ترسانیدن و امیدبخشیدن در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '==پانویس== {{یادآوری پانویس}}' به '==پانویس== ') |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = ترسانیدن و امیدبخشیدن | |||
| عنوان مدخل = [[ترسانیدن و امیدبخشیدن]] | |||
| مداخل مرتبط = [[ترسانیدن و امیدبخشیدن در قرآن]] - [[ترسانیدن و امیدبخشیدن در حدیث]] - [[ترسانیدن و امیدبخشیدن در نهج البلاغه]] - [[ترسانیدن و امیدبخشیدن در معارف دعا و زیارات]] - [[ترسانیدن و امیدبخشیدن در اخلاق اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = ترسانیدن و امیدبخشیدن (پرسش) | |||
}} | |||
== مقدمه == | |||
* یکی از اصول ثابت [[قرآن کریم]] و [[روایات اهل بیت]] {{عم}}، آنست که از روش ترسانیدن و نیز امیدبخشیدن، استفاده کنند. گویا [[قرآن]] و [[سنّت]]، این راه را در شمار راه‌های موفّق برای پیشبرد [[آدمی]] دانسته به تأثیر آن در [[نفس]]، سخت [[اعتقاد]] دارند. از این‌روست که [[قرآن کریم]]، پیاپی [[انذار]] -: ترسانیدن- و [[تبشیر]] -: [[وعده]] [[نیکو]] دادن و [[امید بخشیدن]] - را از روش‌های مورد استفاده [[پیامبران]] ذکر میفرماید: {{متن قرآن|فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ}}<ref>«پس خداوند پیامبران را مژده‌آور و بیم‌دهنده برانگیخت» سوره بقره، آیه ۲۱۳.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا}}<ref>«ما تو را به درستی مژده‌آور و بیم‌دهنده فرستادیم و از تو درباره دوزخیان باز نپرسند» سوره بقره، آیه ۱۱۹.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۲۳۶.</ref>. | |||
* [[قرآن کریم]] چون حکمی را بیان می‌نماید، بلافاصله ثواب‌های [[عظیم]] انجام آن [[حکم]] را برمی‌شمارد، و نیز عقاب‌های ترک آن را ذکر میفرماید. این روش از ابتدا تا انتهای [[قرآن کریم]] به روشنی به چشم می‌آید<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۲۳۷.</ref>. | |||
* نمونه را به این دو [[آیه]] بنگرید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّ كَثِيرًا مِّنَ الأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ يَوْمَ يُحْمَى عَلَيْهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَى بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ هَذَا مَا كَنَزْتُمْ لأَنفُسِكُمْ فَذُوقُواْ مَا كُنتُمْ تَكْنِزُونَ}}<ref> ای مؤمنان! بسیاری از دانشوران دینی (اهل کتاب) و راهبان، دارایی‌های مردم را به نادرستی می‌خورند و (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند؛ (ایشان) و آنان را که زر و سیم را می‌انبارند و آن را در راه خداوند نمی‌بخشند به عذابی دردناک نوید ده! روزی که آن را در آتش دوزخ بگدازند و با آن بر پیشانی و پهلو و پشت آنان داغ نهند (و به ایشان گویند:) این همان چیزی است که برای خود می‌انباشتید اکنون آنچه را می‌انباشتید بچشید!؛ سوره توبه، آیه: ۳۴-۳۵.</ref>؛ {{متن قرآن| مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ}}<ref> کسانی از مرد و زن که کار شایسته‌ای کنند؛ و مؤمن باشند، بی‌گمان آنان را با زندگانی پاکیزه‌ای زنده می‌داریم و به یقین نیکوتر از آنچه انجام می‌دادند پاداششان را خواهیم داد، سوره نحل، آیه: ۹۷.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۲۳۷.</ref>. | |||
* اخلاق‌پژوهان [[مسلمان]] نیز برهمین روش رفته‌اند. از همین روست که آنان چون مثلاً [[رذیلت]] [[حسد]] را از نظر چیستی آن بیان می‌کنند، بلافاصله [[مفاسد]] آن را برمی‌شمارند، و مشکلاتی که از پی آن پدید می‌آید را بیان می‌کنند؛ تا طالبان کمال بیشتر بتوانند از آن فاصله گرفته [[نفس]] خود را از آن بپییرایند<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۲۳۷.</ref>. | |||
* توصیه دائمی آنان به سالکان نیز، همین بوده که از این روش برای نشاندن درخت [[فضائل]] در [[نفس]] استفاده کنند؛ چه این روش آنان را زودتر به منزل مقصود رهنمون می‌شود<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۲۳۷.</ref>. | |||
==مقدمه== | |||
*یکی از اصول ثابت [[قرآن کریم]] و [[روایات اهل بیت]]{{عم}}، آنست که از روش ترسانیدن و نیز امیدبخشیدن، استفاده کنند. گویا [[قرآن]] و [[سنّت]]، این راه را در شمار راه‌های موفّق برای پیشبرد [[آدمی]] دانسته به تأثیر آن در [[نفس]]، سخت [[اعتقاد]] دارند. از این‌روست که [[قرآن کریم]]، پیاپی [[انذار]] -: ترسانیدن- و [[تبشیر]] -: [[وعده]] [[نیکو]] دادن و [[امید بخشیدن]] - را از روش‌های مورد استفاده [[پیامبران]] ذکر میفرماید: {{متن قرآن|فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ}}<ref>«پس خداوند پیامبران را مژده‌آور و بیم‌دهنده برانگیخت» سوره بقره، آیه ۲۱۳.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا}}<ref>«ما تو را به درستی مژده‌آور و بیم‌دهنده فرستادیم و از تو درباره دوزخیان باز نپرسند» سوره بقره، آیه ۱۱۹.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۲۳۶.</ref>. | |||
*[[قرآن کریم]] چون حکمی را بیان می‌نماید، بلافاصله ثواب‌های [[عظیم]] انجام آن [[حکم]] را برمی‌شمارد، و نیز عقاب‌های ترک آن را ذکر میفرماید. این روش از ابتدا تا انتهای [[قرآن کریم]] به روشنی به چشم می‌آید<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۲۳۷.</ref>. | |||
*نمونه را به این دو [[آیه]] بنگرید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّ كَثِيرًا مِّنَ الأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ يَوْمَ يُحْمَى عَلَيْهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَى بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ هَذَا مَا كَنَزْتُمْ لأَنفُسِكُمْ فَذُوقُواْ مَا كُنتُمْ تَكْنِزُونَ}}<ref> ای مؤمنان! بسیاری از دانشوران دینی (اهل کتاب) و راهبان، دارایی‌های مردم را به نادرستی می‌خورند و (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند؛ (ایشان) و آنان را که زر و سیم را می‌انبارند و آن را در راه خداوند نمی‌بخشند به عذابی دردناک نوید ده! روزی که آن را در آتش دوزخ بگدازند و با آن بر پیشانی و پهلو و پشت آنان داغ نهند (و به ایشان گویند:) این همان چیزی است که برای خود می‌انباشتید اکنون آنچه را می‌انباشتید بچشید!؛ سوره توبه، آیه: ۳۴-۳۵.</ref>؛ {{متن قرآن| مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ}}<ref> کسانی از مرد و زن که کار شایسته‌ای کنند؛ و مؤمن باشند، بی‌گمان آنان را با زندگانی پاکیزه‌ای زنده می‌داریم و به یقین نیکوتر از آنچه انجام می‌دادند پاداششان را خواهیم داد، سوره | |||
*اخلاق‌پژوهان [[مسلمان]] نیز برهمین روش رفته‌اند. از همین روست که آنان چون مثلاً [[رذیلت]] [[حسد]] را از نظر چیستی آن بیان می‌کنند، بلافاصله [[مفاسد]] آن را برمی‌شمارند، و مشکلاتی که از پی آن پدید می‌آید را بیان می‌کنند؛ تا طالبان کمال بیشتر بتوانند از آن فاصله گرفته [[نفس]] خود را از آن بپییرایند<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۲۳۷.</ref>. | |||
*توصیه دائمی آنان به سالکان نیز، همین بوده که از این روش برای نشاندن درخت [[فضائل]] در [[نفس]] استفاده کنند؛ چه این روش آنان را زودتر به منزل مقصود رهنمون می‌شود<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۲۳۷.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[انذار]] | * [[انذار]] | ||
* [[تبشیر]] | * [[تبشیر]] | ||
* [[خوف و رجاء]] | * [[خوف و رجاء]] | ||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
* [[پرونده:10115255.jpg|22px]] [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|'''دانش اخلاق اسلامی ج۱''']] | * [[پرونده:10115255.jpg|22px]] [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|'''دانش اخلاق اسلامی ج۱''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: مدخل]] | [[رده: مدخل]] | ||
[[رده: ترسانیدن و امیدبخشیدن]] | [[رده: ترسانیدن و امیدبخشیدن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۰۱
این مدخل زیرشاخهٔ بحث ترسانیدن و امیدبخشیدن است. ترسانیدن و امیدبخشیدن از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ترسانیدن و امیدبخشیدن در قرآن - ترسانیدن و امیدبخشیدن در حدیث - ترسانیدن و امیدبخشیدن در نهج البلاغه - ترسانیدن و امیدبخشیدن در معارف دعا و زیارات - ترسانیدن و امیدبخشیدن در اخلاق اسلامی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
- یکی از اصول ثابت قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع)، آنست که از روش ترسانیدن و نیز امیدبخشیدن، استفاده کنند. گویا قرآن و سنّت، این راه را در شمار راه‌های موفّق برای پیشبرد آدمی دانسته به تأثیر آن در نفس، سخت اعتقاد دارند. از این‌روست که قرآن کریم، پیاپی انذار -: ترسانیدن- و تبشیر -: وعده نیکو دادن و امید بخشیدن - را از روش‌های مورد استفاده پیامبران ذکر میفرماید: ﴿فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ﴾[۱]؛ ﴿إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا﴾[۲][۳].
- قرآن کریم چون حکمی را بیان می‌نماید، بلافاصله ثواب‌های عظیم انجام آن حکم را برمی‌شمارد، و نیز عقاب‌های ترک آن را ذکر میفرماید. این روش از ابتدا تا انتهای قرآن کریم به روشنی به چشم می‌آید[۴].
- نمونه را به این دو آیه بنگرید: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّ كَثِيرًا مِّنَ الأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ يَوْمَ يُحْمَى عَلَيْهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَى بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ هَذَا مَا كَنَزْتُمْ لأَنفُسِكُمْ فَذُوقُواْ مَا كُنتُمْ تَكْنِزُونَ﴾[۵]؛ ﴿ مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ﴾[۶][۷].
- اخلاق‌پژوهان مسلمان نیز برهمین روش رفته‌اند. از همین روست که آنان چون مثلاً رذیلت حسد را از نظر چیستی آن بیان می‌کنند، بلافاصله مفاسد آن را برمی‌شمارند، و مشکلاتی که از پی آن پدید می‌آید را بیان می‌کنند؛ تا طالبان کمال بیشتر بتوانند از آن فاصله گرفته نفس خود را از آن بپییرایند[۸].
- توصیه دائمی آنان به سالکان نیز، همین بوده که از این روش برای نشاندن درخت فضائل در نفس استفاده کنند؛ چه این روش آنان را زودتر به منزل مقصود رهنمون می‌شود[۹].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «پس خداوند پیامبران را مژده‌آور و بیم‌دهنده برانگیخت» سوره بقره، آیه ۲۱۳.
- ↑ «ما تو را به درستی مژده‌آور و بیم‌دهنده فرستادیم و از تو درباره دوزخیان باز نپرسند» سوره بقره، آیه ۱۱۹.
- ↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۶.
- ↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۷.
- ↑ ای مؤمنان! بسیاری از دانشوران دینی (اهل کتاب) و راهبان، دارایی‌های مردم را به نادرستی می‌خورند و (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند؛ (ایشان) و آنان را که زر و سیم را می‌انبارند و آن را در راه خداوند نمی‌بخشند به عذابی دردناک نوید ده! روزی که آن را در آتش دوزخ بگدازند و با آن بر پیشانی و پهلو و پشت آنان داغ نهند (و به ایشان گویند:) این همان چیزی است که برای خود می‌انباشتید اکنون آنچه را می‌انباشتید بچشید!؛ سوره توبه، آیه: ۳۴-۳۵.
- ↑ کسانی از مرد و زن که کار شایسته‌ای کنند؛ و مؤمن باشند، بی‌گمان آنان را با زندگانی پاکیزه‌ای زنده می‌داریم و به یقین نیکوتر از آنچه انجام می‌دادند پاداششان را خواهیم داد، سوره نحل، آیه: ۹۷.
- ↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۷.
- ↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۷.
- ↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۷.