[نصب]] شده است عبور کنند<ref>شرح المواقف، ص ۳۲۰؛ شرح المقاصد، ج۵، ص ۱۱۹ـ ۱۲۰؛ الأربعین فی اصول الدین، ص ۱۹؛ کشف المراد، ص ۵۷۶.</ref>: {{متن قرآن|وَإِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا كَانَ عَلَى رَبِّكَ حَتْمًا مَقْضِيًّا}}<ref>«و هر یک از شما در آن درخواهد آمد  این، بر پروردگارت حکمی است ناگزیر  انجام‌پذیر» سوره مریم، آیه ۷۱.</ref>. البته هنگام عبور [[مؤمنان]] ویژه، دوزخ خاموش است<ref>الکشاف، ص ۷۳۹؛ حلیة الأولیاء، ج۵، ص ۲۱۲.</ref> و سایر [[پرهیزکاران]] به [[عنایت الهی]] از آن عبور می‌‌کنند، اما ستم‌کاران در آن [[سقوط]] می‌‌نمایند<ref>الکشاف، ص ۱۲۷۴؛ الأربعین فی اصول الدین، ص ۱۹.</ref>. [[حقیقت]] این صراط با توجه به [[روایات]] <ref>نهج البلاغه، خطبه۱۶، ص ۴۸.</ref> می‌‌تواند تجسّم همان [[صراط]] [[دنیوی]] باشد، یعنی [[صراط مستقیم]] ([[تقوی]]) که [[پرهیزکاران]] آن را [[برگزیده]] و [[ستمکاران]] از آن [[منحرف]] شده‌اند<ref>الأربعین فی اصول الدین، ص ۱۹؛ منشور جاوید، ج۹، ص ۳۴۸ـ ۳۴۹.</ref> و یا می‌‌تواند [[حجت‌های الهی]] باشد، که هر کس در [[دنیا]] آنان را شناخته و [[اطاعت]] نموده در [[آخرت]] اجازه [[عبور از صراط]] [[جهنم]] را می‌‌یابند<ref>الاعتقادات فی دین الإمامیّة، ص ۷۰.</ref>.

#'''[[اعراف]]:''' از دیگر منازل آخرت، اعراف است: {{متن قرآن|وَعَلَى الْأَعْرَافِ رِجَالٌ}}<ref>سوره اعراف، آیه 46.</ref>. اعراف جایگاه بلندی است که موقعیتی جدا از [[بهشت و دوزخ]] دارد<ref>مجمع البیان، ج۴، ص ۲۶۰ـ ۲۶۱.</ref> بر آن مردانی قرار دارند که به همه [[بهشتیان]] و [[دوزخیان]] اِشراف دارند؛ آنان [[آگاهی]] خاصی دارند که همه [[اهل]] [[محشر]] را از نظر [[سرنوشت]] می‌‌شناسند<ref>تصحیح اعتقادات امامیه، ص ۱۰۶؛ غایة المرام، ج۳، ص ۶۹.</ref>. این گروه در واقع مجریان [[اراده خداوند]] بوده و به تنظیم امور می‌‌پردازند<ref>منشور جاوید، ج۹، ص ۳۵۸.</ref>. مقصود از اعرافیان [[انبیا]] و [[شهدا]]<ref>تفسیر کبیر، ج۱۴، ص ۸۷.</ref> و یا [[امامان معصوم]] هستند<ref>الاعتقادات، ص ۷۰.</ref>. [[حضرت فاطمه]] [[زهرا]]{{س}} می‌‌فرماید: "از پدرم درباره [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|وَبَيْنَهُمَا حِجَابٌ وَعَلَى الْأَعْرَافِ رِجَالٌ يَعْرِفُونَ كُلًّا بِسِيمَاهُمْ وَنَادَوْا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَنْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ لَمْ يَدْخُلُوهَا وَهُمْ يَطْمَعُونَ}}<ref>«و میان آن دو  پرده‌ای است و بر آن پشته‌ها  کسانی هستند که هر گروه (از آنان) را از چهره‌شان باز می‌شناسند و به بهشتیان که هنوز به آن (بهشت) در نیامده‌اند ولی (آن را) امید می‌برند ندا می‌دهند که: درود بر شما!» سوره اعراف، آیه ۴۶.</ref> پرسیدم، فرمود: آنان [[دوازده امام]] بعد از من هستند"<ref>کفایة الأثر، ص ۱۹۴.</ref> و [[امیرمؤمنان]]{{ع}} فرمود: "ما بر اعراف استقرار داشته و یارانمان را به سیمایشان می‌‌شناسیم"<ref>غایة المرام، ج۳، ص ۶۹.</ref>. ممکن است، گروه‌های دیگر نیز در اعراف مستقر باشند، از قبیل: گنهکارانی که [[امید]] [[شفاعت]] دارند<ref>تفسیر کبیر، ج۱۴، ص ۸۸؛ الکشاف ص ۳۹۷، شرح المواقف، ص ۳۱۱.</ref> و یا اطفال و مجانینی که در دنیا، [[تکلیف]] از آنان ساقط بوده است <ref>تصحیح اعتقادات امامیه، ص ۱۰۶.</ref>

==وجوب ایمان به آخرت==

== منابع ==