کسب و کار در حدیث

اهمیت کار از دیدگاه روایات

در روایات کار کردن در ردیف جهاد در راه خدا آمده است. پیامبر اکرم(ص) فرمود: هر کس از راه حلال برای معاش خانواده‌اش تلاش کند مانند کسی است که در راه خدا جهاد کند و هر که با آبرومندی در پی حلال دنیا باشد، در مرتبه شهدا خواهد بود^[۱].

امام هشتم علی بن موسی الرضا(ع) می‌فرماید: «آن کس که برای تأمین زندگی خویش تلاش می‎کند و مواهب الهی را در پرتو کار می‎طلبد بیش از مجاهدان راه خدا پاداش دارد»^[۲].

اسلام برای این که امت وسطی به وجود آورد و جمع بین دین و دنیا کند پیروان خود را به کار و کوشش ترغیب و کسانی را که از فعالیت و تلاش خودداری می‌کنند توبیخ و مذمت کرده است و عقیده دارد مردمی که برای کار دنیا کسل هستند حتماً در امور آخرت کسل‌تر خواهند بود.

حضرت علی(ع) همیشه می‎فرمود: من مردی را که در امر دنیای خویش کسل باشد دوست ندارم؛ زیرا کسی که در امر دنیای خود کسل باشد در امر آخرت کسل‌تر خواهد بود^[۳].

در برخی روایات از کار کردن و دنبال مال حلال رفتن به عنوان طلب آخرت یاد شده است که برای نمونه یک حدیث از نظرتان می‌گذرد. ابن ابی یعفور می‌گوید: مردی به امام صادق(ع) گفت: سوگند به خدا ما طالب دنیا هستیم و میل داریم که هر چه بیشتر از آن بهره‎مند شویم. امام فرمود: منظور تو از تحصیل دنیا چیست؟ عرض کرد می‎خواهم به این وسیله اهل و عیالم را از دیگران بی‌نیاز سازم، از خویشاوندان دل‎جویی کنم، در راه خدا صدقه بدهم و حج و عمره به جا آورم. امام فرمود: این که طلب دنیا نیست، بلکه طلب آخرت است^[۴].^[۵]

منابع

علیدوست خراسانی، نورالله، منابع مالی اهل بیت

پانویس

↑ «من سعى على عياله من حله فهو كالمجاهد في سبيل الله و من طلب الدنيا حلالا في عفاف كان في درجة الشهداء»؛ کاشانی، مولی محسن، المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، قم، انتشارات اسلامی، بی‌تا، ج۳، چ ۵، ص۲۰۳؛ حدیث دیگری به همین مضمون آمده است. مراجعه شود به مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، منشورات مؤسسه الوفاء، ١۴٠٣ه. ق ط ۲، ج۱۰۰، ص۱۰، حدیث ٢۴، و المحجة البیضاء، ج۳، ص۲۰۳؛ الدکتور صبحی الصالح، معالم الشریعه الاسلامیه، بیروت، لبنان، دارالعلم للملائین، ١٩٨٢، ط ۴، ص۳۱۷؛ همچنین درباره فضیلت کسب و کار رجوع شود به ابی الفتح الابشیهی المحلی شهاب الدین محمد بن احمد، المستطرف فی کل فن مستظرف، داراحیاء التراث العربی، الطبعه الاخیره، ج۲، ص۶٣-۶٢.
↑ «... عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا(ع) قَالَ: الَّذِي يَطْلُبُ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ مَا يَكُفُّ بِهِ عِيَالَهُ أَعْظَمُ أَجْراً مِنَ الْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»؛ وسائل الشیعه، ج۱۲، کتاب التجاره، ابواب مقدمات تجارت، ص۴٣، باب ۲۳، حدیث ۲.
↑ «عَنْ عَلِيٍّ أَنَّهُ كَانَ يَقُولُ إِنِّي لَأُبْغِضُ الرَّجُلَ يَكُونُ كَسْلَانَ مِنْ أَمْرِ دُنْيَاهُ لِأَنَّهُ إِذَا كَانَ كَسْلَانَ مِنْ أَمْرِ دُنْيَاهُ فَهُوَ عَنْ أَمْرِ آخِرَتِهِ أَكْسَلُ»؛ دعائم الاسلام، ج۲، ص١۴، حدیث ۲، باب ذکر الحث علی طلب الرزق. احادیث دیگری نیز به همین مضمون از پیشوایان دینی رسیده است. رجوع شود فروع کافی، ج۵، ص۷۳، حدیث ۱۳؛ وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۱۷، باب ۶، حدیث ۶ و ص٣٧، باب ۱۸، حدیث ۱ و ۲. معالم الشریعه الاسلامیه، بیروت، لبنان، دارالعلم للملائین، ط ۴، ١٩٨٢، ص۳۷۱.
↑ «قَالَ رَجُلٌ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) وَ اللَّهِ إِنَّا لَنَطْلُبُ الدُّنْيَا وَ نُحِبُّ أَنْ نُؤْتَاهَا فَقَالَ تُحِبُّ أَنْ تَصْنَعَ بِهَا مَا ذَا قَالَ أَعُودُ بِهَا عَلَى نَفْسِي وَ عِيَالِي وَ أَصِلُ بِهَا وَ أَتَصَدَّقُ بِهَا وَ أَحُجُّ وَ أَعْتَمِرُ فَقَالَ(ع) لَيْسَ هَذَا طَلَبَ الدُّنْيَا هَذَا طَلَبُ الْآخِرَةِ»؛ وسائل الشیعه، ج۱۲، کتاب التجاره، ص۱۹، حدیث ۳؛ تهذیب الاحکام، ج۶، ص٣٧۶، حدیث ٢۴؛ فروع کافی، ج۵، کتاب المعیشه، ص۷۲، حدیث ۱۰. درباره اهمیت کار و کوشش و تحصیل روزی حلال و تأمین زندگی از طریق مشروع احادیث فراوانی رسیده است که جهت اطلاع بیشتر به این منابع رجوع شود. تهذیب الاحکام، ج۱، ص۳۷۱ به بعد. وسائل الشیعه، ط ۴، ج۱۲، ص۱۹، باب ۷، حدیث ۳؛ من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص٩۴؛ المحجة البیضاء، ج۳، ص۱۳۹. کتاب آداب الکسب و المعاش، بحار الانوار، ج۱۰۰، ص۷، تحف العقول، مکتبه بصیرتی، ط ۵، ص۳۷؛ اسدالغابه فی معرفه الصحابه، ج۲، ص۲۹۹؛ الطبرسی، ابوعلی الفضل بن الحسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، منشورات داراحیاء التراث العربی، ١٣٧٩ه ق، ج۱، ص۲۹۷. ذیل آیه ۲۰۱، سوره بقره، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۴٢۴؛ کتاب التجاره، باب ۲۰. سفینه البحار، ج۴، ص۲۹۸. جامع احادیث الشیعه، ج۱۷، ص۷.
↑ علیدوست خراسانی، نورالله، منابع مالی اهل بیت، ص ۱۲۵.

[1] «من سعى على عياله من حله فهو كالمجاهد في سبيل الله و من طلب الدنيا حلالا في عفاف كان في درجة الشهداء»؛ کاشانی، مولی محسن، المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، قم، انتشارات اسلامی، بی‌تا، ج۳، چ ۵، ص۲۰۳؛ حدیث دیگری به همین مضمون آمده است. مراجعه شود به مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، منشورات مؤسسه الوفاء، ١۴٠٣ه. ق ط ۲، ج۱۰۰، ص۱۰، حدیث ٢۴، و المحجة البیضاء، ج۳، ص۲۰۳؛ الدکتور صبحی الصالح، معالم الشریعه الاسلامیه، بیروت، لبنان، دارالعلم للملائین، ١٩٨٢، ط ۴، ص۳۱۷؛ همچنین درباره فضیلت کسب و کار رجوع شود به ابی الفتح الابشیهی المحلی شهاب الدین محمد بن احمد، المستطرف فی کل فن مستظرف، داراحیاء التراث العربی، الطبعه الاخیره، ج۲، ص۶٣-۶٢.

[2] «... عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا(ع) قَالَ: الَّذِي يَطْلُبُ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ مَا يَكُفُّ بِهِ عِيَالَهُ أَعْظَمُ أَجْراً مِنَ الْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»؛ وسائل الشیعه، ج۱۲، کتاب التجاره، ابواب مقدمات تجارت، ص۴٣، باب ۲۳، حدیث ۲.

[3] «عَنْ عَلِيٍّ أَنَّهُ كَانَ يَقُولُ إِنِّي لَأُبْغِضُ الرَّجُلَ يَكُونُ كَسْلَانَ مِنْ أَمْرِ دُنْيَاهُ لِأَنَّهُ إِذَا كَانَ كَسْلَانَ مِنْ أَمْرِ دُنْيَاهُ فَهُوَ عَنْ أَمْرِ آخِرَتِهِ أَكْسَلُ»؛ دعائم الاسلام، ج۲، ص١۴، حدیث ۲، باب ذکر الحث علی طلب الرزق. احادیث دیگری نیز به همین مضمون از پیشوایان دینی رسیده است. رجوع شود فروع کافی، ج۵، ص۷۳، حدیث ۱۳؛ وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۱۷، باب ۶، حدیث ۶ و ص٣٧، باب ۱۸، حدیث ۱ و ۲. معالم الشریعه الاسلامیه، بیروت، لبنان، دارالعلم للملائین، ط ۴، ١٩٨٢، ص۳۷۱.

[4] «قَالَ رَجُلٌ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) وَ اللَّهِ إِنَّا لَنَطْلُبُ الدُّنْيَا وَ نُحِبُّ أَنْ نُؤْتَاهَا فَقَالَ تُحِبُّ أَنْ تَصْنَعَ بِهَا مَا ذَا قَالَ أَعُودُ بِهَا عَلَى نَفْسِي وَ عِيَالِي وَ أَصِلُ بِهَا وَ أَتَصَدَّقُ بِهَا وَ أَحُجُّ وَ أَعْتَمِرُ فَقَالَ(ع) لَيْسَ هَذَا طَلَبَ الدُّنْيَا هَذَا طَلَبُ الْآخِرَةِ»؛ وسائل الشیعه، ج۱۲، کتاب التجاره، ص۱۹، حدیث ۳؛ تهذیب الاحکام، ج۶، ص٣٧۶، حدیث ٢۴؛ فروع کافی، ج۵، کتاب المعیشه، ص۷۲، حدیث ۱۰. درباره اهمیت کار و کوشش و تحصیل روزی حلال و تأمین زندگی از طریق مشروع احادیث فراوانی رسیده است که جهت اطلاع بیشتر به این منابع رجوع شود. تهذیب الاحکام، ج۱، ص۳۷۱ به بعد. وسائل الشیعه، ط ۴، ج۱۲، ص۱۹، باب ۷، حدیث ۳؛ من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص٩۴؛ المحجة البیضاء، ج۳، ص۱۳۹. کتاب آداب الکسب و المعاش، بحار الانوار، ج۱۰۰، ص۷، تحف العقول، مکتبه بصیرتی، ط ۵، ص۳۷؛ اسدالغابه فی معرفه الصحابه، ج۲، ص۲۹۹؛ الطبرسی، ابوعلی الفضل بن الحسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، منشورات داراحیاء التراث العربی، ١٣٧٩ه ق، ج۱، ص۲۹۷. ذیل آیه ۲۰۱، سوره بقره، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۴٢۴؛ کتاب التجاره، باب ۲۰. سفینه البحار، ج۴، ص۲۹۸. جامع احادیث الشیعه، ج۱۷، ص۷.

[5] علیدوست خراسانی، نورالله، منابع مالی اهل بیت، ص ۱۲۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]