حقیقت امامت و اوصاف امام از دیدگاه قاضی عبدالجبار و سید مرتضی (پایان‌نامه): تفاوت میان نسخه‌ها
حقیقت امامت و اوصاف امام از دیدگاه قاضی عبدالجبار و سید مرتضی (پایان‌نامه) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۹ مهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۱۰:۳۰
، ۲۹ مهٔ ۲۰۱۸بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ویرایش غیرنهایی}} | {{ویرایش غیرنهایی}} | ||
{{جعبه اطلاعات پایان‌نامه | {{جعبه اطلاعات پایان‌نامه | ||
| عنوان = حقیقت امامت و اوصاف امام از دیدگاه قاضی عبدالجبار و سید مرتضی | | عنوان = حقیقت [[امامت]] و اوصاف [[امام]]{{ع}} از دیدگاه قاضی [[عبدالجبار]] و [[سید مرتضی]] | ||
| تصویر = Daneshgahemaaref.jpg | | تصویر = Daneshgahemaaref.jpg | ||
| اندازه تصویر = 200px | | اندازه تصویر = 200px | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
}} | }} | ||
'''حقیقت امامت و اوصاف امام از دیدگاه قاضی عبدالجبار و سید مرتضی''' پایان‌نامه‌ای است که به بررسی دیدگاه قاضی عبدالجبار و سید مرتضی در مورد [[امامت]] و اوصاف امام می‌پردازد. این پایان‌نامه توسط خانم [[علی اصغر حدیدی]] نگاشته و در [[دانشکده الهیات و معارف اسلامی]] وابسته به [[دانشگاه معارف اسلامی]] دفاع شده است. استاد راهنمای این پایان‌نامه آقای [[محمد رضا امامی‌نیا]] و استاد مشاور آن آقای [[محمد ابراهیمی راد]] است.<ref name=p1>[https://ganj-old.irandoc.ac.ir/articles/673866 وبگاه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایران داک)]</ref> | '''حقیقت [[امامت]] و اوصاف [[امام]]{{ع}} از دیدگاه قاضی [[عبدالجبار]] و [[سید مرتضی]]''' پایان‌نامه‌ای است که به بررسی دیدگاه قاضی [[عبدالجبار]] و [[سید مرتضی]] در مورد [[امامت]] و اوصاف [[امام]]{{ع}} می‌پردازد. این پایان‌نامه توسط خانم [[علی اصغر حدیدی]] نگاشته و در [[دانشکده الهیات و معارف اسلامی]] وابسته به [[دانشگاه معارف اسلامی]] دفاع شده است. استاد راهنمای این پایان‌نامه آقای [[محمد رضا امامی‌نیا]] و استاد مشاور آن آقای [[محمد ابراهیمی راد]] است.<ref name=p1>[https://ganj-old.irandoc.ac.ir/articles/673866 وبگاه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایران داک)]</ref> | ||
== چکیده پایان‌نامه == | == چکیده پایان‌نامه == | ||
* پژوهشگر این پایان‌نامه در ابتدای چکیده خود می‌گوید: «این رساله به بیان دیدگاه قاضی عبدالجبار و معاصر وی سید مرتضی درباره حقیقت امامت و صفات | * پژوهشگر این پایان‌نامه در ابتدای چکیده خود می‌گوید: «این رساله به بیان دیدگاه قاضی [[عبدالجبار]] و معاصر وی [[سید مرتضی]] درباره حقیقت [[امامت]] و صفات [[امام]]، پرداخته است. از نگاه قاضی [[عبدالجبار]]":[[امام]] کسی است که بر امت ریاست داشته باشد، به طوری که قدرتی بالاتر از او نباشد". از نظر [[سید مرتضی]]: "[[امامت]]، رهبری عمومی در زمینه دین به صورت بالاصاله است نه به طور نیابت از کسی که در سرای تکلیف است". قاضی [[عبدالجبار]] وجوب [[امامت]] را وجوب نقلی علی الناس می‌داند، و [[سید مرتضی]] وجوب عقلی علی الله. قاضی [[عبدالجبار]] عصمت را برای [[امام]] لازم نمی‌داند و معتقد است دلایل امامیه در این باره صحیح نمی‌باشد، اما [[سید مرتضی]] همچون دیگر متکلمان امامیه، عصمت را جزء ضروری ترین صفات [[امام]] بر می‌شمارد و دلایل امامیه را تأیید می‌نماید. قاضی [[عبدالجبار]] [[علم امام]] را در حد علم والیان ضروری می‌شمارد و بیش از آن را برای [[امام]] لازم نمی‌داند، از نظر او در صورت جهل [[امام]] به مسائل دینی، رجوع به علما و خبرگان هیچ اشکالی ندارد، در حالی که از نظر [[سید مرتضی]] باید [[علم امام]]، تمام مسائل دینی را فرا گیرد و او در مسائل دینی به کسی نیاز نداشته باشد. همچنین [[امام]] باید به امور مربوط به سیاست و حکومت آگاهی کافی داشته باشد». | ||
*پژوهشگر می‌افزاید: «از نظر | *پژوهشگر می‌افزاید: «از نظر قاضی [[عبدالجبار]]، افضلیت به معنای فزونی ثواب و برتری در صفات برای [[امام]] لازم نمی‌باشد و تقدیم مفضول بر فاضل جایز، بلکه برخی از اوقات، واجب است. اما [[سید مرتضی]] افضلیت به هر دو معنا را برای [[امام]] لازم دانسته و تقدیم مفضول بر فاضل را قبیح می‌شمارد. از صفاتی که هر دو متکلم معتزلی و امامی برای [[امام]] لازم می‌دانند: اسلام، آزاد بودن، عقل، شجاعت، برتریت در قدرت، عدالت، قریشی بودن است، البته در تفسیر دو صفت اخیر و دلایل آن با یکدیگر اختلاف دارند»<ref name=p1></ref>. | ||
== فهرست پایان‌نامه == | == فهرست پایان‌نامه == | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
*مقدمه؛ | *مقدمه؛ | ||
*مفاهیم؛ | *مفاهیم؛ | ||
* | *[[امامت]]؛ | ||
*معنای لغوی؛ | *معنای لغوی؛ | ||
*تعاریف اصطلاحی؛ | *تعاریف اصطلاحی؛ | ||
*توضیح قیود تعاریف؛ | *توضیح قیود تعاریف؛ | ||
*مقایسه تعاریف امامیه با اهل | *مقایسه تعاریف امامیه با [[اهل سنت]]؛ | ||
*عصمت؛ | *عصمت؛ | ||
*معنای لغوی؛ | *معنای لغوی؛ | ||
*معنای اصطلاحی؛ | *معنای اصطلاحی؛ | ||
*ضرورت عصمت امام در بین مذاهب اسلامی؛ | *ضرورت عصمت [[امام]] در بین مذاهب اسلامی؛ | ||
*قلمرو عصمت؛ | *قلمرو عصمت؛ | ||
*علم؛ | *علم؛ | ||
*تعریف علم؛ | *تعریف علم؛ | ||
*علم | *[[علم امام]]؛ | ||
*منابع علم | *منابع [[علم امام]]؛ | ||
*افضلیت | *افضلیت [[امام]]؛ | ||
*قریشی بودن؛ | *قریشی بودن؛ | ||
*معرفی اجمالی قاضی عبدالجبار و سید | *معرفی اجمالی قاضی [[عبدالجبار]] و [[سید مرتضی]]؛ | ||
*زندگی‌نامه مختصر قاضی | *زندگی‌نامه مختصر قاضی [[عبدالجبار]]؛ | ||
*معرفی مختصر کتاب «المغنی فی ابواب التوحید و العدل»؛ | *معرفی مختصر کتاب «المغنی فی ابواب التوحید و العدل»؛ | ||
*زندگی نامه مختصر سید | *زندگی نامه مختصر [[سید مرتضی]]؛ | ||
*معرفی مختصر کتاب «[[الشافی فی الامامة (کتاب)|الشافی فی الامامة]]». | *معرفی مختصر کتاب «[[الشافی فی الامامة (کتاب)|الشافی فی الامامة]]». | ||
====فصل دوم: حقیقت امامت==== | ====فصل دوم: حقیقت [[امامت]]==== | ||
*تعریف | *تعریف [[امامت]]؛ | ||
*جایگاه | *جایگاه [[امامت]]؛ | ||
*وظایف | *وظایف [[امام]]؛ | ||
*وجوب | *وجوب [[امامت]]؛ | ||
*وجوب عقلی | *وجوب عقلی [[امامت]]؛ | ||
*وجوب عقلی امامت از جهت تمکین، بیان تکلیف و لطف؛ | *وجوب عقلی [[امامت]] از جهت تمکین، بیان تکلیف و لطف؛ | ||
*وجوب عقلی امامت از جهت لطف؛ | *وجوب عقلی [[امامت]] از جهت لطف؛ | ||
**وجوه مختلف قاضی عبدالجبار برای نفی لطف بودن | **وجوه مختلف قاضی [[عبدالجبار]] برای نفی لطف بودن [[امام]]؛ | ||
*وجوب عقلی امامت از جهت حفظ شریعت؛ | *وجوب عقلی [[امامت]] از جهت حفظ شریعت؛ | ||
*وجوه مختلف قاضی عبدالجبار برای جایگزینی امام در حفظ شریعت؛ | *وجوه مختلف قاضی [[عبدالجبار]] برای جایگزینی [[امام]] در حفظ شریعت؛ | ||
*جایگزینی تواتر برای حفظ شریعت؛ | *جایگزینی تواتر برای حفظ شریعت؛ | ||
*جایگزینی اجماع، قیاس و خبر واحد برای حفظ شریعت؛ | *جایگزینی اجماع، قیاس و خبر واحد برای حفظ شریعت؛ | ||
*وجوب نقلی | *وجوب نقلی [[امامت]]؛ | ||
*سنت؛ | *سنت؛ | ||
*اجماع؛ | *اجماع؛ | ||
*رسیدن به مصالح دین و دنیا؛ | *رسیدن به مصالح دین و دنیا؛ | ||
*راه‌های تعیین | *راه‌های تعیین [[امام]]؛ | ||
*عدم جواز معجزه بر | *عدم جواز معجزه بر [[امام]]؛ | ||
*جمع‌بندی و نتیجه‌گیری. | *جمع‌بندی و نتیجه‌گیری. | ||
====فصل سوم: عصمت امام==== | ====فصل سوم: عصمت [[امام]]==== | ||
*عصمت امام از دیدگاه عبدالقاضی | *عصمت [[امام]] از دیدگاه [[عبدالقاضی جبار]]؛ | ||
*عصمت امام از دیدگاه سید | *عصمت [[امام]] از دیدگاه [[سید مرتضی]]؛ | ||
*تعریف عصمت؛ | *تعریف عصمت؛ | ||
*قلمرو عصمت | *قلمرو عصمت [[امام]]؛ | ||
*براهین عصمت | *براهین عصمت [[امام]]؛ | ||
*برهان امتناع تسلسل؛ | *برهان امتناع تسلسل؛ | ||
*برهان حفظ شریعت؛ | *برهان حفظ شریعت؛ | ||
*برهان وجوب پیروی از | *برهان وجوب پیروی از [[امام]]؛ | ||
*نقد ادله عقلی عصمت | *نقد ادله عقلی عصمت [[امام]]؛ | ||
*نقد دلیل نقلی عصمت | *نقد دلیل نقلی عصمت [[امام]]؛ | ||
*جمع‌بندی و نتیجه‌گیری. | *جمع‌بندی و نتیجه‌گیری. | ||
====فصل چهارم: علم امام==== | ====فصل چهارم: [[علم امام]]==== | ||
*گستره علم | *گستره [[علم امام]]؛ | ||
*دلایل علم | *دلایل [[علم امام]]؛ | ||
*دلیل اول: سیره عقلا؛ | *دلیل اول: سیره عقلا؛ | ||
*دلیل دوم: حجیت امام در دین؛ | *دلیل دوم: حجیت [[امام]] در دین؛ | ||
*نقد قاضی نسبت به امامیه؛ | *نقد قاضی نسبت به امامیه؛ | ||
*عقلی نبودن وجوب علم | *عقلی نبودن وجوب [[علم امام]]؛ | ||
*نقد علم غیب امام و علم به امور غیر شریعت؛ | *نقد [[علم غیب]] [[امام]] و علم به امور غیر شریعت؛ | ||
*نقد افضلیت امام از | *نقد افضلیت [[امام]] از [[رسول]]؛ | ||
*نقض وجوب علم امام به علم منصوبین وی؛ | *نقض وجوب [[علم امام]] به علم منصوبین وی؛ | ||
*راه‌های حصول علم | *راه‌های حصول [[علم امام]]؛ | ||
*شواهدی برای جواز توقف امام در صورت فقدان علم؛ | *شواهدی برای جواز توقف [[امام]] در صورت فقدان علم؛ | ||
*تفاوت امام با نبی در گستره علم و راه‌های حصول آن؛ | *تفاوت [[امام]] با [[نبی]] در گستره علم و راه‌های حصول آن؛ | ||
*جمع‌بندی و نتیجه‌گیری. | *جمع‌بندی و نتیجه‌گیری. | ||
====فصل پنجم: افضلیت امام==== | ====فصل پنجم: افضلیت [[امام]]==== | ||
*افضلیت به معنای کثرت ثواب؛ | *افضلیت به معنای کثرت ثواب؛ | ||
*افضلیت امام به معنی برتری در صفات؛ | *افضلیت [[امام]] به معنی برتری در صفات؛ | ||
*دلایل قاضی عبدالجبار برای عدم اشتراط افضلیت؛ | *دلایل قاضی [[عبدالجبار]] برای عدم اشتراط افضلیت؛ | ||
*تقدیم مفضول بر فاضل؛ | *تقدیم مفضول بر فاضل؛ | ||
*اسباب تقدیم مفضول بر فاضل؛ | *اسباب تقدیم مفضول بر فاضل؛ | ||
*تداوم امامت فاضل، حتی بعد از یافتن افضل؛ | *تداوم [[امامت]] فاضل، حتی بعد از یافتن افضل؛ | ||
*جمع‌بندی و نتیجه‌گیری. | *جمع‌بندی و نتیجه‌گیری. | ||
====فصل ششم: سایر صفات امام==== | ====فصل ششم: سایر صفات [[امام]]==== | ||
*صفات عمومی | *صفات عمومی [[امام]]؛ | ||
*عدالت؛ | *عدالت؛ | ||
*فسق باطنی و تأویلی؛ | *فسق باطنی و تأویلی؛ | ||
*قریشی بودن | *قریشی بودن [[امام]]؛ | ||
*ادله اشتراط قریشی بودن؛ | *ادله اشتراط قریشی بودن؛ | ||
*روایت؛ | *روایت؛ | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۸: | ||
}} | }} | ||
* در مورد '''پژوهشگر''' این پایان‌نامه اطلاعاتی در دست نیست. | * در مورد '''پژوهشگر''' این پایان‌نامه اطلاعاتی در دست نیست. | ||
*'''استاد راهنمای''' این پایان‌نامه حجت الاسلام والمسلمین [[محمد رضا امامی‌نیا]] (متولد ۱۳۳۴ ش، زنجان)، تحصیلات حوزوی خود را در محضر اساتیدی همچون حضرات آیات: [[جعفر سبحانی]]، [[ناصر مکارم شیرازی]] و [[حسین وحید خراسانی]] پیگیری کرد. معاون فرهنگی اجتماعی و هنری بنیاد جانبازان استان زنجان و مسئول آموزش جهاد دانشگاهی استان زنجان ازجمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. ''«راهنمای بدایة الحکمة»''، ''«معرفی ونقد موسوعه مصطلحات علم الکلام الاسلامی»'' و ''«اعجاز قرآن»'' برخی از این آثار است.<ref>[http://emaminiamr.andishvaran.ir/fa/Activity.html صفحه استاد راهنما در وبگاه اندیشوران حوزه]</ref> | *'''استاد راهنمای''' این پایان‌نامه حجت الاسلام والمسلمین [[محمد رضا امامی‌نیا]] (متولد ۱۳۳۴ ش، زنجان)، تحصیلات حوزوی خود را در محضر اساتیدی همچون حضرات آیات: [[جعفر سبحانی]]، [[ناصر مکارم شیرازی]] و [[حسین وحید خراسانی]] پیگیری کرد. معاون فرهنگی اجتماعی و هنری بنیاد جانبازان استان زنجان و مسئول آموزش جهاد دانشگاهی استان زنجان ازجمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. ''«راهنمای بدایة الحکمة»''، ''«معرفی ونقد موسوعه مصطلحات علم الکلام الاسلامی»'' و ''«اعجاز قرآن»'' برخی از این آثار است.<ref>[http://emaminiamr.andishvaran.ir/fa/Activity.html صفحه استاد راهنما در وبگاه اندیشوران حوزه]</ref> | ||
*'''استاد مشاور''' این پایان‌نامه حجت الاسلام والمسلمین دکتر [[محمد ابراهیمی‌راد]]، تحصیلات حوزوی خود را در محضر اساتیدی همچون حضرات آیات: [[حسین وحید خراسانی]]، [[عبدالله جوادی آملی]] و [[ناصر مکارم شیرازی]] پیگیری کرد. عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه اراک از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تاکنون چندین مقاله به رشته تحریر درآورده است. ''«[[ملاک انتخاب پیامبران و امامان از منظر احادیث (مقاله)|ملاک انتخاب پیامبران و امامان از منظر احادیث]]»''، ''«[[نقد شبهه آلوسی بر امامت ائمه در آیه ولایت (مقاله)|نقد شبهه آلوسی بر امامت ائمه در آیه ولایت]]»''، ''«برهان مفهومی از دیدگاه آنسلم و محقق اصفهانی»'' و ''«نقد و بررسی تقریر علامه طباطبایی از برهان صدیقین»'' برخی از این آثار است. <ref>[http://mebrahimirad.andishvaran.ir/fa/Activity.html وبگاه اندیشوران حوزه]</ref> | *'''استاد مشاور''' این پایان‌نامه حجت الاسلام والمسلمین دکتر [[محمد ابراهیمی‌راد]]، تحصیلات حوزوی خود را در محضر اساتیدی همچون حضرات آیات: [[حسین وحید خراسانی]]، [[عبدالله جوادی آملی]] و [[ناصر مکارم شیرازی]] پیگیری کرد. عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه اراک از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تاکنون چندین مقاله به رشته تحریر درآورده است. ''«[[ملاک انتخاب پیامبران و امامان از منظر احادیث (مقاله)|ملاک انتخاب پیامبران و امامان از منظر احادیث]]»''، ''«[[نقد شبهه آلوسی بر امامت ائمه در آیه ولایت (مقاله)|نقد شبهه آلوسی بر امامت ائمه در آیه ولایت]]»''، ''«برهان مفهومی از دیدگاه آنسلم و محقق اصفهانی»'' و ''«نقد و بررسی تقریر علامه طباطبایی از برهان صدیقین»'' برخی از این آثار است. <ref>[http://mebrahimirad.andishvaran.ir/fa/Activity.html وبگاه اندیشوران حوزه]</ref> | ||