عدل در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

عدل در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۳۸

۷٬۴۲۴ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲

←‏عدالت

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۳۴۳

ویرایش

@@ خط ۱۸۳: / خط ۱۸۳: @@
 ==[[عدالت]]==
 عدالت یکی از ارکان مهم [[اخلاق اسلامی]] است و در نظام‌های [[الهی]] تا بدان‌جا اهمیت دارد که [[قرآن کریم]] یکی از [[اهداف اصلی بعثت]] [[انبیای الهی]] را [[اقامه قسط]] و عدالت دانسته است<ref>{{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ...}} «ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند» سوره حدید، آیه ۲۵.</ref>. عدالت در [[شریعت اسلام]] مورد تأکید فراوان قرار گرفته و شرط ضروری، [[شهادت]]، [[قضاوت]]، [[امامت]] و... دانسته شده است. در [[معارف دینی]] [[اسلام]]، [[خداوند]]، [[پیامبر]]، [[ائمه]] به صفت عدالت توصیف شده‌اند و لازم است تمام کارگزاران این [[نظام]] [[عادل]] باشند و در صورتی‌که این صفت در بین [[زمامداران]] نباشد [[مفاسد]] غیرقابل جبرانی به وجود خواهد آمد<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۳۰۴.</ref>.<ref>[[سید محسن سادات کیائی|سادات کیائی، سید محسن]]، [[نظام اخلاق اسلامی - سادات کیائی (مقاله)| مقاله «نظام اخلاق اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۳۶۷.</ref>
+===[[تحقق عدالت]]===
+[[امام]] [[معتقد]] است که [[حکومت اسلامی]] تنها [[حکومت عادلانه]] است<ref>صحیفه نور، ج۸، ص۴۸۵.</ref> و با استقرار این [[حکومت]] [[دنیا]] خواهد فهمید که آن رژیمی که [[عدالت]] پرور است، [[نظام اسلامی]] است<ref>صحیفه نور، ج۹، ص۵۰.</ref>.
+باید خاطر نشان کرد که اگرچه [[توحید]] و [[خداباوری]]، [[هدف]] اصلی [[نظام سیاسی]] و هسته اصلی [[فرهنگ اسلامی]] است؛ ولی تحقق عدالت نیز در [[اصلاح]] [[انحرافات اعتقادی]] و [[رفتاری]] این دو [[دولت]]، نقش به‌سزایی دارد و می‌توان [[برپایی عدالت]] را از مهم‌ترین مؤلفه‌های فرهنگی نظام اسلامی به شمار آورد. در [[حقیقت]] کارکرد عدالت در [[اندیشه]] [[اسلامی]]، بیش از آن‌که [[اقتصادی]] باشد فرهنگی، [[اعتقادی]] و [[عقلانی]] است؛ یعنی [[اجرای عدالت]]، کلیۀ اعوجاجات، [[انحرافات]]، ناموزونی‌ها و نبود اعتدال‌ها را اصلاح می‌کند. بنابراین در خط مقدم این فرایند [[عدالت‌ورزی]] و معتدل‌سازی، اصلاح انحرافات [[عقیدتی]] و سپس [[اخلاقی]] قرار دارد و به واسطه این اصلاح و از برآیند آن، [[اصلاحات]] اقتصادی و [[نظام]] توزیعی عادلانه و ایفای سایر استحقاق‌ها صورت می‌پذیرد. البته معناکاوی واژه عدالت نیز مؤید این ادعا است.
+برای تبیین بیشتر، مراجعه به معجم «لِسان العرب» مفید است. «ابن منظور» در این تألیف در باب مفهوم [[عدل]] بیان می‌دارد که آنچه که در [[نفوس]] انسانی، مایه [[اعتدال]] و مرتبی و [[استقامت]] و [[انتظام]] می‌شود، عدالت است و چنین انسانی مستقیم و راست و درست است<ref>{{عربی|العَدْل: ما قام في النفوس أَنه مُسْتقيم، و هو ضِدُّ الجَوْر}}. ابن منظور، لسان العرب، المجلد التاسع، ص۸۳.</ref>. متضاد آن [[جور]] است. جور در این جا مغایر [[راستی و درستی]] و [[اعتدال]] بوده و به معنی [[انحراف]] است. از منظر ابن منظور، [[ظلم]] در لغت به معنی [[تاریکی]] و شکافی است که در [[زمین]] به وجود می‌آید و همچنین به معنای «[[تجاوز از حد]] و قرار دادن چیزی در جای نامناسب» می‌باشد<ref>صحیفه نور، ج۱۲، ص۳۷۳.</ref>. به تعبیر راغب، «ظلم [[تجاوز]] از [[حق]] را گویند، چه این تجاوز کم باشد چه زیاد؛ لذا در [[گناه بزرگ]] و کوچک هر دو به کار می‌رود»<ref>راغب اصفهانی، معجم مفردات الفاظ القرآن، ص۳۲۶.</ref>.
+دو معنای لغوی «راست» و «انحراف» در معنای اصطلاحی [[راستی]] و نادرستی گنجانده شده است. نیاز به گفتن نیست که مفاهیم درست و نادرست به طور التزامی در اصطلاحات «[[عدل]]» و «جور» قرار دارد؛ زیرا این دو اصطلاح اغلب در کلی‌ترین معنا استعمال می‌شوند، به گونه‌ای که [[ارزش‌های اخلاقی]] و مذهبی را در برمی‌گیرند. مفهوم عدل به معنای [[درستی]] و راستی، معادل مفاهیم منصفانه و [[انصاف]] است که شاید به طور دقیق‌تری در اصطلاح [[استقامت]] یا مستقیم و راست بودن بیان شده‌اند.
+بدین ترتیب [[تحقق عدالت]] و رفع جور و [[ستم]] در معنای مطلق آن و مساوی با محو همۀ [[انحرافات]]، از جمله [[شرک]]، [[کفر]]، [[گناه]]، [[امیال نفسانی]] و طاغی‌گری‌های فردی و [[اجتماعی]] است.
+[[امام خمینی]] هم ضمن بیان عدم [[توفیق]] [[کلیه]] [[پیامبران]]{{صل}} در اجرای [[هدف]] اصلی [[عدالت]] و [[اصلاح]] و [[تربیت]] ابناء [[بشر]]، در فرازی بسیار [[زیبا]] و [[بلیغ]]، تحقق این کار ویژه [[توحیدی]]، [[اعتقادی]]، [[تربیتی]] و اصلاح‌گرایانه، مطلق و مُوسّع از عدالت توسط [[امام عصر]]{{ع}} را به تفصیل بیان نموده‌اند و امام عصر{{ع}} را کسی می‌دانند که موفق به این معنا خواهد شد و عدالت را در تمام [[دنیا]] [[اجرا]] خواهد کرد، آن هم نه عدالتی که [[مردم]] عادی می‌فهمند که فقط قضیه عدالت در زمین برای [[رفاه مردم]] باشد بلکه [[عدالت]] در تمام مراتب [[انسانیت]] و [[اصلاح]] کلیه اعوجاجات و [[انحرافات]] صورت گرفته و [[بشریت]] را از تمام انحطاط‌ها بیرون می‌آورد، و تمام کجی‌ها را راست می‌کند و ابناء [[بشر]] را [[هدایت]] خواهند کرد<ref>صحیفه نور، ج۱۲، صص ۴۸۰ – ۴۸۲.</ref>.
+بنابراین، کارکرد عدالت در [[اندیشه]] [[اسلامی]] و به تبع آن در آراء [[امام خمینی]]، در وحله اول و در مبنا و اساساً، [[توحیدی]] و [[اعتقادی]] است یعنی [[اجرای عدالت]] کلیۀ اعوجاجات، انحرافات، ناموزونی‌ها و نبود اعتدال‌ها را در حوزه انحرافات غیرتوحیدی و اعتقادی اصلاح می‌کند و بر مبنای این اصلاح و تعدیل اعتقادی و [[ایمانی]]، تعدیل [[سیاسی]]، [[اقتصادی]]، [[اجتماعی]] صورت می‌گیرد و در [[حقیقت]] هرگونه اجرای عدالت در ابعاد فرعی یاد شده الزاماً به صورت پسینی و متعاقب [[تحقق عدالت]] در عرصه توحیدی و مبتنی بر آن باید باشد و این همان تحقق مطلق و موسع عدالت بوده و ضامن تعالی و [[پیشرفت]] [[واقعی]] که همان [[حیات طیبه]] هست، خواهد بود و می‌توان [[اذعان]] نمود که وجه تمایز اصلی الگوی عدالت و [[پیشرفت اسلامی]] با نمونه‌های غربی و غیر اسلامی آن، زیرساخت و جهت‌گیری [[الهی]] و تقدم بُعد توحیدی آن است.<ref>[[بهرام اخوان کاظمی|اخوان کاظمی، بهرام]]، [[نظام سیاست اسلامی - اخوان کاظمی (مقاله)| مقاله «نظام سیاست اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۵۸۰.</ref>
 == منابع ==