عصمت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←تعاریف اندیشمندان کلامی از عصمت
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
لذا [[موهبت الهی]] عصمت، نوعی از علم و [[شعور]] است که با سایر علوم فرق دارد؛ زیرا این علم، تمام [[قوای ادراکی]] را تحت [[استخدام]] خود دارد، از این‌رو صاحب عصمت، از [[خطا]]، [[گمراهی]] و [[اشتباه]] به طور مطللق محفوظ است. از طرفی [[روایات]] نیز مؤید همین معناست؛ آنجا که فرموده: "برای پیامبر و امامان{{عم}} [[روحی]] است به نام [[روح القدس]] که او را از [[معصیت]] و خطا بازمی‌دارد"<ref>المیزان، ج۵، ص۷۹-۸۰.</ref>.<ref>[[ابراهیم صفرزاده|صفرزاده، ابراهیم]]، [[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی]]، ص ۳۸-۴۷.</ref> | لذا [[موهبت الهی]] عصمت، نوعی از علم و [[شعور]] است که با سایر علوم فرق دارد؛ زیرا این علم، تمام [[قوای ادراکی]] را تحت [[استخدام]] خود دارد، از این‌رو صاحب عصمت، از [[خطا]]، [[گمراهی]] و [[اشتباه]] به طور مطللق محفوظ است. از طرفی [[روایات]] نیز مؤید همین معناست؛ آنجا که فرموده: "برای پیامبر و امامان{{عم}} [[روحی]] است به نام [[روح القدس]] که او را از [[معصیت]] و خطا بازمی‌دارد"<ref>المیزان، ج۵، ص۷۹-۸۰.</ref>.<ref>[[ابراهیم صفرزاده|صفرزاده، ابراهیم]]، [[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی]]، ص ۳۸-۴۷.</ref> | ||
=== | === تفاوت عصمت و [[عدالت]] === | ||
در میان [[مشاغل]] [[جامعه]]، برای آن دسته از شغل‌ها و منصب‌ها که حساسیت بالاتری دارند؛ مثل [[امامت جماعت]] و [[جمعه]]، [[قضاوت]]، [[مرجعیت]] و [[رهبری]] [[امت]] شرایطی در نظر گرفته‌اند که از جمله آنها "[[عدالت]]" است. از سویی [[امام]] نیز از آن جهت که رهبری مذهبی امت و قضاوت در [[امور اجتماعی]] [[مردم]] را برعهده دارد، این موضوع را در [[ذهن]] به وجود می‌آورد که، شاید مراد از شرط [[عصمت]] برای امام، همان عدالت باشد، لذا این نکته، محتاج بحث و بررسی است. | |||
ما در یک [[تبیین]] می‌توانیم میان عصمت و عدالت، دو وجه امتیاز و افتراق قائل شویم و یک وجه اشتراک. [[علامه طباطبایی]] در مورد وجه امتیاز این دو می‌فرماید: با داشتن عصمت، [[صدور گناه]] ممتنع می‌گردد، ولی با وجود عدالت، صدور گناه ممتنع نیست. [[خداوند]] به [[معصومین]] ملکه‌ای [[علمی]] [[عطا]] کرد که آنها را از وقوع در [[گناه]] و [[ارتکاب معاصی]] بازمی‌دارد، و با این [[ملکه]] علمی صدور [[گناهان]] [[صغیره]] و [[کبیره]] از آنها ممتنع می‌گردد و به همین [[وصف]] ([[امتناع]] صدور گناه) از عدالت ممتاز می‌گردد، چون عدالت، صدور گناه را ممتنع نمی‌کند<ref>المیزان، ج۱۱، ص۱۶۲.</ref>. | |||
[[سید مرتضی]] نیز با بیانی دیگر به همین وجه امتیاز اشاره می‌کند و می‌گوید: "بین عصمت و عدالت شدت و [[ضعف]] در رتبه است؛ یعنی عصمت مطلق، عالی‌ترین مرتبه تقوای عالیه است که صدور گناه از [[معصوم]] امتناع دارد، ولی با عدالت یا [[عصمت نسبی]] صدور گناه ممتنع نیست"<ref>رسائل المرتضی، ج۳، ص۳۲۶.</ref>. | |||
وجه دوم امتیاز میان عصمت و عدالت را [[آیت‌الله]] [[جوادی آملی]] چنین تبیین می‌کند: "عصمت، ملکه علمی و عملی است که [[انسان]] را از [[جهل]]، [[خطا]]، [[سهو]] و [[نسیان]] و مغالطه در [[اندیشه]] [[حفظ]] می‌کند، ولی عدالت، فقط ملکه عملی است که انسان از گناه عمدی بازمی‌دارد"<ref>تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج۹، ص۱۵-۱۶.</ref>. | |||
البته تنها اشتراک میان عصمت و عدالت در همان رتبه پایین عصمت، یعنی عدالت است که اجتناب از [[معاصی]] است. | |||
[[عبدالرزاق لاهیجی]] در این باره می‌فرماید: به انسان‌های [[عادل]] و با تقوای عادی که از [[گناهان]] اجتناب می‌کنند [[معصوم]] می‌گوییم، نه معصوم مطلق، بلکه معصوم نسبی؛ مثل [[عدالت]] که مراتب مختلف و شدت و [[ضعف]] دارد؛ یکی [[عدالت مطلق]] که در آن [[صدور گناه]] ممتنع است و دیگری عدالت نسبی است که صدور گناه ممتع نیست<ref>گوهر مراد، ص۴۶۴.</ref>. | |||
با توجه به این مطالب می‌توان گفت که هر معصومی دارای عدالت است، ولی هر عادلی معصوم نیست<ref>[[ابراهیم صفرزاده|صفرزاده، ابراهیم]]، [[عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی (کتاب)|عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی]] ص ۵۶.</ref>. | |||
==[[دلیل عصمت]] [[معصومین]]== | ==[[دلیل عصمت]] [[معصومین]]== | ||