حسد در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

اولین [[قتل]] در [[تاریخ]] [[بشر]]، به حسد مستند شده است. [[علامه طباطبایی]] در [[تفسیر آیه]] ۵ [[سوره فلق]] می‌نویسد: بعضی از [[مفسران]] گفته‌اند: این [[آیه]] شامل چشم زدن اشخاص شورچشم نیز می‌شود، چون چشم زدن هم ناشی از نوعی حسد درونی است، شخص [[حسود]] وقتی چیزی را ببیند که در نظرش بسیار شگفت‌آور و بسیار [[زیبا]] باشد، حسدش تحریک شده، با همان نگاه زهر خود را می‌ریزد<ref>سید محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۶۸۲.</ref>. [[شهید مطهری]] نیز می‌نویسد: حالت حسد در [[انسان]] یک حالت ضد [[منطق]] است، یعنی چه؟ یعنی انسان حالتی پیدا می‌کند که فراموش می‌کند در [[فکر]] [[سعادت]] خودش باشد، فقط در فکر [[بدبختی]] دیگری است. آرزویش این نیست که خودش [[خوشبخت]] شود، اگر هم [[آرزو]] دارد که خودش خوشبخت شود، ده برابر آرزویش این است که دیگری [[بدبخت]] شود<ref>مرتضی مطهری، انسان کامل، ص۲۲۱.</ref>. حسد سرچشمه بسیاری از نابه‌سامانی‌های [[اجتماعی]] است. حسود تمام یا بیشتر نیروهای بدنی و [[فکری]] خود را که باید در [[راه]] پیشبرد هدف‌های اجتماعی به کار برد در مسیر نابودی آنچه هست، صرف می‌کند، و از این‌رو، هم سرمایه‌های وجودی خود را از بین می‌برد و هم سرمایه‌های اجتماعی را. حسد [[انگیزه]] قسمتی از جنایت‌های دنیاست و آثار بسیار نامطلوبی روی [[جسم]] و [[سلامت]] انسان می‌گذارد. از نظر معنوی هم نشانه کمبود [[شخصیت]] و [[نادانی]] و کوته‌فکری و [[ضعف]] و [[نقص]] [[ایمان]] است، زیرا حسود در واقع خود را ناتوان‌تر از آن می‌بیند که به [[مقام]] محسود و بالاتر از آن برسد<ref>ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۳، ص۴۲۴.</ref>. علمای [[اخلاق]] با [[الهام]] از [[روایات]] و یافته‌های [[تجربی]] فهرست بلندی از رفتارهای [[ناپسند]] همچون [[اختلاف]] و [[تفرقه]]، [[دشمنی]]، مانع‌تراشی، [[عیب‌جویی]]، تهمت‌زنی، [[کتمان]] [[فضایل]]، [[بزرگ‌نمایی]] [[لغزش‌ها]]، رقابت‌های ویرانگر، [[توطئه‌ها]]، شایعات، [[بی‌عدالتی‌ها]] و... در سطح [[روابط]] میان فردی را عمدتاً از این [[بیماری]] [[روحی]] ناشی می‌دانند<ref>برای آگاهی بیشتر از این رذیله اخلاقی، ر. ک: محسن فیض کاشانی، المهجة البیضاء، ج۵، ص۳۲۵-۳۵۰؛ احمد نراقی، معراج السعاده، ص۳۴۷-۳۵۹؛ ناصر مکارم شیرازی و با همکاری جمعی از فضلا و دانشمندان؛ اخلاق در قرآن، ج۲، ص۱۱۹-۱۴۶.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۲۷۳.</ref>

== [[آیات قرآنی]] مرتبط ==

# در آیاتی، [[حسدورزی]] اهل کتاب عامل [[دعوت]] مؤمنان به [[کفر]]<ref>{{متن قرآن|وَدَّ كَثِيرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إِيمَانِكُمْ كُفَّارًا حَسَدًا مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ فَاعْفُوا وَاصْفَحُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}} «بسیاری از اهل کتاب با آنکه حق برای آنان روشن است، از رشکی در درون جانشان، خوش دارند که شما را از پس ایمان به کفر بازگردانند؛ باری، (از آنان) درگذرید و چشم بپوشید تا (زمانی که) خداوند فرمان خویش را (پیش) آورد که خداوند بر هر کاری تواناست» سوره بقره، آیه ۱۰۹.</ref> و [[حسدورزی]] [[منافقان]] عامل ناهمسویی و [[مخالفت]] آنها با [[مؤمنان]]<ref>{{متن قرآن|إِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَإِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوا بِهَا وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا لَا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ}} «چون نیکی‌یی به شما رسد آنان را غمگین می‌کند و چون بدی‌یی دامنگیرتان شود از آن شادمان می‌شوند؛ و اگر شکیبایی کنید و پرهیزگاری ورزید نیرنگ آنان به شما هیچ زیانی نخواهد رساند؛ که خداوند آنچه را انجام می‌دهند فراگیر است» سوره آل عمران، آیه ۱۲۰.</ref> معرفی شده است. برخی [[آیات]] نیز به دعای همواره مؤمنان برای [[توفیق]] [[تطهیر]] [[روح]] خویش از [[آلودگی]] [[حسد]]، توجه داده است<ref>{{متن قرآن|وَالَّذِينَ جَاءُوا مِنْ بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ}} «و کسانی که پس از آنان آمده‌اند می‌گویند: پروردگارا! ما و برادران ما را که در ایمان از ما پیشی گرفته‌اند بیامرز و در دل‌های ما کینه‌ای نسبت به مؤمنان بر جای مگذار! پروردگارا! تو مهربان بخشاینده‌ای» سوره حشر، آیه ۱۰.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۲۷۳.</ref>