دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)
| دانش اخلاق اسلامی، ج ۱ | |
|---|---|
 | |
| از مجموعه | دانش اخلاق اسلامی |
| زبان | فارسی |
| زبان اصلی | عربی |
| نویسنده | حسین مظاهری |
| مترجم | مجید هادی‌زاده |
| موضوع | اخلاق اسلامی |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی |
| محل نشر | اصفهان، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۱ ش |
| تعداد صفحه | ۴۹۵ |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۹۶۹۲۶-۳-۰ |
| شماره ملی | 3055108 ۳۰۵۵۱۰۸ |
این کتاب، جلد اول از مجموعهٔ چهار جلدی دانش اخلاق اسلامی که ترجمه فارسی کتاب دراسات فی الأخلاق و شؤون الحکمة العملیة اثر حسین مظاهری به زبان عربی است، که به شرح و بررسی پاره‌ای از موضوعات مطرح در اخلاق اسلامی به‌صورت، یک فضیلت و یک رذیلت اخلاقی می‌پردازد. این کتاب به کوشش مجید هادی‌زاده به فارسی ترجمه شده است و انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «نگارنده در این اثر، پانزده اصل را به عنوان مبانی اصلی دانش اخلاق اسلامی ارائه داده است. در بخش مقدّمات اثر، طی پنج فصل، بیش از شصت مطلب مقدّماتی در تعریف علم اخلاق، موضوع آن، فواید آن، وجوب تهذیب نفس و کیفیت تزکیه مورد تحلیل قرار گرفته است. در بخش اصلی، در قالب سی و هفت فصل، از سی و نه رذیلت و چهل و یک فضیلت اخلاقی سخن رفته است. هدف از ارائة متن فارسی اثر، استفادة عموم فارسی زبانان از متن کتاب بوده است».
فهرست کتاب
- سخنی با خواننده
- پیش‌نوشت تحریر فارسی
- جایگاه دانش اخلاق در طبقه‌بندی علوم در اندیشه متفکران اسلامی
- الف) جابر بن حیان ـ م. ۲۰۰ هـ. ق
- ب) کِنْدی ـ م. ۲۶۰ هـ. ق
- ج) فارابی ـ م. ۳۳۹ هـ. ق
- د) اخوان الصَفا
- ق) خوارزمی ـ م. ۳۸۸ هـ. ق
- ک) ابن‌سینا ـ م. ۴۲۸ هـ. ق
- ل) غزالی ـ م. ۵۰۵ هـ. ق
- ی) خواجه نصیرالدین طوسی ـ م. ۶۷۲ هـ. ق
- مکاتب اخلاق‌نگاری در میان مسلمین
- ۱. آثار پدید آمده در دوره پیش از اسلام
- ۱. الف) آثار اخلاقی ایرانی
- ۱. ب) آثار اخلاقی یونانی
- ۲. آثار پدید آمده در دوره اسلامی
- ۲. الف) اخلاق فلسفی
- ۲. الف) ـ A: اخلاق فلسفی جالینوسی
- ۲. الف) ـ B: اخلاق فلسفی افلاطونی
- ۲. الف) ـ C: اخلاق فیثاغورسی
- ۲. الف) ـ D: اخلاق ارسطوئی
- ۲. ب): اخلاق عرفانی
- ۲. ب) ـ A: اخلاق عرفانی غیر روشمند
- ۲. ب) ـB: اخلاق عرفانی روشمند
- ۲. ج) اخلاق نقلی
- ۲. ج) ـ A: (...) آیات قرآن کریم
- ۲.ج) ـ B: اخلاق نقلی (...)
- ۲. ج) ـ C: اخلاقی نقلی (...)
- ۲. د) مکتب اخلاق تلفیقی
- ۲. د) ـ A: مکتب تلفیق با غلبه عناصر فلسفی
- ۲. د) ـ B: مکتب تلفیق با غلبه عناصر عرفانی
- ۲. د) ـ C: مکتب تلفیق با غلبه عناصر نقلی
- نظریه اعتدال و نقد مؤلف علامه بر آن
- نقد استاد بر این اندیشه
- مبانی اخلاقی مؤلف علامه در کتاب حاضر و روش ایشان در تدوین مبانی خود
- مبانی اخلاقی مؤلف علامه در کتاب حاضر
- فهرستی از پانزده مبانی اصلی استاد
- ۱. چند ساحتی بودن انسان
- ۲. برخورداری انسان از قوه فاهمه
- ۳. تبیین منبع فضائل و رذائل
- ۴. غیرذاتی بودن رذائل برای انسان
- ۵. فطری بودن ادراک فضائل و رذائل
- ۶. مطلق بودن اخلاق
- ۷. تقدم برخی از فضائل بر برخی دیگر در افراد مختلف
- ۸. ممکن بودن تهذیب نفس
- ۹. تبیین محور طولیِ فضائل
- ۱۰. شبکه‌ای بودن فضائل و رذائل
- ۱۱. وظیفه علم اخلاق، تبیین فضائل متشابه
- ۱۲. تفاوت نهادن میان «اخلاق» و «اخلاقی»
- ۱۳. تقدم اخلاق (...) بر اخلاق زاهدانه
- ۱۴. ارشادی بودن آیات و احادیث اخلاقی
- ۱۵. کوتاه بودن مسیر و سیر اخلاقی
- روش مؤلف علامه در تدوین مبانی خود
- ۱. احتراز از نقل تُراث تمدن‌های پیشین
- ۲. احتراز از نقل قصص و حکایات عامیانه
- ۳. احتراز از روش خطابی مُذکرانه
- ۴ نقد اندیشه‌های معارفی در بستر دانش اخلاق
- ۵. نقد اندیشه‌های اخلاقیان
- ۶. نقد روشهای اخلاق‌نگاری
- ۷. تأکید بی‌پایان بر استفاده از قرآن و سنت
- ۸. برخورد تحلیلی با آیات و روایات
- ۹. توجه دائم به بارگاه باری ـ تعالی!
- ۱۰. توجه دائم به کسب فیض از ساحت معصومان
- بستر اندیشگیِ «دراساتُ فی الأخلاق..».
- ضرورت تألیف این اثر در عصر حاضر
- دراساتُ فی الأخلاق و شؤون الحکمه العملیه و تحریر فارسی آن
مقدمه فصل اول: تعریف علم اخلاق
- عقل نظری و عقل عملی
- اخلاق نظری و اخلاق عملی
- نسبی و یا مطلق بودن اخلاق
- اخلاق وسیله‌ای برای رسیدن به حضرت حق
- انسان چیست؟
- هدف از آفرینش انسان چه بوده است؟
- همسانی آیات ویژه انسان
- تفاوت میان انسان، فرشته و حیوان
- تفاوت میان فضائل / شایست‌ها و رذائل / ناشایست‌ها
- نقدی بر یکی از نظریات اساسی دانشمندان اخلاق‌پژوه
- عقلی بودن حُسن و قُبح
- حرکت ناگزیر آدمی به‌سوی حضرت حق
- فایده نخست: مجسم شدن اعمال
- تکمله‌ای بر این مبحث
- پاسخ به پرسشی درباره جاودانگی عذاب
- نکته دوم: تمامی اعمال از ملکات نفسانی سرچشمه می‌گیرند
- فایده سوم: علم مفید متوقف بر فضائل است
- چند آیه درباره دانشمند غیرمهذب
- چند روایت درباره دانشمند غیرمهذب
- چند آیه درباره توقف علم بر عمل
- چند روایت درباره توقف علم بر علم
- چند روایت درباره توقف عمل بر علم
- فایده چهارم: توقف بندگی حضرت حق بر فضائل اخلاقی
فصل چهارم: دلائل وجود تهذیب نفس
- دلیل قرآن‌کریم
- چرا قرآن‌کریم اینگونه بر مسأله اخلاق تأکید کرده است؟
- استدلال به سنت
- دلیل اجماع
- دلیل عقل
فصل پنجم: چگونگی پیراستن رذائل از نفس
- چگونگی تزکیه
- مقدمه
- انواع ذِکر
- ۱. ذکر لفظی
- ۲. ذکر قلبی
- راه‌های تهذیب نفس از رذائل اخلاقی
- ۱. تقوی
- چند آیه درباره مخالفت با هوای نفس
- چند روایت درباره مخالفت با هوای نفس
- چند آیه درباره تقوی
- چند روایت درباره تقوی
- ۲. مراقبه
- ۱. رتبه اجمالی
- ۲. رتبه تفصیلی
- قسمت‌های اصلی مراقبه
- چند روایت درباره مراقبه
- معنایی دیگر برای مراقبه
- چند روایت درباره معنای دوم مراقبه
- مراقبت استاد
- چند آیه درباره عبرت‌پذیری از تاریخ و سیره گذشتگان
- چند روایت درباره تاریخ و عبرت‌پذیری از گذشتگان
- چند آیه درباره دوستی در راه خداوند متعال
- چند روایت درباره دوستی در راه خداوند متعال
- ۵. ترسانیدن و امید بخشیدن
- چند آیه درباره ترسانیدن و امید بخشیدن
- مبحث نخست
- مقدمات لازم برای به‌دست آوردن حب الهی
- ۱. تدبر و تفکر در اسماء و صفات برتر و نیکوی خداوند متعال
- ۲. توجه به بخشنده بودن او
- ۳. توجه به توبه‌پذیری او
- ۴. پیگیری دائمیِ قرائت قرآن
- ۵. برپای داشتن نماز
- ۶. خلوت‌گزینی با خداوند
- ۷. پرداختن به واجبات و مستحبات، و اجتناب از محرمات و مکروهات و امور مشتبه
- مبحث دوم
- فوائد حب الهی
- ۱. برکندن ریشه رذائل
- ۲. تحصیل مقام ذکر دائمی
- ۳. جلوگیری از معصیت
- ۴. لذت بردن از عبادت
- ۵. تحصیل خلوص
- ۶. تحصیل مقام تسلیم
- ۷. فریفته نشدن به اعمال خود
- ۸. مهرورزی به مخلوقات الهی
- ۹. زمینه‌سازی برای برخی مقامات دیگر
- ۱۰. ورود به مراتب لقاء
قسمت اول: بررسی‌هایی پیرامون فضائل و رذائل اخلاقی مقدمه منظور از اخلاق و اخلاقیات فصل اول فضیلت نخست: یقین
- چند آیه درباره یقین
- چند روایت درباره ارزش یقین
- چند روایت در توضیح معنی یقین
- چند روایت درباره فواید یقین
- چند روایت درباره مراتب و درجات یقین
رذیلت نخست بی‌ثباتی
- انواع بی‌ثباتی
- انواع وسوسه
- مهم‌ترین مفاسد جهل
- الف) دنباله‌روی دائمی از دیگران و صاحب‌نظر نبودن
- ب) خودرأیی و عصبیت‌های شخصی، حزبی و قومی
- ج) تندروی و کندروی
- اقسام توحید
- ۱. توحید ذاتی
- ۲. توحید صفاتی
- ۳. توحید عبادی
- ۴. توحید افعالی
- انواع توحید ذاتی
- انواع توحید صفاتی
- چند حدیث درباره توحید صفاتی
- انواع توحید عبادی
- ۱. توحید در عبادت
- ۲. توحید در اطاعت
- ۳. توحید در نیت
- انواع توحید افعالی
- ۱. توحید در خالق بودن
- ۲. توحید در تدبیر عالم
- ۳. توحید در تشریع و قانون‌گذاری
- ۴. توحید در مالکیت
- ۵. توحید در کمکخواهی
- ۶. توحید در نادیده گرفتن علت‌ها
- پیش‌سخن
- ۱. مبدأ فکر و اندیشه
- ۲. ترکیب انسان از ماده و روح یا از جسم و نفس
- ۳. چگونگیِ ترکیب انسان از این دو بُعد
- ۴. اسامی روح نورانی در قرآن
- الف) نفسی که از شیطان الهام می‌پذیرد
- ب) نفسی که زشتی‌ها را زیبا می‌نمایاند
- ج) نفس لجوج
- د) نفس شیطانی
- هـ) نفس مکار حیلت‌گر
- و) نفس مغشوش و ناخالص
- ز) نفسی که مُهر شده تا حقیقت را در نیابد؛ نفس غافل
- ح) نفس مضطرب غیرمطمئن
- ط) نفسی که فراخیِ لازم برای گنجایش حقیقت را از دست داده است
- ی) نفسی که به ناشایستی و پلیدی فرا می‌خواند
- چند روایت درباره انسان و اَبعاد وجودی او
- ارزش والای تفکر و اندیشه‌ورزی
- چند روایت درباره ارزش تفکُر
- چند آیه درباره تفکُر در آفاق و انفس
- چند آیه درباره ارزش تفکُر
- چند آیه درباره تفکر پیرامون مرگ
- چند روایت درباره تفکُر درباره مرگ
- چند آیه درباره تفکُر در معاد و روز رستاخیز
- ۱. غفلت از نگاهبانانی که همواره در خلوت و جز آن، مراقب آدمیند
- ۲. فراموشی سخط و نارضایتی خداوند
- ۳. غفلت از خویشتن، و کمالاتی که ممکن است انسان به آن دست یازد
- ۴. فراموشی عمر، که سرمایه آدمی است
- ۵. غفلت از قبر و قیامت، و فراموش نمودن بهشت و جهنم
- ۶. غفلت از دنیای پست و پستیِ آن
- ۷. غفلت از شیطان
- ۸. غفلت از نعمت‌های آشکار و پنهان ### 313###
- ۹. غفلت از شکر و فراموشیِ شکرگذاری حضرت حق
- ۱۰. غفلت از خداوند و معصومان
رذیلت چهارم: مکر و فریبکاری
فصل پنجم فضیلت پنجم: ترس از خداوند متعال
- مراتب خوف
- ۱. مرتبه عوام
- ۲. مرتبه خواص
- انواع خوف
- انواع خوف رهبت
- الف) خوف از عذاب اُخروی حضرت حق
- ب) خوف از عذاب دنیوی حضرت حق
- ج) خوف از نافرجامی عاقبت انسان
- د) خوف از نافرجامی عاقبت فرزندان و بستگان
- مراتب خوف
- چند آیه درباره خوف
- چند روایت درباره خوف
- سوء عاقبت
- معانی سوء عاقبت
- ۱. ذلت در دنیا بعد از عزت در آن
- ۲. مبتلا شدن به کفر و فسق بعد از ایمان و تقوی
- ۳. خارج شدن از دنیا بدون ایمان، و یا به‌همراه فسق
- عوامل سوء عاقبت
- چند آیه درباره سوء عاقبت
- چند روایت درباره سوء عاقبت
- چند حکایت تاریخی دربار سوء عاقبت
- چند حکایت درباره حُسن عاقبت
فصل ششم فضیلت ششم: امیدواری به خداوند متعال
- مراتب رجاء
- همراهی و همنشینی خوف و امیدورزی
- چند آیه درباره رجاء
- چند روایت درباره رجاء
- دو دعا درباره امیدواری به حضرت حق
- فی دعاء کُمیلٍ
- و فی دعاء أبی حمزه الثُمالی
نمایه
دربارهٔ پدیدآورندگان
| حسین مظاهری (پدیدآورنده) |
|---|
 |
| مجید هادی‌زاده (مترجم) |
|---|
 |