حکومت قطقطانه
آشنایی اجمالی
قطقطانه نام محلّی نزدیک کوفه که از راه بیابان به طفّ می‌رسد. محلی که در بین کوفه و قصر بنی مقاتل در تاریخ از آن نام برده می‌شود، قطقطانه است که از چشمه‌های سرزمین طفّ بود. طف از نواحی کوفه در راه بادیه است که محل شهادت امام حسین(ع) بوده است. عبیدالله بن زیاد ، پس از اطلاع از حرکت امام حسین(ع) به سوی کوفه، حصین بن نمیر، رئیس شرطه خود را به مقابله آن حضرت فرستاد و حصین در قادسیه فرود آمد و سواران خود را بین قادسیه تا خفان و میان قادسیه تا قطقطانه مستقر کرد[۱].[۲]
کارگزاران قطقطانه
عمرو بن عمیس
عمرو بن عمیس ذهلی پسر برادر عبدالله بن مسعود، از اصحاب امیرالمؤمنین (ع) بود. زمانی که ضحاک بن قیس برای قتل و غارت اموال مسلمانان و شیعیان علی (ع) به بلاد اسلامی از سوی معاویه مأموریت یافت، در بین راه، عمرو بن عمیس ذهلی که با گروهی از سپاهیان حضرت علی (ع) عازم مکه بود و همسر و خانواده‌اش پیشاپیش او می‌رفتند، در محلی به نام قطقطانه با ضحاک بن قیس رو به رو شد. ضحاک بن قیس، با شیوه ناجوانمردانه عمرو بن عمیس ذهلی را با تعدادی از یارانش به شهادت رساند[۳].
در اینکه وی کارگزار حضرت بوده تردیدی نیست منتها درباره مسئولیت وی دو نظر است:
- او مسئول کاروانی از جانب علی بود که تصمیم به انجام حج داشتند. همراه وی خانواده‌اش نیز بودند[۴].
- ابن حزم وی را پسر برادر عبدالله بن مسعود و والی و کارگزار علی(ع) بر قطقطانه می‌داند که ضحاک بن قیس فهری کارگزار معاویه، او را به شهادت رساند[۵].
به نظر می‌رسد این سخن دقیق نباشد؛ زیرا قطقطانه منطقه‌ای نبوده که کارگزار مستقلی داشته باشد[۶].
منابع
پانویس
- ↑ معجم البلدان، ج۵، ص۸۸.
- ↑ رجبی دوانی، محمد حسین، کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی، ص ۱۳۲.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی ج۲، ص۱۰۸۲-۱۰۸۳.
- ↑ تاریخ طبری، ج۴، ص۱۰۴.
- ↑ ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۱۹۷؛ ابنکلبی، جمهرة النسب، ج۱، ص۵۰۰، تحقیق عبدالستار احمد فرّاج.
- ↑ ذاکری، علی اکبر، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین، ج۱، ص ۲۱۰ - ۲۱۱.